«حجت امانی»، پژوهشگر هنر اسلامی و استاد دانشگاه در گفتگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان درباره ویژگی های هنر عاشورایی که باعث ماندگاری این هنر شده است، توضیح داد: زیبایی هنرهای عاشورایی در مردم واری آن است. هنرهای عاشورایی جز جدایی‌ناپذیر هنر مردمی است که غالبا توسط هنرمندان مکتب ندیده و خود آموخته شکل گرفته است و با زیباشناسی خاص خود قابل درک و فهم است. از موسیقی های محلی و بومی گرفته تا پرده های قهوه خانه‌ای «خیالی نگاری» در قالب هنر عاشورایی شناخته می شوند. ویژگی این گونه از هنرها که روایت محورند، خلوص و نیت مولف است که موجب شده با وجود اینکه با معیار های هنر رسمی یا آکادمیک فاصله زیادی دارند اما جذابیت و معیار های زیباشناسانه خاص خود را داشته باشند.
صنعت هنر گونه‌های ناب و خالص هنر عاشورایی را تحت تاثیر قرار داده
این پژوهشگر هنر اسلامی با بیان اینکه بازشناسی و تقویت هنرهای عاشورایی یک ضرورت است، گفت: بازشناخت و تقویت این گونه هنرها شایسته توجه است، اهمیت این هنرها در دریافت و ارتباط نزدیک و صریح با مخاطب است. از طرفی هنر عاشورایی با ارتباط بی واسطه ای که دارد تلاش دارد تا بدین مرز نزدیک شود، هر چند که امروز صنعت هنر گونه های ناب و خالص هنر عاشورایی را نیز تحت تاثیر خود قرار داده و به سمت ناسازه های بصری و صوتی پیش برده است.
خط و رنگ و صوت در هنر عاشورایی سرشار از خلوص احساس است
دکتر «حجت امانی» اظهار کرد: اصطلاح «خام دستی» یا «نابلدی» که در هنر رسمی و آکادمیک نوعی ضعف و ناشی از عدم مهارت است در هنر عاشورایی از نقاط قوت و برجسته این گونه از هنرها بشمار می رود، چرا که در هنر عاشورایی به جای مهارت تماما احساس نشسته است و خط و رنگ و صوت سرشار از خلوص احساس است.
جنبش سقاخانه برداشتی صوری از هنرهای بصری عاشورا
این پژوهشگر هنر اسلامی با بیان اینکه جنبش سقاخانه برداشتی صوری از هنرهای بصری عاشورایی است، گفت: هنر عاشورایی به عنوان گونه ای زیباشناسی از هنر که توسط هنرمندان غیررسمی شکل گرفته بود مورد استفاده هنرمندان نوگرا در جنبش سقاخانه نیز قرار گرفت، بر همین اساس می توان گفت که جنبش سقاخانه از نظر تصویری برداشتی صوری از هنرهای بصری عاشورایی است که توسط مردم به وجود آمده بودند.
این هنرمند و استاد دانشگاه با بیان اینکه در هنرهای عاشورایی روایت پردازی با زبان نمادین و سمبلیک همراه است، اظهار کرد: عَلَم ها یا علامت های عاشورایی مجموعه ای از بیان نمادین عاشورا است که همراه با موسیقی عزا گردانیده یا توسط جوانمردان حمل می شود. کبوتر، طاووس و شمشیر و ... هر کدام نمادی است از واقعه کربلا که بصورت نمادین در مجموعه علامت های فلزی حرکت می کنند و در طی ادوار تغییر و تکامل یافته اند.
هنر عاشورایی از زیباشناسی مردمی فاصله گرفته
دکتر «حجت امانی» در پاسخ به این سئوال که آیا هنر عاشورایی امروز هم همین مختصات را دارد یا طی زمان دچار تحول شده است؟، گفت: هنر عاشورایی امروزه چون با صنعت هنر آمیخته شده متفاوت از گذشته شده و از ویژگی های زیباشناسی مردمی فاصله گرفته است، تولید پرچم ها با تمثال ها و کتیبه های شمایل دار از این دست تولیدات است که سطحی و فاقد بیان نمادین است.
این پژوهشگر هنر اسلامی در پاسخ به این سئوال که پرده های نقاشی قهوه خانه ای امروز چه تفاوتی با پرده های دوران قاجار دارند؟ اظهار کرد: پرده های نقاشی قهوه خانه ای قاجاری فارغ از بعد زیباشناختی خود یک رسانه محسوب می شدند، در زمانه ای که همگان از سواد بهره ای نداشتند و رسانه های امروزین وجود نداشت پرده ها به عنوان رسانه نقش توصیف روایت ها را بر عهده داشتند اما امروزه که دسترسی به روایت ها با رسانه های مختلف بیشتر شده است وظیفه هنرهای عاشورایی نیز باید تغییر کند و به سطحی از مفاهیم و زوایای نهفته عاشورا بپردازد.
نظر شما