خبرگزاری شبستان، گروه بین الملل: مسجد جامع زیتونه، دومین مسجد قدیمی شهر تونس بعد از مسجد عقبه بن نافع است. این مسجد در مساحت ۵ هزار متر مربع واقع شده است. در سالن داخلی آن ۱۸۴ ستون وجود دارد که از موزه باستانی کارتاژ (شهری باستانی در شمال آفریقا) آورده شده است. از این مسجد به مدت طولانی به علت مشرف بودن به دریا به عنوان پایگاه دفاعی استفاده می‌شده است و به نوعی رمز مقاومت در برابر استعمار به شمارمی‌آید.
این مسجد مستطیل شکل است و صحن آن در سمت جنوب شرقی قرار دارد. این صحن از سمت رواق قبله روباز است. در بخش غربی مسجد مناره‌ای زیبا به ارتفاع ۴۳ متر ساخته شده است که از درون و بیرون مسجد قابل مشاهده است.
در رواق قبله ایوان‌های متعددی قرار دارد که ستون‌های کوتاه دارای تاج و قوس آن‌ها را از یکدیگر جدا می‌کند. تعداد این ستون‌ها ۱۴ عدد است و عمود بر دیوار قبله است. روی قسمت بیرونی مقابل صحن کتیبه هایی به خط کوفی از آیات قرآنی وجود دارد.
در رواق قبله دو گنبد یکی بر فراز مربع مقابل محراب و دومی بالای منطقه مربعی که در انتهای ایوان میانی‌قرار دارد. گنبد به شکل چند ضلعی است و در پایین آن کتیبه‌هایی تاریخی وجود دارد. در سمت راست محراب اتاقکی کوچک وجود دارد که منبر چوبین متحرک مسجد در آن نگهداری می‌شود. مسجد ۱۳ در ورودی دارد که از چوب صندل ساخته شده‌اند. در صحن مسجد جامع زیتونه آب‌انباری وجود دارد که یادآور دوران خشکسالی پدید آمده در تونس در سده‌های گذشته است.
اغلب مورخان معتقدند که این مسجد در سال ۷۳۲ میلادی بنا شده است و برخی می‌گویند که سال ساخت آن به سال ۶۹۸ میلادی برمی‌گردد و به دستور حسان بن نعمان بنا شده است و عبید الله بن الحبحاب در سال ۷۳۲ میلادی بنای آن را به اتمام رسانده است.
مسجد جامع زیتونه از بزرگ‌ترین مساجد جامع تونس است که در فاصله‌ی سه و نیم کیلومتری شهر قدیمی قرطاجنه در شمال آفریقا واقع است. این مسجد روی ویرانه‌های یک مسجد قدیمی و در بعضی از اجزا، به تقلید از مسجد جامع قیروان ساخته شده است.
معماری و زیبایی ظاهری مسجد زیتونه تنها ویژگی منحصر به فرد این مسجد نیست، بلکه نقش آن در زمینه تمدن و علم و مقاومت در دوره های مختلف استعماری مشهود است؛ چرا که از زمان تأسیس و تثبیت جایگاه خود به عنوان یک دانشگاه اسلامی و مرکز تدریس مورد استفاده قرار گرفته است.
مسجد جامع زیتونه، پیشگام نشر فرهنگ اسلامی در کشورهای مغرب عربی بوده است و بر همین اساس، اولین مکتب فکری آفریقایی تأسیس در آن تاسیس شده است و باعث گسترش روحیه علم اندوزی شده است.
در واقع، یکی از بزرگ‌ترین و اولین دانشگاه‌ها در تاریخ اسلام است و بسیاری از محققان اسلامی از «محمد بن علی مازری» و «ابن خلدون» گرفته تا یکی از شاعران بزرگ اهل کشور تونس، یعنی «ابوالقاسم شابی» از دانشگاه زیتونه فارغ‌التحصیل شده‌اند. در این مسجد همچنین رهبران ملی نیز آموزه دیده‌اند و این مسجد به نوعی پایگاه آزادی و آزادی‌خواهی نیز بوده است.
این مسجد نقش فعالی را به عنوان یک دانشگاه دینی در آفریقا ایفا کرده است، اما در سال ۱۳۸۱ هجری حکومت تدریس را در آن ممنوع کرد و مسجد تنها برای اقامه نماز اختصاص یافت.
مسجد جامع زیتونه در دوران استعمار فرانسه نقش زیادی در حفظ فرهنگ اسلامی در تونس داشته است و در برابر تلاش‌ها برای نابودی چهره اسلامی و عربی این کشور همچنان پر صلابت مقاومت کرد.
نظر شما