اشتباه سازمان ملل در اعلام جمعیت ایران/ایرانی‌ها ۸۵ میلیون نفرند نه ۹۱ میلیون

به گزارش فرهنگ خبرگزاری شبستان، دکتر «محمد جواد محمودی»، رییس موسسه تحقیقات جمعیت کشور امروز سه شنبه (۶ شهریور) در نشست خبری پیرامون آخرین تحولات جمعیتی کشور گفت: اینکه ما می گوییم جمعیت ایران ۸۶ میلیون نفر است بر چه مبنایی می گوییم یا سازمان ملل که اعلام کرده؛ جمعیت ایران ۹۱ میلیون نفر است آنها بر چه مبنایی می گویند و چه اتفاقی رخ داده که چنین حرفی را زدند.

وی اظهار کرد: ما درحال انجام طرحی تحت عنوان طرح «ارزیابی و اثرگذاری قانون حمایت از جوانی جمعیت» هستیم که توسط شورای عالی عطف تصویب شده است. بیش از سه سال است که از اجرای این قانون گذشته. سیاست گذاران، متخصصان و کارشناسان هم مطالباتی در خصوص تاثیرگذاری این قانون داشتند. آخرین توصیه آقای شهید ریسی مبنی بر ارزیابی این قانون بود. حدود یکسال قبل این طرح را در شورای عالی عطف به تصویب رساندیم؛ سپس به ستاد ملی جمعیت ارایه دادیم.

وی در ادامه اظهار کرد: همان طور که آگاهی دارید برای پیش بینی های جمعیتی باید جمعیت و نرخ باروری کل را برای سال پایه به همراه امید زندگی در بدو تولد تخمین زده و سپس بر اساس جمعیت برآورد شده، جمعیت کشورها را پیش بینی کنیم. در آخرین ویرایش منتشر شده توسط اداره امور اقتصادی و اجتماعی بخش جمعیت سازمان ملل متحد در سال ۲۰۲۲، برآوردهای جمعیتی برای ایران تفاوت قابل توجه ای با نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن در ایران دارد.

محمودی افزود: طبق گزارش سازمان ملل آخرین آمار سال ۲۰۲۳، جمعیت جهان هشت میلیارد و ۹۱ میلیون و ۷۳۵ هزار نفر برآورد شده است که از این میزان  چهار میلیارد و ۶۹ میلیون ۳۵۲ نفر مرد و چهار میلیارد و ۲۲ میلیون و ۳۸۳ هزار نفر را زنان تشکیل می دهند؛ ضمن اینکه به طور متوسط سالی ۷۰ میلیون و ۴۵۹ هزار نفر به جمعیت دنیا افزوده می شود که آخرین آمار نرخ رشد جمعیت جهان نیز ۸۷ صدم درصد بوده است که تعداد سال های لازم برای دو برابر شدن جمعیت جهان حدود ۸۰ سال است. در واقع سالی ۱۳۲ میلیون و ۱۱۰ هزار نفر در جهان متولد می شوند.

رییس موسسه تحقیقات جمعیت کشور با بیان اینکه نرخ باروری در دنیا به طور متوسط ۲.۲۵ درصد است، اظهار کرد: نرخ خالص تجدید نسل (هر دختر به طور متوسط چند نفر جایگزین خود می کند) ۱.۰۴  در دنیا است که از هر هزار نفر تولد ۵۱۲ نفر پسر و  ۴۸۸ نفر دختر می باشند.

وی با بیان اینکه میانگین سن فرزندآوری ۲۸.۲ درصد است، افزود: سالی ۷۰ میلیون نفر در واقع جمعیتی به اندازه جمعیت ایران به جمعیت دنیا افزوده می شود. میزان مرگ و میر مردان در سال ۲۰۲۳، ۳۳ میلیون و ۴۸۲ نفر و زنان ۲۸ میلیون ۲۶۷ نفر بود؛ ضمن اینکه میزان مرگ و میر زنان به دلایل مختلف از جمله امید به زندگی و آسیب های اجتماعی کمتر از مردان پایین تر است. از این رو زنانه شدن سالمندی یکی از نگرانی های موجود در حوزه جمعیت محسوب می شود.

محمودی گفت: کیفیت تخمین ها و پیش بینی های جمعیتی به جمع آوری داده های جمعیتی قابل اعتماد و به موقع از جمله از طریق سیستم های ثبت احوال، آمار حیاتی، سرشماری های نفوس و مسکن، ثبت جمعیت و طرح ها و بررسی های خانوار بستگی دارد.

محمودی با بیان اینکه میزان نرخ مرگ و میر در دنیا ۷۳.۲ درصد است، گفت: در حال حاضر نرخ باروری در ایران ۱.۶ درصد است. در واقع سالی ۶۰۰ هزار نفر به جمعیت کشور ما اضافه می شود و اکنون حدود ۸۵ میلیون نفر جمعیت داریم؛ ضمن اینکه جمعیت ایران در سال ۱۳۹۵ حدود ۸۰ میلیون نفر بوده است.

رییس موسسه تحقیقات جمعیت کشور با بیان اینکه سازمان ملل نرخ باروری سال ۲۰۱۹ را ۲.۲۵ درصد اعلام کرده است، افزود: این در حالی است که در حال حاضر سازمان ملل نرخ باروری کل در سال ۲۰۱۹ را ۱.۷۷ اعلام نموده و اکنون نرخ باروری در ایران نیز ۱.۶ درصد گزارش شده است.  

وی خاطرنشان کرد: سازمان ملل نرخ جمعیت ایران در سال ۱۴۳۰ را ۱۰۳ میلیون نفر پیش بینی می کند در حالی که مرکز آمار جمعیت ایران در این سال ۹۳ میلیون نفر پیش بینی نموده است.

محمودی از صدور حدود ۴۰ الی ۵۰ هزار شناسنامه سالانه برای تبعه مجاز افغانستانی خبر داد و تصریح کرد: سالانه یک میلیون و ۷۰ هزار تولد داریم که حدود ۵۰ هزار نفر از آنها تبعه افغانستانی می باشد. ناگفته نماند که صدور شناسنامه حق طبیعی مهاجران افغانستانی بعد از ۱۸ سالگی آنها در کشور ما می باشد.

رییس موسسه تحقیقات جمعیت کشور گفت: ما در سال ۲۰۱۰ به سازمان ملل اعلام کردیم که نرخ باروری ایران در سال ۲۰۱۱، ۱.۸ درصد بوده است و اکنون  ۱.۶ درصد شده و نرخ رشد جمعیت ما ۱.۷ دهم درصد شده است.

وی گفت: داده های جمعیتی اطلاعات حیاتی را برای استفاده در برنامه توسعه فراهم می کند،   از این رو دقت و قابل اعتماد بودن این اطلاعات را معمولا حائز اهمیت است. در این اطلاعات معمولا از ثبت احوال  می گیریم  یا از طریق سر شماری یا طرح های آماری مرکز آمار به دست می آوریم. این نوع طرح های آماری بر اساس استانداردهای سازمان ها یا کنفرانس های بین المللی با حضور کارشناسان آماری هر ۱۰ سال یک بار بررسی می شود. در سر شماری ها هم سوالات استاندارد می شود تا بتوانیم آمارهای ایران را با دنیا مقایسه کنیم.  

محمودی تصریح کرد: جمعیت ایران بر مبنای سر شماری سال ۱۳۹۵ حدود ۷۹ میلیون نفر بوده است که بر اساس این پایه جمعیت ۷۹ میلیونی و نرخ باروری ۱.۶ فرزند به ازای هر زن است. جمعیت ایران در سال جاری حدود ۸۶ میلیون نفر بر آورد شده است این در حالی است که برخی موسسات خارجی وابسته به سازمان ملل جمعیت ایران را حدود ۹۱ میلیون نفر اعلام کرده است. علاوه بر این در چند سال اخیر جمعیت ایران حدودا ۶۰۰ هزار نفر به جمعیت ما افزوده شده است اگر همین تعداد را از سال ۹۵ تا سال ۱۴۰۳ در نظر بگیریم جمعیت کشور حدود ۸۵ میلیون نفر می شود.

وی با بیان اینکه سازمان ملل معمولا اعداد نرخ باروری، امید زندگی و پایه سالانه را از خود کشورها می گیرد بیان کرد: در مقایسه جمعیت سال های مختلف اعلامی از سوی سازمان ملل  با اطلاعات مرکز آمار کشور تفاوت میان اعداد از سال ۲۰۱۰ تا سال ۲۰۱۸ خیلی کم و در حد چند صد هزار نفر است. اما از سال ۲۰۱۸ نرخ باروری کشور ما ۲.15 اعلام می شود و همین اعداد مبنای محاسبات سازمان ملل قرار می گیرد. این در حالی است که در سال ۲۰۱۶ هم زمان با سر شماری سال ۹۵ مرکز آمار نرخ باروری را ۲.۰۱ فرزند به ازای هر زن اعلام کرده بود.

محمودی تصریح کرد: تفاوت در اعداد مفروض به طور قابل توجه ای باعث کم یا بیش برآوردی جمعیت در سال های آتی خواهد شد. همان طور که می دانید این موضوع برای ایران باعث شده است که پیش بینی جمعیتی سازمان ملل در سال های ۲۰۰۶ (۱۳۸۵) تا ۲۰۵۱ (۱۴۳۰) در مقایسه با آمار رسمی ایران بین ۳ تا حدود ۵ و نیم میلیون نفر بیش برآوردی داشته باشد.

رییس موسسه تحقیقات جمعیت کشور در ادامه بیان کرد: با توجه این اتفاق در گزارش های مختلف سازمان ملل انتظار است به عنوان دستگاه متولی آمار ضمن بررسی تخصصی تر اتفاق رخ داده موضوع به نحو مقتضی به اداره امور اقتصادی و اجتماعی بخش جمعیت سازمان ملل متحد منعکس گردد.

محمودی تصریح کرد: با توجه به مطالب مطرح شده می توان گفت روش های پیش بینی جمعیت در سازمان ملل از موانع محکم و استواری برخوردار است اما به دلیل آمارهای ارایه شده به آن مرجع از طریق مراجع غیر رسمی نسخه تجدید نظر شده پیش بینی های جمعیتی سازمان ملل به دلیل بیش برآوردی جمعیت در سال های 2019 ، 2022و 2024 نمی تواند ملاک عمل برنامه ریزان و مسئولان قرار گیرد، لذا همچنان که ملاحظه شد سازمان ملل در سال های ۲۰۱۵ و سپس در سال ۲۰۱۷ با استفاده از آمارهای رسمی منتشر شده از سوی مرکز آمار ایران به بازنگری پیش بینی های خود دست زد که به واقعیت نزدیک تر است.

پس از اعتراض مؤسسه تحقیقات جمعیت و ارسال نامه به سازمان ملل این نرخ اصلاح شد و خود سازمان ملل در سال ۲۰۲۲ نرخ باروری را ۱.۷۷ اعلام کرد. اما تا پیش از آن همواره به اشتباه نرخ باروری در ایران بالای ۲ در نظر گرفته می‌شد. از این رو سازمان ملل عدد ۹۱ میلیون نفر را برای سال ۱۴۰۲ اعلام کرده است در حالی که مرکز آمار ایران جمعیت کشور را ۸۵ میلیون نفر برآورد می‌کند.

وی با بیان اینکه علت این تفاوت در آمار به دلیل اعلام عدد نادرست ۲.۱۵ به عنوان نرخ باروری در سال ۲۰۱9 بود بیان کرد: این عدد اشتباه موجب شده است تا تخمین جمعیت در سال های آینده دچار خطا شده و عدد سال پایه هر سال مقداری بیشتر از واقعیت باشد و از سال ۲۰۱۶آمار سازمان ملل بین ۳ تا ۵ میلیون نفر اختلاف داشتته باشد. همین اشتباه موجب شده با وجود اعلام نرخ باروری ۱.۷۷ در پی اعتراض ایران آمار جمعیت ما با تفاوت ۶ میلیون نفری از سوی سازمان ملل ۹۱ میلیون نفر اعلام شود.

رئیس موسسه تحقیقات جمعیت کشور بیان کرد: سازمان ملل در سال‌های ۲۰۱۵ و سپس در سال ۲۰۱۷ میلادی با استفاده از آمارهای رسمی منتشر شده از سوی مرکز آمار ایران به بازنگری پیش‌بینی‌های خود دست زده که به واقعیت نزدیک‌تر است.

وی با اشاره به پیش بینی های آمار ایران تصریح کرد: کشور ما ظرفیت ۱۵۰ میلیون جمعیت را دارد، چرا که ایران دارای حدود ۵ درصد از منابع دنیاست؛ اما مشکل، مدیریت است، نه جمعیت.