به گزارش خبرنگار گروه دین و اندیشه خبرگزاری شبستان، حجت الاسلام «امیر علی حسنلو»، استاد سطوح عالی حوزه و مدیر گروه تاریخ و سیره مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه های علمیه در یادداشتی به مناسبت فرا رسیدن سالروز ولادت حضرت زینب کبری(س) به معرفی سیره و شخصیت عقیله بنی هاشم(ع) پرداخت. در ادامه مشروح این یادداشت را می خوانید:
زینب کبری(س) عقیله بنی هاشم، دانشمند بدون معلم، متفکر بدون استاد، دختر ارجمند علی بن ابیطالب(ع) و فاطمه زهرا(س) و همسر بزرگوار عبدالله بن جعفر از بانوان با فضیلت و قهرمان کربلاست.
او بود که پس از شهادت امام حسین(ع) سرپرستی اسرای کربلا را به عهده گرفت و از امام زین العابدین(ع) که به شدت بیمار بود، مراقبت و پرستاری کرد و ضمناً با خطبه‌های آتشین خود در کوفه و شام، یزید و یزیدیان را رسوا کرده و پیام امام حسین(ع) را به مردمان آن زمان رسانید. حضرت زینب (س) ضمن اینکه در دفاع کنار برادر است او در صبر ومقاومت ودفاع از دین واقعا بی نظیر است؛ او نشان داد که در سایه صبر ومقاومت خون بر زر وزور و استکبار پیروز است؛ پیامبر اکرم(ص) در مراسم نام‌گذاری حضرت زینب(س) به شدت گریه کرد و فرمود: این دختر به بلاها مبتلا می‌شود و مصیبتهای مختلفی بر وی وارد می‌شود و ... به درستی که هر کس بر او و بر مصیبتهای او گریه کند، ثوابش همانند ثواب گریه بر برادرانش (حسن و حسین و...) هست، سپس او را زینب وزینت پدر نامید.
آنگاه فرمود: «به حاضران و غایبان وصیت و سفارش می‌کنم که احترام این دختر را پاس دارند، همانا این دختر، شبیه حضرت خدیجه(س) است».
امام حسین(ع) درباره حضرت زینب(س) می‌فرماید: «به درستی که تو در حقیقت از درخت نبوت و از معدن رسالت هستی»؛ یعنی گفتار و روش و منش تو، از مرکز نبوت و مخزن رسالت پیامبر اسلام(ص) نشأت می‌گیرد.
امام سجاد(ع) پس از خطبه غرّا، و آتشین و پر محتوای حضرت زینب(س) در کوفه در مقام تأیید علمی آن مخدّره خطاب به او فرمود: «بحمد الله تو دانشمند بدون آموزگار و اندیشمند بدون استاد هستی».
این سخن بیانگر آن است که حضرت زینب(س) دارای علم لدنّی (خدادادی و غیر اکتسابی) بوده و بدون اینکه علم را از کسی آموخته باشد، از چشمه جوشان و جودش می‌جوشید.
سلوک زینب سلوک معنوی است به همین لحاظ است که بانوی بزرگوار اسلام زینب کبری(س) وقتی به او گفته شد چگونه دیدی خدا با شما چکار کرد؟ چنین اظهار می‌دارد که ما جز زیبایی چیزی ندیدیم، چون در معرض امتحان معشوق، عاشق سعی می‌کند تمام مراحل را با هر سختی که باشد به جان و دل بخرد و به خواسته معشوق خویش نایل شود. از این جمله حضرت زینب(س) می‌توان استنباط کرد که آن بانوی مکرمه:
۱. به یقین دانسته که انقلاب بزرگ حسینی در طول تاریخ به نتیجه بسیار گرانبها رسیده است.
۲. در این نهضت علاوه بر آثار مادی و ظاهری، آثار معنوی و ثمرات معنوی بسیار زیبا به دست آمد.
درسهایی که می‌توان از حضرت زینب(س) در مسیرمقاومت آموخت
۱. ایمان و تقوا: حضرت زینب(س) در دامن پاک‌ترین و با ایمان‌ترین انسان‌ها رشد کرد و معارف الهی را آموخت و با تقویت ایمان خویش آن‌ها را در خود شکوفا ساخت. ایشان همیشه تقوا و پرهیزکاری پیشه می‌کردند حیا و عفت را سرلوحه زندگانی خویش کرده بودند. شما نیز که در دامن یک خانواده مؤمن و متقی رشد کردید، باید همچون حضرت زینب(س) اصلی‌ترین و مرکزی‌ترین وسیله اسلام یعنی ایمان را در خود تقویت سازید و صفت تقوا، حیا و عفت را ملکه خود قرار دهید تا مثل ایشان به قله‌های سعادت و کمال دست یابید.
۲. ثبات قدم و جانفشانی در راه هدف: حضرت زینب(س) در راه اهداف عالی خویش همیشه ثابت قدم بود و در این راه از جان و مال خویش دریغ نکرد. بدترین مصیبت‌ها را تجربه کرد از زندگی آرام و آسوده دست کشید، سختی‌های سفر و جنگ را به جان خرید، عزیزترین کسان خود را در مقابل دیدگانش قطعه قطعه کردند، باز از آرمان‌های اصیل خویش دست برنداشت و در این راه همیشه ثابت قدم باقی ماند.
۳. وفاداری به ولایت الهی: حضرت زینب(س) از بهترین موقعیت در مدینه برخوردار بود، اما حتی شوهر خویش را ترک کرد تا با امام خود یعنی امام حسین(ع) همراه باشد. ایشان نه تنها از این جهت که خواهر امام حسین(ع) بود محبت واقعی به ایشان داشت، بلکه از این جهت که ایشان امام زمانش بود به ایشان عشق می‌ورزید و مطیع کامل ایشان بود. حضرت زینب(س) همیشه به امام خویش وفادار بود.
۴. امانت‌داری: کسی که در او شرط انصاف و عدل تحقق پیدا کند، مردم اشیاء گرانقدر خود را نزد او به امانت می‌گذارند. حضرت زینب(س) به خاطر دارا بودن این شرط‌ها حافظ بسیاری از امانت‌ها بود که بزرگترین امانت نزد ایشان حفظ وجود امام عصرشان یعنی امام سجاد(ع) بود و ایشان در حفظ این امانت تا سر حد جان کوشیدند و هیچ گاه او را تنها نگذاشتند. از دیگر امانت‌ها نزد ایشان حفاظت از عزت اسلام و خاندان آل محمد(ص) است؛ طوری که در رویارویی با عبیدالله به او سلام ندادند و او گفت که این زن متکبر کیست؟ زنان گفتند: زینب کبری(س) دختر علی(ع) است همان که تو در جایش نشسته‌ای.
اما امانت بعدی حفظ و حراست از دین در تمامی مراحل به خصوص در سختی‌هاست.
۵. مقاومت و صبر: در این وادی نیز زینب سرآمد و سرافراز بود و از این جهت نیز بهترین الگو برای بانوان و مادران شهید و خواهران شهید و... هست؛ بانوان غزه و لبنان اگر به مقاومت زینب و پایداری او در راه حق و دفاع از دین اقتدا کنند که قطعا برایشان شناخته است پیروزی بزرگ در انتظار آنان می باشد چونان پیروزی زینب بر استکبار و فراعنه اموی او در کاخ عبیداله بن زیاد اورا تحقیر کرد؛ او با شجاعت وروحیه مقاومت وحماسه در کوفه مردم کوفه را که از ترس خود سکوت نمودند و مهمان دعوت کرده و بی وفایی کردند سرزنش نمود و به آنان آموخت که چگونه باید در راه خدا پایداری نمایند؛
۶. دانش و هوشمندی: با بررسی عملکرد حضرت زینب و خطبه‌هایش به مقام عالمانه و معرفت و آگاهی ایشان می‌توان پی‌برد. وقتی امام سجاد(ع) فرمود: ای عمه! به حق دانشمندی هستی که پیش کسی درس نیاموخته، این جمله خبر از هوش و دانش حضرت می‌دهد.
۷. عبادت و تهجد: حضرت زینب(س) کسی بود که هیچ یک از زنان هم‌عصرش به پای عبادت او نمی‌رسد، ما بارها در مورد نماز شب او شنیده‌ایم، آن هنگام که مصائب به او روی آورد و داغ عزیزان توان ایستادن را از او گرفت، در آنجا نیز نماز شبش را ترک نکرد و نشسته آن را بجا آورد، نماز شبی که واجب نبود، اما زینب کبری(س) آن را بر خود واجب کرد پس بانوان به تأسی از زینب(س) در انجام محوری‌ترین اصل در زندگی یعنی عبادت را در نهایت اخلاص و بندگی بجا آورند و تنها به واجبات اکتفا نکنند، بلکه مستحبات و نمازهای شب را تا حد توان بجا آورند. در این فضا است که می‌توان شیران بیشه جهاد و تقوا را تربیت کرد و ایثارگری‌ها آفرید.
حضرت زینب(س) در عبادت و بندگی مقامی را یافته بود که برادرش امام حسین (ع) از او می خواهد که برایش در نماز به دعا کند؛ معنای دعای یک انسان غیر معصوم، برای امام ـ علیه السلام ـ این نیست که دعای او به منزلة مبدأ فاعلی و واسطه بین خداوند و آن ذات مقدس قرار گیرد تا در نتیجه واسطه استفاضه برای امام شود. بلکه، خداوند در ظرف عرض ادب ما(غیر معصوم) فیض ویژه ای نازل می کند که بالاصاله به آن ذات مقدس می رسد و به تبع آن، برکات آن به ما می رسد. با وساطت آن انسان کامل دعا صعود می کند و بالا می رودو به محضر الهی بار می یابد و از آن سو، فیض الهی نیز به برکت وساطت آن انسان معصوم نازل می شود و به دعا کننده می رسد. بنا بر این، حلقة واسطه بین خدا و ممکنات همواره آن انسان های معصوم و کامل اند و بس و ما هرگز نمی توانیم چنین وساطتی را عهده دار شویم، چون انسان غیر معصوم آن قابلیت را ندارد تا واسطه بین خدا و مخلوق برتر از خود گردد.
از طرف دیگر، ایجاد ظرف عرض ادب نیز اگر چه به صورت ظاهر به خود ما مربوط می شود، لیکن این عرض ادب با امکاناتی صورت می گیرد که خود آنان (واسطه های فیض الهی) در اختیار ما گذاشته اند. پیام دعاها برای امام و معصومین ـ علیهم السلام ـ و فرستادن صلوات ها و تحیت ها، این است که خدایا! سیل رحمت خود را بر وجود محمد و آل محمد ـ صلوات الله علیهم ـ فرو فرست، تا سیلاب جاری از آن، جان تشنة ما را سیراب کند.
علّامه طباطبائی (ره) می گوید: اگر ما دعا و یا صلوات برای ائمه ـ علیهم السلام ـ می فرستیم، همانند آن است که باغبان با اجازه صاحب باغ شاخه گلی کنده، به خود او به عنوان هدیه تقدیم می کنیم. باغبان هرگز نمی گوید چیزی را که تو نداشتی من به تو تقدیم و اهدا کردم. بلکه مولا (صاحب باغ) می گوید: وسیله توفیق تو را برای این اهداء گل به من، خودم فراهم کردم. این کار در حقیقت، جز اظهار ادب کردن در محضر مولا نیست. صلوات ها و دعاهای ما برای ائمه ـ علیهم السلام ـ از این قسم است، نه این که ما واسطه فیض برای آن ها قرار گیریم.
بنا بر این می توان گفت: در خواست امام حسین ـ علیه السلام ـ از زینب ـ سلام الله علیها ـ امری است نشان دهنده مقام معنوی زینب. زیرا، زینب پرورش یافته خانه‌ای است که محل نزول وحی الهی بوده و او در سایه امام معصوم و عنایت خاص آن رشد و نمو کرده اند.
بنا بر این، دعا برای ائمه معصومین ـ علیهم السلام ـ صلوات و تحیت فرستادن برای آن ها، از این باب نیست که ما برای آن ذوات مقدس واسطه فیض قرار می گیریم. بلکه از این جهت است که: اولاً: خود آن ها زمینه این توفیق را برای دعا کننده فراهم می کنند تا اینها به دعا کردن موفق گردند. در ثانی: اگر خداوند بوسیله این دعا رحمتی را نصیب امام می کند، وسیله ارتقاء مقامات آن ها می شود، در ظل عنایات آن، خود دعا کننده نیز شامل عنایت ویژه ای می گردد. سوم، این که دعا کردن برای انسان معصوم و یا درخواست معصوم از غیر معصوم، امر تأیید شده است و در مواردی چنین عملی واقع شده است. و امری خلاف عادت نبوده است. و احتمال دیگر این است که با این درخواست امام حسین ـ علیه السّلام ـ جایگاه و منزلت والای حضرت زینب روشن می شود.
۸. هدایت‌گری با مقاومت : یکی از درسهایی که زینب به بانوان مسلمان می دهد این است که زنان در جهت دهی جامعه نقش بسزایی دارند؛ زنان نیز می توانند از دین با مقاومت و ایفای نقش خود دفاع کنند؛ زن نیز می توان با صبر و مقاومت جهاد نماید و پیام رسان نهضت و انقلاب علیه ستمگران باشد و زینب چنین بود؛ خداوند این ودیعه را در درون زنان به ودیعه سپرده است با بررسی حرکت‌های زینب(س) در تصمیم گیری‌ها، خطبه‌ها، حرف‌ها، سکوت‌ها و ... به نقش هدایت‌گریشان پی می‌بریم.
۹. شجاعت و تدبیر ومقاومت: زینب کبری(س) آن بانوی قهرمان با شجاعت و تدبیر و مقاومت در شرایط سخت که همه عزیزان خود را از دست داده است رهبری نهضت را به عهده گرفت؛ شجاعانه خطبه خواند و دستگاه استبداد را رسوا کرد و با تدبیر اهل بیت(ع) و دختران و زنان را اداره کرد تا به مقصد برسند؛ در این راه به همه انسان‌ها درس‌ها آموخت. زنان مسلمان می توانند از زینب درس شجاعت وشهامت فرا بگیرند.
۱۰. دفاع از ارزش‌های اسلامی با روح مقاومت : این درس مهم را بانوان می توانند از سبک رفتاری ایشان فرا بگیرند که چگونه با مقاومت در مقابل زورگویان ستم پیشه ایستاد؛ یک بانویی که تمام عزیزان را از دست داده و داغدار است و مصیبت زده؛ با این شرایط سخت حضرت زینب(س) از دین و ارزش‌های الهی دفاع کرد و در این راه از جان و مال و فرزندان و عزیزترین کسان خود گذشت و بر غم فقدان آنان دلش را گداخت و به خاطر زنده ماندن دین و امر به معروف و نهی از منکر که برادرش برای آن قیام کرد و به آن عمل کرد.
۱۱. درس پرستاری : حضرت زینب(س) در کربلا پرستاری هم کرد در عین حال اینکه زینب مصیبتهای زیادی دیده بود در کربلا پرستار شخصیتی بود که حجت الهی و امام زمانش بود؛ حضرت زینب(س) حوادث تلخی را بعد از شهادت برادران و فرزندان و همه خویشاوندان عزیزش دید این مصیبت سنگین را یک بانوی قهرمان تحل و با صبر همه را شکست داد و هرگز شکست نخورد بلکه زینب(س) دراین روزهای سخت پرستار یک بیماری بود که خداوند بنابر مصالحی اورا در این حالت نگه داشت؛ عقیله بنی هاشم(س) پرستار امام سجاد(ع) بود؛ لذا برای همه پرستاران الگو شده و نام مقدسش برای پرستاران مایه افتخار وروز تولدش را برای پرستاران وروز پرستار نامیده اند که چقدر زیباست برای آنان که گوشه ای از صبر وشکوه پرستاری زینب را درک نموده و با پیروی و الهام گرفتن از آن در سختی ها صبر و مقاومت نشان دهند و به پاداش بزرگی که نزد خداوند برای پرستاران مقرر شده ودر نظر است برسند.
۱۲. درس مقاومت تمام عیار: مهمترین درس حضرت زینب(س) به بانوان این است که مقاومت و پایداری بی مانند از خود نشان داد و دیگر زنان همراهش مانند مادر وهب مسیحی و دیگر بانوان از زینب درس مقاومت در کربلا می گیرند؛ وقتی دشمن با زبان شماتت به زینب می گوید چگونه دیدی حکم خداوند را با برادرت؟ زینب با شهامت جواب می دهد من جز زیبایی چیزی ندیدم؛ این بهترین درس است که زینب بادرک وعلم بالا فرمود چون می داند همه این بلاها در راه خداوند و معبود است لذا شیرین و زیباست؛ امروز بانوان مظلوم غزه ولبنان و مادران شهیدان به زینب اقتدا کنند که هم خواهر شهید است و هم مادر شهید و هم عمه شهیدانی چون علی اکبر و قاسم و برادری چون عباس دارد که در وفا به برادر و مقاومت دربرابر دشمن بی نظیر است.
نظر شما