استاد سیدعباس حسینی قائم مقامی، رئیس سابق مرکز اسلامی هامبورگ در گفت وگو اختصاصی با خبرنگار بین الملل خبرگزاری شبستان درباره فعالیت این مرکز اسلامی و ماهیت آن، اظهار کرد: این مرکز از ابتدا فعالیت خود در اوایل دهه ۳۰ شمسی، به عنوان یک موسسه کاملا مذهبی و در عین حال آلمانی و وفادار به قوانین آلمان تشکیل گردید و تاریخچه آن نیز به زمان مرجعیت مرحوم آیت اله العظمی بروجردی باز می‌گردد که در آن زمان تجار و مهاجران ایرانی مقیم شهر بندری هامبورگ که عمدتا در آنجا تجارت فرش می‌کردند، نامه ای را خدمت مرحوم آیت‌الله بروجردی می فرستند و از ایشان درخواست می کنند که یک شخصیت روحانی برای کمک به انجام وظایف مذهبی‌شان معرفی نمایند و با توجه به قوانین آلمان موسسه ای را به نام «مسجد ایرانیان هامبورگ» به ثبت رساندند تا فعالیت های مذهبی به صورت شفاف و قانونی در ضمن آن انجام گیرد.
استاد قائم مقامی تأکید کرد: این موسسه به عنوان یک نهاد آلمانی جهت ارائه خدمات مذهبی به همه ایرانیان مقیم آلمان و هامبورگ، فارغ از هرگونه گرایش سیاسی آغاز بکار کرد و مثل همه مؤسسات دینی و مساجد که بر محور وجود امام و شخصیت روحانی فعالیت می کنند، مقرر شد که تأمین و تعیین امام و روحانی مستقر در این مسجد، با نظر مرجعیت دینی مستقر در ایران انجام پذیرد و همانطور که شأن مراکز دینی و مذهبی اقتضا می کند، همه افراد از طیف های مختلف و با گرایشات گوناگون و متفاوت سیاسی و اجتماعی و فقط به دلیل تعلقات مذهبی و به قصد بهره گیری از خدمات دینی و مذهبی با این مجموعه ارتباط داشته و در رفت و آمد بودند و هرگز علائق و موقعیت هایشان را در این ارتباط دخالت نمی دادند. مثلا در همان ابتدای شکل گیری مسجد، جلساتی که برای تصمیم گیری تشکیل می شد همزمان بود با حضور مرحوم دکتر سید حسین فاطمی، وزیر خارجه وقت دولت مرحوم دکتر مصدق، در هامبورگ. ایشان که آن زمان برای درمان عوارض ناشی از سوء قصدی که در ایران به او شده بود، مدتی در هامبورگ بستری بود، در آستانه بازگشت به ایران به جهت علائق ملی و مذهبی که داشت در چند جلسه مشورتی با حضور تجار برای تاسیس مسجد ایرانیان هامبورگ شرکت می کند و امضای ایشان در کنار سایر اعضای هیئت امنا به عنوان یک عضو حقیقی، در ذیل صورتجلسات موجود است و اتفاقا چند ماه پس از بازگشت به ایران و در پی کودتای ۲۸ مرداد دستگیر و اعدام می شود.
وی ادامه داد: در همان سال مرحوم آیت الله بروجردی به عنوان مرجعیت شیعه، مرحوم حجت الاسلام محققی را به عنوان روحانی مستقر معرفی می کنند و از سوی ایرانیان نیز مقدمات سفر و اقامت ایشان در هامبورگ فراهم می شود. مرحوم محققی در تمام سالهایی که در آلمان بودند با فداکاری کم نظیر جلسات را در منزل شخصی خود برگزار می کرد تا زمانی که ساختمان فعلی مرکز و مسجد را از محل کمک های مردمی و وجوهات شرعی خریداری و بنای ساختمان را شروع می کنند، ولی به دلیل درگذشت آیت‌الله بروجردی و بحران مالی و پاره ای مشکلات پیش آمده به ایران بازگشتند و چند سال بعد مرحوم آیت الله بهشتی با دعوت ایرانیان مقیم و پس از تایید صلاحیت های دینی و علمی شان از سوی مراجع مذهبی آن زمان یعنی مرحوم آیت الله میلانی و مرحوم آیت الله سید احمد خوانساری، به آلمان می روند و جالب این است که مرحوم دکتر بهشتی در آن زمان با وجود گرایشات سیاسی خاص و شناخته شده ای متفاوت از حاکمیت و دولت وقت، اما به ملاحظه همین شأن و جایگاه علمی و روحانی که داشت و نیز با در نظر گرفتن ماهیت و موقعیت مذهبی مسجد، با مساعدت دولت وقت، مقدمات سفر ایشان فراهم گردید و ساختمان مسجد به همت و مدیریت ایشان به صورت آبرومندانه ای تکمیل و راه اندازی شد و اقدام مهم دیگر ایشان این بود که در کنار مسجد ایرانیان که به نام مسجد امام علی (ع) شهرت پیدا کرده بود، با هدف ارائه خدمات دینی و معرفی اسلام به مخاطبان آلمانی، موسسه دینی دیگری را به نام «مرکز اسلامی هامبورگ» به ثبت قانونی رساند و از آن پس مسجد ایرانیان و مرکز اسلامی هامبورگ به صورت توأمان و در کنار هم حوزه وسیع تری از مخاطبان را پوشش می دادند.
رئیس سابق مرکز اسلامی هامبورگ تاکید کرد: شمول و فراگیری مخاطبان این مرکز دینی و مذهبی آنچنان بود که از زمان حضور ۵ ساله آیت الله بهشتی در مسجد و مرکز هامبورگ، ما در لیست کمک کنندگان به مسجد که هرساله به صورت شفاف از سوی مدیریت مسجد و مرکز در آن سالها منتشر و اطلاع رسانی می شد، می توان طیف رنگین کمانی از افراد گوناگون از اصناف و طبقات مختلف و با گرایشات کاملا متنوع و متفاوت با یکدیگر، از شخصیت های سیاسی و رجال حکومتی گرفته تا افراد و شخصیت های مبارز و چهره های اپوزیسیونی آن زمان و تا تجار و مردم عادی را مشاهده کرد. به طور مثال یکی از کسانی که سالها به عنوان شخصیت حقیقی خود و در کنار همان طیف های مختلف که اشاره شد، در لیست کمک کنندگان به مسجد قرار داشت آقای مهندس سید جعفر شریف امامی بود که در دو برهه نخست وزیری را برعهده داشت و در آن زمان در سمت رئیس مجلس سنا قرار داشت. ایشان که دوران تحصیلات خود را در هامبورگ در رشته مهندسی گذرانده بود گویا به دلیل همین پیشینه و تعلقات ملی و مذهبی که داشت علاوه بر کمک مالی، در طراحی نقشه های ساختمان مسجد نیز مشاوره هایی ارائه می داد و مورد استقبال آیت‌الله بهشتی قرار می گرفت و این رویه تا پس از مرحوم بهشتی ادامه داشت و جناب آقای دکتر مجتهد شبستری نیز در دوران مدیریت ۷، ۸ ساله خود بر مرکز و امامت مسجد کاملا به همین شیوه وفادار بودند و پس از آن نیز ائمه جماعات وقت مسجد یعنی جناب سید محمد خاتمی و جناب دکتر محمد مقدم نیز با سعه صدر و تفاهم پذیری کامل عمل می کردند و عمدتا بر حفظ هویت مذهبی و دینی مرکز و تعامل فراگیر با همه ایرانیان اهتمام و مراقبت داشتند.
قائم مقامی درباره حضور خود به عنوان رئیس مرکز اسلامی هامبورگ و امام مسجد امام علی(ع) در فاصله سال های ۸۲ تا اردیبهشت ۸۸ گفت: در این مدت نیز سعی کردیم کاملاً شأن مذهبی و فرهنگی مسجد و مرکز اعاده و تثبیت شود و بر همین اساس رویکرد ما به صورت واضح و شفاف کاملا غیرسیاسی و شمول‌گرا بود و در مسجد و مرکز برای ارائه خدمات دینی و فرهنگی بدون هیچ استثنا به روی همه افراد فارغ از هر گرایشی که در بیرون مسجد داشتند، گشوده بود و تمام تلاشمان این بود در رفتارها، تصمیم گیری ها و تعاملات خود بگونه ای عمل نکنیم که کمترین سوءتفاهم در ایجاد نگاه طیفی یا سیاسی به مسجد و مرکز ایجاد شود و نتیجه این رویکرد، علاوه بر بازخورد بسیار مثبت و جاذبه وسیعی که در میان گروه‌های مختلف ایرانیان مقیم با طیف ها و گرایشات متفاوت داشت، بصورتی شگفت بر دایره مخاطبان فراگیرمان در جامعه آلمانی و اروپایی از ادیان و مذاهب مختلف و نیز محافل علمی و آکادمیک افزود و طیف انبوهی از متفکران دانشگاهی، مطبوعات و رسانه های اثرگذار و شخصیت های مذهبی از اهل سنت و ادیان یهودی، مسیحی و بودایی در تعامل با مرکز قرار گرفتند و افزون بر آن از سوی نهادها و شخصیت های دولتی چه در سطح ایالتی و چه در سطح فدرال و همچنین در اتحادیه و کمیسیون اروپا، تفاهم پذیری و بردباری آشکاری را شاهد بودیم.
وی افزود: اساساً آلمان و بطور خاص ایالت هامبورگ از ظرفیت تفاهم پذیری و تعاملات دینی و فرهنگی بالایی برخوردارست. هامبورگ به عنوان پایتخت فرهنگی آلمان، در این سالها به دلیل همین تعاملاتی که در آن شکل گرفته به نوعی، ظرفیت گفتگوهای بین ادیانی نیز بر آن افزوده شده است.
وی با اشاره به این پیشینه، از وقایع اخیر که منجر به ممنوعیت فعالیت های مسجد و مرکز اسلامی شد اظهار تأسف شدید کرد و گفت: اکنون واقع بینانه، بدون ملاحظات خاص و به صورت جدی باید بررسی کرد که چه عواملی باعث شده تا این اتفاق تاسف بار رقم بخورد؟ و در این مجال صرفاً می توانم به یک نکته مهم در این فرایندی که شکل گرفت اشاره کنم و آن نقش ایرانیانی است که در اصل و بر اساس فلسفه وجودی این مسجد و مرکز، می بایست در آن سهم اصلی را می داشتند و می توانستند و می بایست فارغ از گرایشات خود از امکانات و خدمات آن بهره مند و منتفع می شدند ولی هزاران دریغ و افسوس، به هر دلیلی در این سالها برکنار مانده و نادیده گرفته شدند.
نظر شما