خبرگزاری شبستان استان فارس؛ مهدی رحمانیان| مساجد در طول تاریخ اسلامی نه‌تنها محلی برای عبادت و ذکر خداوند بوده‌اند، بلکه کانونی برای تعاملات اجتماعی، آموزش، و حل‌وفصل مسائل جامعه محسوب می‌شدند. این اماکن مقدس از صدر اسلام نقشی محوری در زندگی مسلمانان ایفا کرده‌اند و به‌عنوان نمادی از انسجام، همبستگی و تحول فرهنگی شناخته می‌شدند. اما با گذشت زمان و تغییرات اجتماعی، بسیاری از مساجد از کارکردهای چندگانه خود فاصله گرفته و به فضایی محدود به عبادات روزانه تبدیل شده‌اند.
در حال حاضر، به‌طور میانگین درب بیشتر مساجد استان بیش از ۲۰ ساعت در شبانه‌روز بسته است.
امروزه، در حالی که جوامع اسلامی با چالش‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی متعددی روبه‌رو هستند، نقش تاریخی مساجد به‌عنوان پایگاه‌های فعال اجتماعی کم‌رنگ شده است. این کاهش کارکرد در زمانی اتفاق می‌افتد که نیاز به بستری برای همبستگی، تربیت نیروهای متخصص و متعهد، و رفع نیازهای جامعه بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود.
ضرورت بازنگری در نقش مساجد و احیای کارکردهای اجتماعی و فرهنگی آنها، موضوعی است که با افزایش مشکلات فرهنگی و اجتماعی، بیش از پیش اهمیت پیدا کرده است. این نگاه، مساجد را از مهجوریت خارج می‌کند، و فرصتی را فراهم می‌آورد تا این اماکن به محلی برای تولید علم، فرهنگ‌سازی و رفع معضلات جامعه تبدیل شوند.
معاون هماهنگی امور زائرین و گردشگری استاندار فارس، در نشستی با حضور اعضای مجمع خیرین فرهنگ‌ساز و شهرساز فارس و هیأت علمی دانشکده الهیات دانشگاه شیراز، از ظرفیت‌های فراموش‌شده مساجد و ضرورت بازگشت به نقش‌های چندجانبه آنها سخن گفت.
تعطیلی ۲۰ ساعته مساجد فارس
محمد فرخ‌زاده با انتقاد از وضعیت کنونی مساجد استان فارس اظهار داشت که در حال حاضر، به‌طور میانگین درب بیشتر مساجد استان بیش از ۲۰ ساعت در شبانه‌روز بسته است.
او این وضعیت را مصداق "خواب سرمایه معنوی و مادی" دانست که در شرایط کنونی جامعه، به هیچ‌وجه به صلاح نیست.
چرا در سایر ادیان عقد زوجین در اماکن مذهبی همچون کلیسا و کنیسه برگزار می‌شود، اما در کشور ما این مراسم به دفترخانه‌ها و تالارهای تشریفات منتقل شده است؟
مولدسازی ظرفیت‌های مساجد
معاون استاندار فارس تأکید کرد که با مولدسازی ظرفیت‌های مساجد می‌توان آنها را به مراکزی برای کارآفرینی، تولید علم، محرومیت‌زدایی و ارائه خدمات متنوع به مردم تبدیل کرد.
این سخنان در حالی مطرح می‌شود که مساجد در صدر اسلام علاوه بر محلی برای عبادت، مرکز تحولات اجتماعی، سیاسی، علمی و حتی اقتصادی بودند. فرخ‌زاده پیشنهاد داد که با بازنگری در کارکرد مساجد، می‌توان آنها را از مظلومیت و مهجوریت خارج کرد و به بهره‌ورترین نقاط نظام اجتماعی تبدیل نمود.
انتقاد از عدم برگزاری مراسم‌های عقد در مساجد
یکی از نکات جالبی که فرخ‌زاده مطرح کرد، انتقاد از عدم برگزاری مراسم عقد و ازدواج در مساجد بود. او با مقایسه این موضوع با دیگر ادیان، گفت: چرا در سایر ادیان عقد زوجین در اماکن مذهبی همچون کلیسا و کنیسه برگزار می‌شود، اما در کشور ما این مراسم به دفترخانه‌ها و تالارهای تشریفات منتقل شده است؟
وی پیشنهاد داد که آغاز زندگی زوج‌ها با جاری کردن خطبه عقد در خانه خدا انجام شود تا این سنت به عنوان یکی از نقاط آغاز تحول معنوی در زندگی افراد احیا شود.
مساجد باید تداعی‌کننده یک خانواده موفق به معنای واقعی کلمه باشند.
این پیشنهاد علاوه بر احیای یک سنت مذهبی، می‌تواند نقشی نمادین در تقویت معنویت خانواده‌ها ایفا کرده و توجه جامعه را به کارکردهای فرهنگی و معنوی مساجد جلب کند.
مساجد تداعی‌کننده یک خانواده موفق
فرخ‌زاده همچنین بر لزوم اتحاد و همدلی بین ارکان مساجد، از جمله هیأت امنا، ائمه جماعت، بسیج، کانون‌های فرهنگی و هیأت‌های مذهبی تأکید کرد و گفت: مساجد باید تداعی‌کننده یک خانواده موفق به معنای واقعی کلمه باشند. این سخنان بر اهمیت هم‌افزایی بین گروه‌های مختلف فعال در مساجد دلالت دارد که می‌تواند مساجد را به مراکز تحول اجتماعی تبدیل کند.
از دیگر موضوعات مطرح‌شده در این نشست، تأکید بر نقش دانشگاه و جوانان در حل مسائل فرهنگی جامعه بود. فرخ‌زاده پیشنهاد تشکیل هیئت‌های اندیشه‌ورز را اقدامی مؤثر برای مواجهه با چالش‌های فرهنگی جدید دانست و گفت: ایجاد این هیئت‌ها می‌تواند منجر به خلق ایده‌های نو برای حل مشکلات فرهنگی با مشارکت جوانان شود.
سخنان فرخ‌زاده، به‌ویژه در زمینه لزوم بهره‌برداری از ظرفیت‌های مساجد، تلنگری جدی برای برنامه‌ریزان فرهنگی و اجتماعی است. مساجد می‌توانند فراتر از محلی برای عبادت، به مراکز تحول اجتماعی و اقتصادی تبدیل شوند. اما تحقق این چشم‌انداز نیازمند برنامه‌ریزی منسجم، مشارکت همه‌جانبه و توجه ویژه به نیازهای روز جامعه است.
اگر مساجد به‌درستی در این مسیر هدایت شوند، از مظلومیت کنونی خارج شده و می‌توانند به یکی از بازوهای قدرتمند توسعه کشور تبدیل شوند؛ نقشی که در تاریخ اسلام نیز بارها ایفا کرده‌اند.
نظر شما