دکتر «امیرمحمود حریرچی» جامعه شناس و آسیب شناس اجتماعی در گفتگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان با اشاره به دلایل کمرنگ شدن خانواده در سریال ها و فیلم های رسانه ملی گفت: مساله ای که اکنون وجود دارد این است که صدا و سیما با جامعه ما بیگانه است و هیچ شناختی هم در خصوص مخاطبان خود ندارد؛ و هیچ زمانی هم سعی نکرده؛ یک نظر سنجی و بررسی کند؛ از مردم جامعه در خصوص فیلم ها و برنامه هایی که از رسانه ملی پخش می شود تا بداند برنامه های رسانه ملی چقدر در فرهنگ سازی تاثیر داشته و چقدر از انتظارات مردم جامعه را برآورده نموده است لذا به دلیل همین عدم شناخت مخاطبان خود، هر روز با ریزش آنها مواجهه است و طبق بررسی های صورت گرفته میزان مخاطبان صدا و سیما از ۱۵- ۲۰ درصد تجاوز نمی کند.
رسانه ملی مخاطبان خود را نمی شناسد
وی با بیان اینکه وقتی صدا و سیما مخاطب خود را نشناسد، نمی تواند جاذبه ای هم ایجاد کند اظهار کرد: صدا و سیما باید اهمیت خانواده و نقش اعضای خانواده را بداند و آنالیز کند؛ منتهی توسط افرادی که هنرمندانه توانایی انجام این کار را دارند، مانند کارگردانان و فیلم سازانی که فیلم های خانواده محوری مانند پدر سالار، خانه سبز، گرگ و میش و در سال های اخیر هم سریال پایتخت را تولید کردند و به خوبی به مسایل مربوط به خانواده پرداختند و از جذابیت بالایی هم برای مخاطبان خود برخوردار بودند ولی متاسفانه در حال حاضر تلویزیون تبدیل به محلی برای کسب درآمد شده است.
این جامعه شناس در ادامه افزود:حتی افرادی هم که در گذشته برای خود اعتباری داشتند، شرایط به گونه ای شده که فقط باید همان گونه که سفارش و توصیه می شود فیلم و سریال خود را تولید کنند در واقع عدم شناخت کافی از خانواده؛ مهمترین مشکلی است که ما الان با آن روبرو هستیم. ضمن اینکه شاهد هستید؛ تلویزیون برای تبلیغ یک روغن نباتی از چه زندگی و خانواده لاکچری استفاده می کند که همه اینها باعث سرخوردگی و اختلافات خانوادگی در جامعه شده است.
خانواده اولین و مهمترین نهاد در هر جامعه
حریرچی با بیان اینکه خانواده اولین و مهمترین نهاد در هر جامعه ای محسوب می شود افزود: خانواده نقش مهمی در تربیت و پرورش کودکان دارد ولی وقتی به آموزش و پرورش سپرده می شوند از دو حالت خارج نمی شود یا «کودک کارند یا کودک کارنامه»؛ طبق آمار حدود چهار میلیون کودک زیر سن ۱۵ سال، ترک تحصیل کرده وجود دارد که به دلیل کمک به معیشت خانواده مجبور به ترک تحصیل شده اند؛ در حالی که ما فقط ۱۰ درصد آنها را در خیابان ها می بینیم ضمن اینکه از ۹۰ درصد این کودکان در کارگاه های زیرزمینی سوء استفاده های مختلف می شود، مشکل دیگر این است که متاسفانه امروزه والدین بقدری بچه ها را در انواع و اقسام کلاس های مختلف ثبت نام کردند که این مساله موجب خستگی و افسردگی آنها شده است. در گذشته در تیزهوشان ثبت نام می کردند، امروز در آزمون مدارس سمپاد که همه این کلاس های فشرده خارج از مدارس، باعث از بین رفتن شادی و نشاط در نوجوانان و جوانان شده است. کنکور هم که بماند با چه فضاحت و فلاکی برگزار می شود. نکته قابل توجه این است که زمینه های رسیدن به سن بلوغ باید در خانواده ها فراهم شود.
این آسیب شناس اجتماعی تصریح کرد: متاسفانه خانواده ها امروزه دائم در حال دستوالعمل صادر کردن برای بچه ها هستند و تنها توقع آنها از بچه ها، نمرات و معدل بالا است و جالب است که انتظار دارند، بچه ها دراین خانواده ها رشد هم داشته باشند. بدتر از همه اینها مقایسه هایی است که با بچه های دیگران می کنند در حالی که هر فردی استعداد و علایق خود را دارد و این علایق و استعدادها باید شناخته شوند و هر کدام در حوزه تخصصی خود به فعالیت بپردازند.
فیلم سازان به جنبه های بومی جامعه نمی پردازند
حریرچی بیان کرد: متاسفانه سریال های صدا و سیما فقط محدود به آپارتمان شده اند و فیلم سازان به جنبه های بومی جامعه نمی پردازند در حالی که باید جنبه های مثبت و منفی جامعه به تصویر کشیده شود؛ در گذشته هنرمندان سریال ها و فیلم های خود را از مناطق کوهستانی و عشایر تهیه می کردند که به دلیل پایبندی آنها به ارزش ها و فرهنگ غنی که داشتند از جذابیت بالایی برای مخاطبان برخوردار بود و مردم ضمن اینکه از دیدن این فیلم ها لذت می بردند با فرهنگ آنها نیز آشنا می شدند ولی متاسفانه اکنون ما چنین چیزهایی را نمی بینیم. ناگفته نماند که جامعه ما را برج نشینان تشکیل نمی دهند بلکه جامعه ما از همین هموطنان عشایر، کرد، لر، فارس و سایر اقوام تشکیل شده است که فرهنگ غنی آنها سرشار از احترام، تلاش، امید و ارزش ها می باشد و هر چقدر که به شهرها نزدیکتر می شویم از این ارزش ها فاصله می گیریم.
وی گفت: از آنجا که تلویزیون مخاطب خود را نمی شناسد و اگر هم بشناسد اهمیتی برایش قایل نیست لذا احساس مسئولیتی هم در قبال جوانان و کودکان جامعه نمی کند که با ساخت و تولید برنامه ها و سریال های جذاب و خانواده محور آنها را با هویت ملی و اهمیت مسئولیت پذیری و پرورش عزت نفس و خویشتنداری آشنا و تربیت کند که متاسفانه در حال حاضر بسیاری از مشکلات جامعه ما در حوزه جوانان و خانواده ها، نشات گرفته از همین مساله می باشد.
آثار و پیامدهای بسیار ناگوار محتوای سریال های شبکه های ماهواره ای بر کودکان
حریرچی با اشاره به استقبال خانواده ها به ویژه کودکان و نوجوانان از فیلم ها و سریال های ترک خاطر نشان کرد: صدا و سیما به خوبی می داند؛ در حال حاضر خانواده های ایرانی بیشترین مخاطبان سریال های ترک زبان در شبکه های ماهواره ای را تشکیل می دهند؛ چرا که اگر بخواهد یک مقداری واقع بینانه و مسئولانه برخورد کند؛ یا از توانایی لازم برخودار نیست یا اجازه انجام آن را ندارد؛ در واقع صدا و سیما چنین وظیفه ای را برای خود نمی بیند و با این شرایطی که رسانه ملی دارد؛ متاسفانه شاهدیم که مخاطبان بیشتر به سمت و سوی فیلم های بی محتوا و بی مضمون شبکه های ماهواره ای به ویژه ترک سوق پیدا کردند که آثار و پیامدهای بسیار ناگواری برای خانواده ها و جامعه ما دارد.
محتواهای شبکه های ماهواره ای هیچ سنخیتی با فرهنگ جامعه ما ندارد
این جامعه شناس با بیان اینکه فیلم ها و سریال های ترک هیچ سنخیتی با فرهنگ جامعه ما ندارد اظهار کرد: مسایل و مشکلات زیادی دراین حوزه وجود دارد، همان طور که برخورد نامناسب با هنر، زمینه زیرزمینی شدن آن را فراهم کرد؛ عدم تولید فیلم های جذاب و مخاطب پسند هم باعث رو آوردن مردم ایران به سریال های ترک شده است که به معنای دیگر دیدن فیلم های ترک هم نوعی زیززمینی عمل کردن است. فرهنگ ما بسیار غنی و مایه افتخار ایرانیان است اما متاسفانه به دلیل کوتاهی مسئولان فرهنگی، ضعف رسانه ملی و گرایش مخاطبان به شبکه های ماهواره ای و فضای مجازی این فرهنگ غنی، به مرور کمرنگ شده و جای آن را فیلم ها و سریال های بی محتوای ترک گرفته که هیچ مطابقتی با فرهنگ جامعه ما ندارد و حتی باعث بلوغ زود رس نوجوانان هم شده که خود پیامدهای زیادی به دنبال دارد.
وی گفت: از آنجا که رسانه ملی وظیفه ی خود را در قبال مخاطبان خود نمی داند؛ بار کلمه «ملی» بر رسانه ملی بسیار سنگین است و بیانگر یادآوری احترام به هویت ملی و احترام به فرهنگ جامعه ایران می باشد. لذا رسانه ملی وظیفه دارد با ساخت فیلم ها و سریال های مختلف از قومیت های گوناگون (کرد، بلوچ، لر، ترک و ...) کشورمان فرهنگ، سبگ زندگی، احترام به خانواده و ارزش های آنها را به تصویر بکشد اما متاسفانه امروزه هیچ تمایلی برای ساخت این فیلم ها و برنامه ها درفیلم سازان و کارگردان ها دیده نمی شود؛ در حالی که اگر بخواهند چنین کاری کنند، فیلم ها و سریال های بسیار زیبایی می توانند تولید کنند. آنها می توانند زندگی سرشار از امید و شادی و نشاط قومیت های ایرانی را با وجود تمام مسایل و مشکلاتی که با آن دست و پنجه نرم می کنند را به تصویر بکشند تا الگو وسرمشقی برای دیگران باشند.
کسب درآمد بالای رسانه ملی، از تبلیغات لاکچری و ضد فرهنگ غنی ایرانی
این آسیب شناس اجتماعی با بیان اینکه بودجه های بسیار کلانی به صدا و سیما تخصیص می یابد بیان کرد: علاوه بر آن؛ پول های کلانی هم از طریق تبلیغات لاکچری و ضد فرهنگ غنی ایرانی در تلویزیون کسب می کند که متاسفانه با همه این اوصاف هیچ عملکرد مناسب و درخوری برای مردم جامعه ندارد.
وی با اشاره به برون رفت از این مسایل توسط صدا و سیما گفت: به هیچ عنوان صدا و سیما اجازه این کار را ندارد، این بی تفاوتی و بی توجهی رسانه ملی به مساله خانواده به قیمت از بین رفتن فرهنگ غنی کشورمان و رو آوردن جامعه به فرهنگ تهی کشورهای بیگانه برای ما تمام می شود.
وی با بیان اینکه بنده به مرکز پژوهش های مجلس باور و اعتقاد دارم تصریح کرد: در مرکز پژوهش های مجلس افراد باورمند و با احساس مسئولیت بالایی فعالیت می کنند که آمار و ارقام خوبی در زمینه بیماری های افسردگی موجود در کشور، دین گریزی جوانان، فقر، اعتیاد و سایر آسیب های اجتماعی ارایه می دهند. لذا صدا و سیما هم می تواند با تهیه پرسشنامه هایی از طریق روابط عمومی های خود در شهرستان های مختلف، نظر مخاطبان خود را بررسی کند و از آنها بخواهد که در خصوص کیفیت برنامه های رسانه ملی، انتظارات جوانان و سطح رضایتشان از برنامه های این رسانه، نظرخود را بیان کنند؛ در واقع خواست نسل نو را جویا شوند و همچنین در مورد حجاب که اکنون به عنوان یک مساله مهم در جامعه مطرح است را بررسی کنند و از مردم جامعه بخواهند؛ انتظارشان را در مورد فرهنگ سازی حجاب بگویند. چرا که نقش رسانه بسیار مهم است به ویژه رسانه ملی که نام «ملی» را یدک می کشد.
حریرچی در ادامه تصریح کرد: این نظرسنجی ها، نه تنها برنامه های رسانه ملی بلکه همه نهادها را هدفمند کرده و باعث می شود یک چشم اندازی ترسیم شود وبه طبع این چشم انداز به تدریج برنامه های خوب و با کیفیتی ارایه شود که این مهم هم برعهده روابط عمومی های رسانه ملی است که می بایست کیفیت عملکرد این رسانه را با مردم و مراجعین سنجیده و بررسی نمایند.
پایتخت، سریالی خاکی و مردمی بود
وی بابیان اینکه پایتخت سریالی خاکی و مردمی بود افزود: پایتخت هم جذاب و کمدی بود و هم مردمی؛ یکی از نقاط قوت سریال پایتخت، به تصویر کشیدن فرهنگ و آداب و رسوم ایرانی به خصوص فرهنگ عامه مردم است. در این سریال شاهد بسیاری از آداب و رسوم سنتی مردم مازندران و دیگر نقاط ایران هستیم که به زیبایی به تصویر کشیده شده اند. این موضوع باعث می شود تا مخاطب با داستان و کاراکترها همزاد پنداری کند.
حریرچی با بیان اینکه فیلم ها و برنامه کودک های بعد انقلاب بسیار جذاب و مخاطب پسند بود. گفت: حتی فیلم اوشین هم خانواده محور و از محتوای غنی برخوردار بود و مردم با علاقه بسیار بالایی این سریال را تماشا می کردند؛ اما متاسفانه الان برنامه های بی محتوا و خانمان سوز ترک جای همه اینها را گرفته ضمن اینکه فیلم اجاره نشین ها هم از جذابیت بالایی برخوردار بود و بازیگران بسیار خوبی در آن نقش آفرینی کردند. جای بسی خوشحالی بود که در مراسم تنفیذ ریئس جمهور هم گروهی از بازیگران پیشکسوت کشورمان حضور داشتند و نظرات خود را تا حدوی در عرصه هنر و سینما مطرح نمودند.
نظر شما