مجموعه دستگاه‌های موسیقی ایرانی؛ گنجینه بزرگی برای تاریخ ایران

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، نشست رونمایی و معرفی مجموعه دستگاه‌های موسیقی ایرانی اثر استاد حسین علیزاده عصر امروز شنبه ۳۱ شهریور با حضور این هنرمند، شهرام صارمی، علی بوستان، سیروس جمالی و آتوسا ارباب در فرهنگسرای ارسباران برگزار شد.

۴۵ نوازنده در تولید مجموعه دستگاه‌های موسیقی ایرانی با ما همکاری کردند 

در ابتدای این نشست «علی بوستان» درباره روند تولید مجموعه دستگاه‌های موسیقی ایرانی توضیح داد: این مجموعه حاصل یک دوره کار فشرده و پرکار بیش از سه ساله است که از ابتدای سال ۹۹ تالیف آن توسط استاد علیزاده شروع شد و کمی بعد قول و قرار همکاری با موسسه کارمان صورت گرفت. در ابتدا قرار بود پارتیتور قطعات و نسخه صوتی آنها با همکاری بالغ بر ۴۵ نوازنده انجام شود که از آبان ۱۴۰۰ مطابق برنامه ریزی، در هر ماه یک دستگاه را ضبط و تمرین می‌کردیم ولی باتوجه به مسائلی مانند کرونا و مسائل اجتماعی کار ما گاهی به تاخیر می‌افتاد. سال ۱۴۰۱ ضبط ولی تمام شد و میکس و مستر به موازات انجام می‌شد. از زمستان ۱۴۰۲ کار آماده نشر شد.

وی  اظهار کرد: شیوه جدید پارتیتور نویسی برای درک بیشتر و به خاطر سپاری بهتر این کار در این مجموعه صورت گرفت.تصمیم بر این بود که این مجموعه در چهار دوره به صورت مجزا منتشر شود ولی به خاطر مسائلی که در کشور رخ داد قرار شد همه مجموعه با هم منتشر شود. مجموعه برای ارائه کامل است و برای دوستانم که بیشتر با فضای مجازی و اینترنتی آماده هستند همزمان با نشر فیزیکی، به صورت مجازی هم قابل دسترس است.

در ادامه این نشست «آتوسا ارباب»، ناشر مجموعه   دستگاه‌های موسیقی ایرانی  گفت: این مجموعه امروز  پس از ۴۵ ماه به صورت رسمی معرفی می شود، در کنار فعالیت هایی که داریم تصمیم گرفتیم از فرهنگ و هنر به عنوان یکی از مولفه های اصلی حمایت کنیم.

 وی با اشاره به حمایت از  موسیقی و هنرهای تجسمی اظهار کرد: موسسه ما تاکنون میزبان هزار کسب و کار بوده‌  و ۳ هزار رویداد برگزار کرده است.

  مجموعه دستگاه‌های موسیقی ایرانی در دل خود چند کتاب دانشگاهی است

در ادامه این نشست «حسین علیزاده»، آهنگساز مجموعه دستگاه‌های موسیقی ایرانی  با اشاره به ضرورت پاسداشت فرهنگ‌و هنر ایرانی گفت: وقتی  صحبت از فرهنگ، هویت یا هنر می‌شود همه دوست دارند از واژه جهانی استفاده کنند ولی تا وقتی روی زمین خودت ریشه نداشته باشی جهان بی‌معنا است. ما برای یکی از فرهنگ‌های جهان کار می‌کنیم نه فقط فرهنگ ایران؛ زیرا گاهی دستاوردهای تاریخی خود را دست کم می‌گیریم ولی وقتی تاریخ را مرور می‌کنیم، می‌بینم ایران با تمام افت و خیزها خاطره جاودانه‌ای در جهان به نام فرهنگش دارد. ما همه با ذوق و شوق برای پاسداری از فرهنگ تلاش می‌کنیم. اگر مفهوم پاسداری مشخص نباشد، پاسداری از فرهنگ می‌تواند با نگاه‌های مختلف آن را به یک چیز منفی یا مثبت تبدیل کند. تمام کسانی که خیلی به ایرانی و ایرانی بودن می‌بالند، از یک گذشته دور صحبت می‌کنند ولی نمی‌گویند ما چه هستیم. همه سیستم‌ها آمده و رفته‌اند و آنچه می‌ماند تلاش و کار آن مردم و هنر است.

وی با بیان اینکه  فرهنگ و ادبیات ایران ظرفیت جهانی دارد، اظهار کرد: ما نمی‌توانیم بگوییم فقط ادبیات ما خوب است و نقاشی ما خوب نیست، در طی تاریخ در جامعه ما  درک درستی از موسیقی وجود نداشته  و همواره با آن خصومت وجود داشته و مشخص نیست منطق این خصومت چیست.

استاد علیزاده درباره ایده ساخت مجموعه دستگاه‌های موسیقی ایرانی گفت: این پروژه در بدترین شرایط روزگار ما؛ یعنی در دوران کرونا در ذهنم شکل گرفت. دیدم که می‌توانیم بر اساس آنچه از خلاقیت و نبوغ هنرمندان نسل جوان ایران می‌شناسم کاری را برای تاریخ این سرزمین داشته باشیم. ما گنجینه بزرگی در ایران داریم و هر وقتی که در ایران چنین فرصتی وجود داشته باشد می‌توانیم کار کنیم.

وی افزود: در روزگار سخت کرونا که سایه مرگ کشور را گرفته بود سایه امید مرا گرفت و فکر کردم در آن شرایطی اگر کسی باشد که بین سایرین صلاحیت صحبت درباره ردیف موسیقی ایران را داشته باشد باتوجه به گذشته خودم و استادانی که داشته‌ام، آن فرد خودم هستم.

 استاد علیزاده یاد آور شد: در سال‌های اخیر ردیف‌های زیادی توسط ناشران به صورت زیرمیزی منتشر شده است ولی چه سر کلاس چه موقع ضبط، استاد فکر می‌کرد که شاگرد روبه‌روی او نشسته است، او فکر نمی‌کرد که شاید مخاطب هم می‌تواند روبه‌روی او باشد. ولی وقتی استادانی چون صبا، وزیری و شهناز به این نکته بسیار مهم در ورای آنچه در حوزه آموزش می‌گذرد پی بردند. ماجرا شکل دیگری گرفت و آنها توانستند موسیقی ردیف را به درستی به مخاطبان معرفی کنند. این روند در شرایطی قرار گرفت که در دوران معاصر به واسطه مجموعه‌هایی چون کانون پرورش فکری و مرکز حفظ و اشاعه فعالیت‌های خوبی اجرا شد اما بعد از مدتی ماجرا به سمت دیگری رفت و موضوع ردیف بسیار تکراری شد و خیلی روی یک ردیف متمرکز شدند.

وی افزود: اگر به فعالیت‌های ما در مرکز حفظ و اشاعه توجه می‌کردند می‌توانستیم شاهد اتفاقات بهتری در حوزه موسیقی ردیف باشیم. چون ما در آنجا با انواع و اقسام ردیف‌های استادان برجسته موسیقی آشنا می‌شدیم که دربرگیرنده ارزش‌های زیادی بود.

او به روند آموزش ردیف های موسیقی پس از انقلاب اشاره کرد و گفت:بعد از انقلاب به دلایل مختلف افرادی تصمیمات گرفتند که چند دهه تاثیر آن را دیدیم، مدام مصاحبه می‌کردیم که این روند غلط است. شاگردان را بیچاره کردند و خسته و همه یک چیز را درس می‌دهند. به این فکر کردم که با هر موسیقیدان ایرانی حرف بزنی از ردیف حرف می‌زند ولی مردم اصلا نمی‌دانند ردیف خوردنی است یا پوشیدنی. فکر کردم چگونه می‌توان ردیف را مردمی کرد. فهمیدم کار فقط گل و بلبل نباشد و یک آموزش غیر مستقیم داشته باشد.

استاد علیزاده با بیان اینکه مجموعه دستگاه‌های موسیقی ایرانی فقط برای عام نیست و خود چند کتاب دانشگاهی است، اظهار کرد: وقتی به موسیقی فکر می‌کنیم، کار ظریفی را می‌طلبد که هم یک تعریف دانشگاهی داشته باشد و هم عام. وقتی مردم برای ما در این حوزه مهم می‌شوند پس باید در حوزه محتوا نیز کارهای اختصاصی انجام دهیم که سیروس جمالی به عنوان یکی از شاگردان من که امروز دوست و رفیق من است، تمام تلاش خود را انجام داد که با زبان شاعری یک نقاشی را با زبان هنری به پروژه دستگاه‌های موسیقی ایران منتقل کند.

وی تصریح کرد: مردم با ادبیات سر و کار دارند به همین جهت فهمیدم از طریق ادبیات می‌توان راحت‌تر این کار را انجام. نسل جوان خیلی جلوتر از نسل ما هستند و بسیار می‌فهمند و جای خوشحالی است که اینها اینگونه رشد کرده‌اند، حتی در آواز زنان. من بسیار به آینده امیدوار هستم و امیدوارم این کار محصول این امید من باشد.

او درباره معیار انتخاب جوان‌ها برای همکاری با مجموعه دستگاه‌های موسیقی ایرانی توضیح داد: برای من معیار سابقه آموزشی آنها از راه درست و میزان  دلدادگی آنها به موسیقی بود؛ همه آنها با جان و دل آمدند و آنقدر قشنگ و زیبا آمدند که من ۲۰ سال جوان شدم. عشق، ایمان، وفاداری و شوق آنها به کار ‌و چشمانشان حین کار را فراموش نمی‌کنم.

استاد علیزاده درباره قیمت ۱۳ میلیون تومانی این مجموعه گفت: درباره قیمت این مشکلی نیست که من به وجود آورده باشم باید به وضعیت موسیقی اقتصاد کشور گله کرد. این مجموعه تعدادش زیاد است و به واسطه هزینه‌ای که برای آن شده چاره‌ای بجز این قیمت گذاری نداشتیم.

رونمایی مجموعه دستگاه‌های موسیقی ایرانی  

در ادامه این نشست مجموعه دستگاه‌های موسیقی ایرانی  رونمایی شد.

در مراسم رونمایی از مجموعه دستگاه‌های موسیقی ایرانی هنرمندانی چون محمود دولت ابادی، علی اکبر شکارچی، داود گنجه ای، محمود فرهمند، مینا افتاده، محمد علی مرآتی، پروین سالم، علیرضا میر علینقی، علی جعفری پویان، اروین صداقت کیش و... حضور داشتند.