به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، نمود کامل اندیشه اسلامی و خلاقیت هنری ایرانی را در معماری ایرانی اسلامی مساجد می‌توان دید، در این معماری کاشی یکی از مهمترین آرایه‌های تزئینی در مساجد بکار می‌رود؛ سابقه استفاده از کاشی به عنوان عنصر تزیینی در فضای معماری ایرانی به دوران پیش از اسلام بر می‌گردد اما اوج شکوفایی این هنر را در مساجد در دوران اسلامی بویژه مساجدی چون نصیرالملک و شیخ لطف الله مشاهده کرد، هماهنگی در طرح ها و نقوش شکوه معماری ایرانی اسلامی را درمساجد ایرانی به رخ هر ببینده‌ای می‌کشد آنجا که الگویی واحد پیش چشم مخاطب ترسیم شده و انگار تکه‌ای از بهشت برین را می‌بیند.
تجلی اندیشه اسلامی و خلاقیت معماری ایرانی مساجد
دکتر «حجت امانی»، پژوهشگر هنر اسلامی و استاد دانشگاه و هنرمند نقاش در گفتگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان درباره هنرهای ایرانی اسلامی بکار رفته در مساجد ایرانی گفت: مساجد ایرانی نمونه کامل تجلی اندیشه اسلامی با خلاقیت ایرانی در معماری ایرانی اسلامی است. مساجد اصیل ایرانی در تاریخ معماری از طرح اولیه، بنا و عملکرد و کاربری آن معنای وحدت را بیان می کند که سرچشمه آن اندیشه اسلامی و مهارت ایرانی است.
عناصر زیباشناسانه فرهنگ و هنر ایرانی بکار رفته در مساجد بیانی از بهشت بر روی زمین
این پژوهشگر هنر اسلامی و استاد دانشگاه اظهارکرد: هماهنگی مکان و فضا، طرح با نقش، هماهنگی نقوش با رنگ، رنگ با محیط و محیط با نور که طراحی آن جز اساسی ترین عنصر زیباشناسانه در فرهنگ و هنر ایرانی _اسلامی بشمار می‌آید و در نهایت عناصر حیات بخش که در معماری آیینی پیشا اسلامی هم در ایران وجود داشته است مانند درخت و عنصر آب که تلطیف معماری با آب در کنار سایر اجزا انعکاسی از بیان بهشت بر روی زمین است بصورت الگویی واحد در معماری مساجد درآمده است که این الگو به شکل های متنوعی در جهان اسلام باز تولید و تکرار شده است و ویژگی های بومی را نیز بخود گرفته است. عملکرد درونی مساجد با حضور مخاطب است که ویژگی های متافیزیکی آن را آشکار می سازد؛ حضور و نجوای گروهی نمازگزاران در فضای شبستان و زیر گنبدها فضایی را می سازد که فرازمینی است.
هنرهای اسلامی بکار رفته در مساجد در تولید معنا مشارکت دارند
دکتر امانی درباره جنبه های زیباشناسانه تزئینات مساجد گفت: تزیینات مساجد که جز جدایی ناپذیر هنر اسلامی است در قالب آرایه های متفاوت مانند کتیبه ها، کاشی ها و غیره نیز به تولید معنای اصلی و کلی بنا کمک می کند؛ یعنی نقش مایه ها و نوری که کاشی های لعابدار منعکس می کنند در تقویت بیان وحدت و الگوی بهشتی نقش دارند چرخش های نامتناهی اسلیمی ها و ختایی ها که خود انتزاعی از طبیعت هستند مخاطب را متمرکز بر بنا و متوجه معنای آن می سازد؛ بنابراین تزیینات در هنر اسلامی نه تنها عنصری اضافی نیست بلکه در تولید و تقویت معنا مشارکت دارد از این رو جز عناصر اساسی معماری اسلامی است.
مساجد ایرانی با مساجد دیگر کشورها در صورت دارای تفاوت هستند
وی درباره تفاوت بین مساجد ایرانی و دیگر کشورهای اسلامی به لحاظ معماری وآرایه‌های تزیینی اظهارکرد:مساجد ایرانی و دیگر کشورهای اسلامی در معنا تفاوتی ندارند اما در صورت دارای تفاوت هستند؛ به طور کلی معماری اسلامی اگر چه از یک اندیشه واحد نشات می‌گیرد اما با هنرهای محلی و بومی ممزوج شده است بطور مثال در ترکیه ویژگی‌های معماری عثمانی به خود گرفته است در اسپانیا نیز به همین ترتیب.
این پژوهشگر هنر اسلامی و استاد دانشگاه درباره وجه هنری که مساجد ایرانی را از سایر مساجد متمایز می کند، گفت: نسبت ها و تناسبات معماری مساجد ایرانی و ویژگی مردم واری غالب این مساجد آن ها را از سایر مساجد متمایز ساخته است.
نظر شما