«حافظ» استاد مسلم غزل فارسی است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری شبستان در استان آذربایجان غربی، دومین نشست از سلسله نشست های حافظ خوانی با حضور ماموستا محمدسعید نجاری، شاعر، حافظ شناس و از چهره های شاخص ادبیات کردی متخلص به ئاسو با محوریت بررسی   علمی و تخصصی نقش حافظ در ادبیات فارسی و کردی برگزار شد. 

در آغاز جلسه محمدسعید نجاری، شاعر بوکانی، با استناد به کتاب تاریخ ادبیات فارسی نوشته ادوارد براون گفت: حافظ و غزل با هم عجین شده اند و در این جلسه ثابت می کنیم که حافظ استاد مسلم غزل فارسی است و تا امروز به اعتبار غزل نویسان و غزل شناسان کسی نتوانسته است همچون حافظ غزل بسراید چون تمامی ابیات غزل حافظ ، همه بیت الغزل معرفت است؛ ادوارد براون با بیان قالبهای شعر فارسی تاکید می کند که آسان ترین و پرکاربردترین قالب شعر فارسی مثنوی بوده است. شاعران بعد از سرودن مثنوی های بسیار، در قرنهای پنجم و ششم به سرودن قصیده های دشوار روی آوردند.

این شاعر بوکانی ضمن بیان ویژگی های اصلی قصیده تاکید کرد: لازم است قصیده از 32 بیت کمتر نباشد، 5 تا 6 بیت اول آن را تغزل یا تشبیب می نامیدند که بیت اول آن با مصرع های زوج هم قافیه باشد. تغزل آغازین می بایست پیش درآمد موضوع قصیده باشد و بعد از آن قصد اصلی قصیده شروع می شد که عمدتا با هدف مدح پادشاهان سروده می شد.

وی افزود: قصیده با شریطه و تخلص شاعر پایان می یافت که شامل جملات شرطی بود که برای فرد ممدوح آرزوی جاودانگی می کرد. ادوارد براون معتقد است شاعران برای رهاشدن از مدح پادشاهان، ابیات آغازین قصیده را جدا کردند و آن را به عنوان یک قالب شعری با عنوان غزل برای سرودن اشعار عاشقانه ابداع کردند.

ماموستا ئاسو با اشاره به قدمت غزل تاکید کرد: رودکی پدر شعر فارسی، 1130 سال قبل از دنیا رفته است و شاعران غزل را رودکی وار نیکو می دانستند که متاسفانه تنها هزار بیت از اشعار او باقیمانده است. از آن زمان غزل همچون یکه سوار میدان شعر فارسی به تنهایی در بین 15 قالب شعری زبان فارسی تاخته است که در زمان حافظ به اوج باروری خود می رسد. 

وی ادامه داد: تا الان 252 وزن در ادبیات شناسایی شده که 39 وزن آن در سرودن غزل پرکاربرد بوده است. زبانهای کردی، فارسی و عربی بنا به ماهیت خود ازین اوزان در سرودن شعر استفاده کرده اند.  مطلع غزل با مصرع های زوج هم قافیه است. تکرار قافیه در آن قبیح است. نباید از هفت بیت کمتر و از ده بیت بیشتر باشد و همچنین باید در هر مصراع، جملات و پیام فراوانی بیان شود.

ماموستا ئاسوعا گفت: حافظ تمامی این شروط را در سرودن غزل به کار برده است و کسی نتوانسته مثل او غزل بسراید.

ئاسو با اشاره به تاریخ شعر کردی افزود: شعر و ادبیات همیشه نیازمند پشتیبانی نهادهای مالی بوده است و هر زمان حکومتی از شاعران حمایت کرده باشد ، ما شاهد ظهور شاعران برجسته ای در آن عصر هستیم. خانای قبادی، احمد خانی، نالی، محوی، حمدی، مصباح الدیوان ادب، وفایی، مولوی کرد از جمله این شاعران هستند. در منطقه مکریان نیز قالب غالب سرودن شعر، غزل است. 

وی عمده ترین تاثیر حافظ بر شعر کلاسیک کردی را سرودن غزل های ناب و استوار توسط شاعران مقتدر ادب کردی عنوان کرد.

این شاعر و حافظ شناس بوکانی در ادامه حافظ را شاعری کشف نشده خواند و افزود: شعر حافظ دوپهلو و سرشاز از ابهام است؛ چرا که حافظ سخنوری زبردست است. او در زمانه ای می زیست که مذاهب کلامی مثل معتزله، جبریون و مختاریون بسیار قوت گرفته بودند و برای اثبات این عقاید جنگهای بسیار روی داد. حافظ برای ایستادن در برابر آنان مکتب رندی را انتخاب کرد. حافظ خود را رند به معنای لات جوانمرد می نامد و چنان هم معتدل بود که در عین حال که در برابر برخی از عقاید عده ای می ایستد ، در مقابل برخی عقاید همانها را هم تایید می کند.

ماموستا ئاسو با استناد به سخن احسان طبری در پاسخ به بهترین شاعر ایران در طول زمان تاکید کرد: در ادبیات حماسی و ملی گرایی کسی به پای فردوسی نمی رسد؛ در عرفان هم مولانا یکه تاز است؛ در تشکیک به جهان و فلسفه، خیام بی همتاست؛ سعدی در سرودن شعر عاشقانه نمونه است اما حافظ حماسه فردوسی و عرفان مولوی و فلسفه خیام و احساس عاشقانه سعدی را با هم دارد.

گفتنی است؛ این برنامه با خوانش و تفسیر غزل «جان بی جمال جانان میل جهان ندارد» و پرسش و پاسخ حاضران به پایان رسید .