حجت الاسلام حمید صادقی، روانشناس، طلبه درس خارج و مدیر مرکز خانواده خوشبخت در قم در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه مسجد و کانون‌های مساجد خبرگزاری شبستان با بیان اینکه برخی طلاب استعداد مدیریت و اداره مسجد را نداشته و شاید در نقش‌های حاکمیتی و ارتباط با بدنه دولت و نهادهای دولتی بتوانند بهتر نقش آفرینی کرده و مسائل اداری و فضای پاسخ‌دهی در نظام دینی و انقلاب اسلامی را به عنوان وظیفه حفظ کنند، اظهار کرد: در کنار آن برخی طلاب سرشار از استعداد و ظرفیت بوده و در فضای مدیریتی مسجد و راهبری آن استعداد خدادادی دارند که تعداد این طلاب کم نیست.
وقتی مسجد اداره می‌شود
وی با بیان اینکه در این زمینه باید تفکیک قائل شد، گفت: اداری شدن و درگیری طلاب با بدنه اداری و دولتی را آسیب زا است؛ جنس طلبه‌ها زمانی که با مراکز دولتی ارتباط می‌گیرند آرام آرام در اثر زمان از مردم جدا شده و نگاه آنها، نگاه حاکمیتی و بورکراسی اداری می‌شود، اگر این نوع نگاه در مسجد حکمفرما شود مردم انگیزه برای ارتباط‌گیری نخواهند داشت چرا که ناخودآگاه، نگاه‌ها دستوری، از بالا به پایین و لازم الاجرا شده و مسجد به یک اداره تبدیل می‌شود.
طلبه درس خارج و مدیر مرکز خانواده خوشبخت در قم بر اداره شدن مسجد به صورت مردم محوری و توسط خود مردم تاکید کرد و افزود: اگر مردم امام جماعت را از خود بدانند به راحتی با او همراه می‌شوند، دیده شده طلبه‌هایی که این فرصت را از دست داده و به علت مشاغل دولتی و کارمندی کم کم مردم به آنها به عنوان کارمند و فضای مدیریتی نگریسته، این مهم باعث می‌شود مردم آرام آرام جنس و بافت خود را از امام جماعت جدا کنند به همین دلیل تا می‌توان نباید فضای اداری برای امام جماعت و طلبه حکمفرما باشد.
حجت الاسلام صادقی گریزی به وقت و زمان طلبه برای کار در اداره، رسیدگی به امور خانواده و ...زد و یادآور شد: با توجه به این موارد، طلبه زمان کافی برای امورات مسجد ندارد و حتی با فرض گذاشتن زمان برای رسیدگی به امور، چقدر می‌توان متمرکز کارها را پیش برد و مهمتر آنکه طلبه‌ها هم دچار آسیب ناشی از دوگانگی شخصیتی می‌شوند.
آسیب های اولیه اداری شدن امام جماعت
به گفته وی امام جماعت مسجد باید ویژگی‌هایی از لحاظ مطالعاتی، کارآمد بودن در منبر، سخنرانی، صحبت و ... داشته باشد و اداری شدن او باعث از دست رفتن کارآمدی شده و این جزو آسیب‌های اولیه است که با فضای شغلی و اداری طلاب پیش می‌آید و باید به دنبال راهکار برای حل این مشکل بود.
مسئول کمیته طرح تربیتی مساجد ایجاد کار در مسجد را از راهکارهای پیش رو عنوان کرد و یادآور شد: یکی از رسالت‌های حوزه‌های علمیه توجه به مباحث معیشتی طلبه‌ها است و طلبه به همین دلیل یا احساس وظیفه با اداره‌ای در نظام اسلامی ارتباط برقرار می‌کند، باید دید آیا می‌توان در مسجد این ظرفیت را برای رفع دغدغه طلبه ایجاد کرد.
صادقی با اشاره به این نکته که هرجا صحنه را خالی کردیم گروه‌ها و رویدادهایی هستند که به راحتی و با طمع صحنه را پر می‌کنند، گفت: در حوزه فرهنگ و مسیر اجتماعی به عینه می‌بینیم که هر جا جایگاه مسجد تضعیف شد افرادی تولیت این مهم را به دست گرفته و جایگزین می‌شوند افرادی که متخصص نبوده، درد دین را ندارند و لزوماً افرادی نیستند که در فضای فرهنگ و دین صاحب نظر باشند بلکه به دنبال جو و موج اجتماعی برای رسیدن به مقاصد خود هستند و این مهم در حوزه مسجد و تولیت آن حاکم است.
وی با بیان اینکه انسان‌ها در حریم امن مسجد جایی که محضر خداست احساس پناه می‌کنند و هوش معنوی آنها در حوزه مسجد شکل می‌گیرد، افزود: وقتی مسجد باشد می‌توان جریان‌های فرهنگی و اجتماعی را در حوزه معنوی پوشش داد و زمانی که مسجد نباشد نمی‌توان معنویت‌ها و جریان‌دهی جریانات را تضمین کرد.
وی با بیان اینکه جدایی دین از سیاست همیشه مطلوب دشمنان بوده است، گفت: اگر دین و مسجد در صحنه نباشد، مردم به مسجد به عنوان عبادتگاه و معبد می‌نگرند و در آن‌صورت، جریان‌سازی معنوی و دینی نبوده و فقط جریان‌سازی سیاسی خواهیم داشت.
مسئول کمیته تربیتی مساجد با بیان اینکه همیشه حال و هوا جریان ساز است، اظهار کرد: اگر حال و هوای مسجد نباشد، جریان‌ها مطابق با مسجد پیش نمی‌رود مسجد می‌تواند در راهبری فکری افراد موثر بوده و مانند چراغی باشد که انسان‌ها خوب را از بد تشخیص داده و بصیرت پیدا کنند که این خود ظرفیت بزرگی است چرا که روح معنوی حاکم در فضای مسجد باعث می‌شود انسان‌ها راه درست را تشخیص دهند وقتی مسجد نباشد کار برای داعیه داران فرهنگی و اجتماعی نیز سخت و دشوار می‌شود.
حواسمان به رسالت اصلی مساجد باشد
حجت الاسلام صادقی گریزی به کارکرد مساجد از صدر اسلام زد و گفت: همه امور دینی، سیاسی، اسلامی ما توسط پیامبر اکرم صلی‌الله‌وعلیه‌وآله و اهل بیت سلام‌الله‌وعلیها در حوزه مسجد انجام می‌شد و تاسیس مساجد به علت نقش آفرینی انسان‌ها بود تا با ایجاد حس و حال جریان سازی کنند برای پی بردن به مأموریت مساجد باید به دنبال رسالت اصلی تأسیس مساجد برویم.
وی به عنوان روانشناس از متولیان امر تقاضا کرد آنچه درمان درد مردم بوده و کار آنها را راه می‌اندازد باید از مسجد آغاز شود تا مردم با مکان و بافت مسجد انس گرفته و مسجد را فقط مکانی برای عبادت نماز و ... ندانند و به این ترتیب کم کم جریان‌سازی‌ها در مساجد شکل می‌گیرد به شرط آنکه بر نقاط حساس زندگی مردم دست گذاشته و در مساجد کارها را راه بیندازیم.
وی با بیان اینکه باید با مشاوره، استعدادیابی، مشاوره گروهی، آنچه را برای مردم کارآمد است، در مسجد آغاز کنیم، خاطرنشان کرد: تا کم کم مردم متوجه شوند مسجد فقط جای عبادت نیست و ظرفیت‌های فراوانی دارد به طور کلی باید مردم را با مسجد آشتی دهیم و برای نزدیک کردن مسجد به رسالت اصلی آن بهترین راهکار، شناخت درد مردم در فضای خانواده، فرهنگی، ارتباطی، اجتماعی و ... است در غیر صورت مسائل در حد تئوری باقی می‌ماند.
نظر شما