خبرگزاری شبستان، گروه بین الملل: در پی اعلام شهادت یحیی سنوار، رئیس دفتر سیاسی جنبش مقاومت اسلامی فلسطین(حماس) در درگیری تل السطان در شهر رفح در نوار غزه، رسانه‌های مختلف به بررسی فرماندهان حماس به عنوان جانشین احتمالی برای برعهده گرفتن مسئولیت سنوار اقدام کردند.
سنوار که به عنوان مغز متفکر عملیات طوفان الاقصی در هفتم اکتبر ۲۰۲۳ شناخته می شود، نقش اصلی در فرماندهی نظامی حماس ایفا کرد و یکی از مهمترین شخصیت‌ها فلسطینی است که بارها مورد هدف اسرائیل بود.
پس از شهادت سنوار، شخصیتهای مهمی هستند که می توانند رهبری مرحله آتی را برعهده بگیرند که به بررسی تعدادی از این شخصیتهای مهم حماس می پردازیم.
محمد الضیف
اسرائیل در سال‌های ۲۰۰۱، ۲۰۰۲، ۲۰۰۳، ۲۰۰۶، ۲۰۱۴، ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴میلادی هفت بار اقدام به ترور فرمانده کل گردان های القسام محمد الضیف کرد که همه آنها با شکست مواجه شد.
اشغالگران «الضیف» را تحت تعقیب‌ترین مرد خود می‌دانند و سرویس‌های اطلاعاتی شبانه روز برای ردیابی او و جستجوی برای دستگیری او تلاش می‌کنند.
معروف ترین این تلاش ها در اواخر سپتامبر ۲۰۰۲ بود، زمانی که هلیکوپترهای اسرائیلی خودروها را در محله شیخ رضوان در غزه بمباران کردند و او به طور شگفت انگیزی نجات یافت، اما به دلیل جراحات شدید فلج شد شد و روی ویلچر نشست.
حماس در آگوست ۲۰۲۳ از شهادت همسر الضیف و پسر هفت ماهه‌اش به نام «علی» در حمله اسرائیل که تلاش داشتند او را هدف قرار دهند، خبر داد. در ۱۳ ژوئیه ۲۰۲۴ نیز اشغالگران در سلسله حملاتی به منطقه المواصی در خان یونس حمله کردند که هدف آنها ترور الضیف بود. اما حماس وجود او در مکان مورد هدف را رد کرد.
الضیف یکی از چهره های برجسته مقاومت فلسطین است و نمادی از ابهام و چالش در برابر اشغالگری اسرائیل است. او به دلیل توانایی اش در مخفی شدن و زنده ماندن از تلاش های مکرر ترور، با نام مستعار "الضیف" شناخته می شود. او قبل از شرکت در عملیات نظامی نقش برجسته ای در عرصه هنری ایفا کرد و در آنجا گروه «العائدون» را تأسیس کرد که اولین گروه هنری اسلامی در فلسطین است، هدف این گروه احیای میراث فلسطین و انتشار پیام های مقاومت از طریق هنر بود.
مروان عیسی
مروان عیسی، معاون فرمانده کل گردان‌های شهید عزالدین قسام و از اعضای دفاتر سیاسی و نظامی جنبش حماس، یکی از برجسته ترین شخصیتهای رهبری جنبش و یکی از افراد تحت تعقیب اسرائیل به شمار می‌آید.
او نقشی محوری در توسعه قابلیت‌های گردان‌های قسام دارد و تهدیدی واقعی برای اسرائیل است
باوجود اینکه اسرائیل حمله هوایی در مارس ۲۰۲۳ اعلام کرد که او شهید شده است، اما حماس تاییدیه رسمی مرگ او را صادر نکرد که سرنوشت او را مبهم نگه داشت.
عیسی به دلیل توانایی اش در فرار از کنترل اسرائیل، «مرد سایه» نامیده می شود و یکی از عناصر محوری در تصمیم گیری های نظامی در جنبش حماس است.
عیسی که دست راست الضیف و نفر دوم در گردان های قسام به شمار می‌آید، در جریان انتفاضه اول توسط نیروهای اشغالگر دستگیر شد و به دلیل فعالیت تشکیلاتی در حماس به پنج سال زندان(۱۹۸۷-۱۹۹۳) محکوم شد.
اسرائیل او را یک تهدید دائمی می‌داند و او را یکی از برجسته‌ترین ذهن‌ها در «جنگ مغزی» بین خود و حماس توصیف می‌کند.
اسرائیل همچنین او را مردی با «عمل، نه گفتار» توصیف می‌کند و می‌گوید که هوش و توانایی‌های عملی فوق‌العاده‌ای دارد و تا آنجا پیش می‌رود که می‌گوید می‌تواند پلاستیک را به فلز تبدیل کند ... این مسئله نشانه هارت‌هایش در گسترش توانایی های نظامی حماس و سازگاری‌اش با شرایط سخت است.
محمد سنوار
محمد سنوار، برادر یحیی السنوار، یکی از قدیمی‌ترین و مهمترین فرماندهان گردان های عزالدین قسام، شاخه نظامی حماس است.
او به ندرت در انظار عمومی ظاهر می شود، اما نقش اصلی در رهبری عملیات نظامی برعهده دارد، به همین دلیل او به یک شخصیت حیاتی در جنبش تبدیل کرده است.
محمد سنوار در سال ۱۹۹۱ در غزه به گردان های القسام پیوست و در آنجا به عضویت ستاد کل گردان‌های قسام درآمد.
وی هدف مکرر تلاش‌های اسرائیل برای ترور بود و از چندین حمله، از جمله حملات هوایی و بمب‌های انفجاری، از جمله آخرین بار در سال ۲۰۲۱ جان سالم به در برد.
نام او به عنوان یکی از طراحان اصلی عملیات «الوهم المتبدد» (توهم شکسته) مطرح است. این عملیات یکی از جسورانه‌ترین عملیات‌های تاریخ مقاومت فلسطین به شمار می‌رود، زیرا این عملیات یک پایگاه نظامی اسرائیلی را در نزدیکی گذرگاه کرم سالم در ۲۵ ژوئن ۲۰۰۶ در شرق شهر رفح در جنوب نوار غزه هدف قرار داد. در نتیجه این عملیات دو سرباز اسرائیلی کشته و گلعاد شالیت، اسیر شد که به مدت ۵ سال در اسارت ماند تا اینکه در سال ۲۰۱۱ در یک معامله تاریخی با بیش از هزار اسیر فلسطینی مبادله شد.
این دستاورد نظامی، موقعیت محمد سنوار را به عنوان یک رهبر نظامی تاثیر گذار در گردان های عزالدین قسام بالا برد و در نتیجه نقشش در برنامه ریزی و اجرای عملیات مشابه به یک هدف مهم در فهرست ترور اسرائیل قرار گرفت.
خلیل الحیة
خلیل الحیة، معاون یحیی سنوار و از رهبران برجسته جنبش حماس است. او اخیراً مذاکرات غیرمستقیم با اسرائیل درباره آتش بس در نوار غزه را رهبری کرد. همچنین به عنوان یکی از شخصیت های اصلی در این مذاکرات حساس به شمار می رود.
الحیة از ترورهای متعدد جان سالم به در برد که مهمترین آنها هدف قرار دادن خانه وی در سال ۲۰۰۷ بود که منجر به شهادت تعدادی از اعضای خانواده وی شد. در سال ۲۰۱۴ میلادی نیز پسر بزرگ وی در حمله دیگری از سوی اسرائیل شهید شد.
در همین حال، در زمان ترور اسماعیل هنیه در تهران، گزارش ها به دست رسید که وی در زمان حمله اسرائیل به همراه اسماعیل هنیه بوده است، اما الحیه در لحظه حمله در آپارتمان مورد نظر حضور نداشت.
الحیه که دارای مدرک دکتری در علوم سنت و حدیث است، از اوایل جوانی تحت تأثیر، شیخ احمد یاسین، بنیانگذار حماس قرار داشت. او بین سال‌های ۱۹۸۴ تا ۱۹۸۶ نقش مهمی در فعالیت‌های سازمانی و امنیتی در نوار غزه داشت او همچنین در اولین انتفاضه فلسطین در سال ۱۹۸۷ شرکت کرد و بخشی از گروهی بود که بعدها جنبش حماس را پایه گذاری کرد.
در فوریه ۲۰۲۴، الحیه در راس هیئتی از حماس به مصر برای تکمیل مذاکرات در مورد آتش بس در غزه، به عنوان بخشی از تلاش های بین المللی برای آرام کردن اوضاع متشنج در نوار غزه، رفت.
خالد مشعل
خالد مشعل یکی از بنیان‌گذاران مهم جنبش حماس به شمار می آید که از سال ۱۹۹۶ تا ۲۰۱۷ میلادی به عنوان رئیس دفتر سیاسی این جنبش بود. او پس از ترور شیخ احمد یاسین به دست اسرائیل در مارس ۲۰۰۴، رهبری این جنبش را برعهده گرفت.
مشعل زندگی اش را وقف خدمت به آرمان فلسطین کرده است. او مقاومت مسلحانه و مبارزه سیاسی را برای آزادی سرزمین فلسطین ضروری می داند.
مشعل در سنین پایین به اخوان المسلمین پیوست و در سال ۱۹۸۷ در تأسیس جنبش حماس شرکت کرد. پس از وقوع اولین انتفاضه فلسطین، جنبش رشد سریعی پیدا کرد و مشعل از زمان تأسیس به عضویت دفتر سیاسی آن درآمد.
در سال ۱۹۹۶، مشعل ریاست دفتر سیاسی حماس را بر عهده گرفت و پس از ترور احمد یاسین، رهبر عملی این جنبش شد.
مشعل در سال ۱۹۹۷ با تزریق یک ماده سمی توسط موساد اسرائیل در امان پایتخت اردن، مورد سوءقصد قرار گرفت. اما این سوءقصد پس از مداخله مستقیم «ملک حسین بن طلال» پادشاه اردن که از اسرائیل برای نجات جان او خواستار درمان شد، با شکست مواجه شد.
مشعل پس از بستن دفتر حماس در امان توسط مقامات اردن در سال ۱۹۹۹ و بازداشت وی برای مدت کوتاهی به قطر نقل مکان کرد. او برای مدت طولانی در سوریه زندگی کرد و پس از بحران سوریه در سال ۲۰۱۲ به قطر بازگشت.
محمود الزهار
محمود الزهار، از شخصیتهای تندرو جنبش حماس به شمار می آید. ناظران او را یکی از «شاهین» این جنبش می دانند.
او در طول زندگی حرفه‌ای‌اش مورد سوءقصد و بازداشت‌های متعددی از سوی اسرائیل و تشکیلات خودگردان فلسطین قرار گرفت. این مسئله او را به یکی از چهره‌هایی تبدیل کرد که اسرائیل دائماً به دنبال حذف اوست.
در ۱۰ سپتامبر ۲۰۰۳، هواپیمای اف ۱۶ اسرائیلی خانه الزهار را در محله الرمال در شهر غزه مورد هدف قرار داد که این سوء قصد نافرجام ماند. در این حمله پسر ارشدش خالد و همراه او شهید و همسر و دخترش زخمی شدند و خانه ای به طور کامل تخریب شد.
الزهار با وجود جراحات جزئی، از این حمله جان سالم به در برد. بعدها، الزهار پسر دوم خود حسام را که از اعضای گردان های عزالدین قسام بود، در حمله اسرائیل به غزه در ژانویه ۲۰۰۸ از دست داد.
الزهار با دستگیری ها بیگانه نبود، اسرائیل او را در سال ۱۹۸۸، یعنی ۶ ماه پس از تأسیس حماس، دستگیر کرد و در سال ۱۹۹۲ به همراه تعدادی از رهبران حماس به مرج الزهور در جنوب لبنان تبعید کرد. تشکیلات خودگردان فلسطین نیز او را در سال ۱۹۹۶ دستگیر کرد و در آنجا تحت شکنجه های شدید قرار گرفت که منجر به وخامت حال او شد.
پس از پیروزی حماس در انتخابات پارلمانی در سال ۲۰۰۵ و نخست وزیری هنیه، الزهار به عنوان وزیر امور خارجه در دولت تشکیل شده توسط حماس خدمت کرد.
در حال حاضر، سرنوشت الزهار پس از ناپدید شدن وی پس از عملیات طوفان الاقصی نامعلوم است و نه حماس و نه اسرائیل هیچ تاییدی در مورد وضعیت وی صادر نکرده اند.
محمد شبانه
محمد شبانه معروف به «ابوانس شبانه» یکی از مهمترین فرماندهان نظامی در گردان‌های عزالدین قسام است، او رهبری گردان رفح در جنوب نوا غزه را برعهده دارد.
شبانه یکی از اسامی اصلی مرتبط با توسعه شبکه تونل‌های حمله مورد استفاده حماس به شمار می‌آید و نقش محوری در تقویت قابلیت‌های نظامی جنبش داشت.
نقش او به ویژه در حمله سال ۲۰۰۶ برجسته بود، جایی که نیروهای حماس توانستند شالیت را در یک عملیات دقیق برنامه ریزی شده که بر استفاده از تونل ها متکی بود، اسیر کنند.
او همچنین پس از شهادت سه تن از رهبران گردان رفح در جریان جنگ غزه در سال ۲۰۱۴، فرماندهی این گردان را بر عهده گرفت. شبکه تونلی که شبانه در توسعه آن مشارکت داشت، از رفح تا خاک اسرائیل امتداد دارد و یک تهدید استراتژیک برای اسرائیل است. زیرا حماس از آن برای انجام حملات غافلگیرانه و اجرای عملیات نفوذ کیفی استفاده کرده است. این توانایی ها، شبانه را به یکی از رهبران تحت تعقیب فوری در فهرست ترورهای اسرائیل قرار داده است.
شبانه باوجود اینکه بارها مورد سوءقصد قرار گرفت، هنوز نقشی محوری در عملیات نظامی حماس ایفا می‌کند و یکی از چهره‌های تأثیرگذار به حساب می‌آید که حماس برای مقابله با چالش‌های امنیتی و نظامی به آن تکیه می‌کند.
روحی مشتهی
روحی مشتهی، یکی از نزدیک‌ترین متحدان یحیی سنوار و از مهمترین شخصیتهای رهبری جنبش حماس است. مشتهی نقش مهمی در تاسیس اولین دستگاه امنیتی جنبش حماس در اواخر دهه ۸۰ داشته است. به طوری که مسئول ردیابی عوامل فلسطین متهم به همکاری به اسرائیل و تسویه حساب با آنها بوده است.
مشتهی در تقویت توانایی‌های امنیتی جنبش حماس سهیم است و همین مسئله او را به هدف دایمی در فهرست ترور اسرائیل قرار داده است.
اسرائیل در سال ۲۰۱۱ او را را در مبادله با گلعاد شالیت پس از گذراندن سال‌ها حبس در زندان‌های صهیونیستی آزاد کرد. از آن زمان، مشتهی وظایف حساس بسیاری را در درون حماس، از جمله هماهنگی امنیتی بین حماس و مقامات مصری به ویژه درباره گذرگاه رفح بر عهده گرفت.
پیش از این گزارش هایی مبنی بر شهادت وی در حمله هوایی اسرائیل به نوار غزه در اکتبر ۲۰۲۴ منتشر شده بود، اما حماس این خبر را به طور رسمی تایید نکرد و سرنوشت او همچنان نامشخص است.
نظر شما