به گزارش خبرنگار گروه دین و اندیشه خبرگزاری شبستان: اولین روز از مدرسه تابستانه موضوع شناسی و چالش‌های فقه هوش مصنوعی، چهارشنبه ۲۸ شهریور با عنوان «چالش‌های فقهی هوش مصنوعی» با سخنرانی حجت‌الاسلام «امیرحسین ایمانی‌مقدم» به میزبانی موسسه عالی فقه و علوم اسلامی برگزار شد.
حجت الاسلام ایمانی مقدم با بیان اینکه هوش مصنوعی بحثی است که مدتهاست در دنیا مطرح و از سال ۱۹۵۶ تبدیل به یک شاخه آکادمیک شده و رسمیت یافته است، گفت: این مولفه تا جایی در دنیای امروز از اهمیت برخوردار است که قدرت‌های تجاری و صنعتی جهان عمده وقت و سرمایه خود را در این مساله سرمایه‌گذاری می کنند چراکه دیگر ملاک قدرت متفاوت شده است، یک زمان نفت، یک دوره انرژی هسته‌ای و مولفه‌های دیگر ملاک قدرت بودند اما امروز هوش مصنوعی این جایگاه را دارد، در نتیجه مقام معظم رهبری نیز در سخنان خود روی این مولفه تاکید دارند و به ویژه در جلسات اخیر و حتی در مراسم تحلیف و تنفیذ یکی از موارد مورد تاکید معظم‌له همین مولفه بوده است.
کارشناس میز پژوهشی فقه هوش مصنوعی ادامه داد: امروز دنیا تعیین کننده مرزهای قدرت و دانش و همچنین حوزه تکنولوژی است، اما سوال اینجاست که تلاقی این مساله با فقه کجاست؟ البته قبل از پاسخ به این پرسش باید تعریفی از هوش مصنوعی ارایه کنیم، تاکنون در آثار مختلف و از دیدگاه اندیشمندان تعاریف گوناگونی در مورد این مولفه بیان شده است البته که این تعاریف ماهوی و در حد تام نبوده و نکاتی دارد، از جمله اینکه در این تعاریف جنبه عملیاتی و تکنیکال مورد توجه بوده است و اصلا دنبال مباحث منطقی نبودند؛ بنابراین برخی هوش مصنوعی را تعریف به شبیه‌سازی تفکر انسانی کردند به این معنا که در این علم می‌خواهیم تفکر انسانی را شبیه سازی کنیم.
وی گفت: از سوی دیگر برخی از تعاریف ناظر بر رفتار انسانی است، یعنی هوش انسانی چگونه رفتار می‌کند، بعضی دیگر از این تعریف‌ها ناظر بر عقلانیت و شبیه سازی عقلانیت است اما مساله اینجاست که تفکر انسانی با عقلانیت تفاوت دارد، امکان دارد یک انسان از بهره هوشی بهره‌مند باشد اما تفکر منطقی ضعیفی داشته باشد، در برخی تعاریف بین تفکر انسانی و عقلانی تفاوت وجود دارد، اما نکته اینجاست که برخی در تعریف هوش مصنوعی آن را مولفه ای می دانند که رفتار عقلانی ما را شبیه سازی می کند.
کارشناس میز پژوهشی فقه هوش مصنوعی تصریح کرد: پرسش اینجاست که چالش‌های فقهی هوش مصنوعی تا کجا می تواند پیش رود؟ موضوع علم فقه چیست؟ همه می دانیم که موضوع علم فقه، «فعل مکلف» است؛ هوش مصنوعی دنبال آن است که چیزی بسازد تا رفتار و فعل انسان را شبیه سازی کند، به بیان دیگر کارهای انسان گونه را در همه عرصه‌ها انجام دهد؛ برای مثال اخیرا کلیپی در فضای مجازی از نماز خواندن یک ربات فراگیر شده است، یعنی یک ربات نماز استیجاری می خواند، همین مساله قابل بحث است؛ یا در بحث معاملات وقتی معامله از طریق هوش مصنوعی انجام می شود می گوییم معامله عامل غیر انسانی، همچنین در عرصه قضاوت نیز شرایطی فراهم می شود که تمامی قوانین به هوش مصنوعی عرضه شود تا خروجی آن را در مقام قضاوت ببینیم، بنابراین در آینده نه چندان دور هسته عظیمی از این دست مباحث را خواهیم دید.
وی گفت: مثال دیگر این است که اگر هوش مصنوعی بتواند همه مراحل اجتهاد را طی کند آیا می تواند در مسیر فتوا و استنباط قرار بگیرد؟ آیا نظری که از هوش مصنوعی ارایه می‌شود امکان این که حجت قرار بگیرد را دارد؟ همه این موارد از چالش های موضوع‌شناسی هوش مصنوعی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
نظر شما