به گزارش خبرگزاری شبستان به نقل از مؤسسه بوستان کتاب، کتاب «خمس، چالش‌ها و راهکارها» در دفتر تبلیغات اسلامی شعبه خراسان رضوی در ۷۸۰ صفحه تهیه و به همت مؤسسه بوستان کتاب به چاپ سوم رسید.
خمس از منابع مهم مالی در نظام اسلامی و فقه شیعه است، از این رو بایسته است که نقش آن در تحقق عدالت اقتصادی روشن و ابعاد گوناگون آن ارزیابی شود و از منظر سازگاری با دیگر تعالیم دینی مورد توجه قرار گیرد.
ساختار اثر
این کتاب در هفت بخش تألیف شده است؛ بخش اول با عنوان «مقدمه‌ای بر تحولات تاریخی خمس» مشتمل بر دو فصل است؛ فصل اول با عنوان «خمس در عصر حضور(قرن اول تا نیمه قرن سوم هجری)» خمس در عصر پیامبر، خمس در دوران خلفا و خمس در زمان ائمه(ع) را بررسی می‌کند. فصل دوم با عنوان «خمس در عصر غیبت» تعریف خمس، منابع خمس و توزیع خمس را شرح می‌دهد.
بخش دوم با عنوان «منابع اصلی خمس و برخی اختلاف نظرها» مشتمل بر چهار فصل است. فصل اول با عنوان «خمس در غنیمت» اختلاف در شمار سهام خمس، دلایل اهل تسنن بر انحصار خمس در غنیمت جنگی و مالکیت عمومی را مورد تأکید قرار داده است. فصل دوم با عنوان «خمس معادن و زمین ذمّی» معیار شناخت معادن، نظریات حقوقی درباره معادن و راه‌های ثبوت حق ویژه در معادن را بیان کرده و موضوع شناسی جواهر دریایی، تعیین موضوع در باب خمس گنج و خمس زمین انتقالی را به رشته تحریر درآورده است. فصل سوم با عنوان «خمس سود کسب‌ها» ویژگی‌های خمس سود کسب‌ها، دلایل واجب نبودن خمس در سود کسب‌ها، تعلق خمس بر رشد فیزیکی و ارزشی منبع و دلایل فقهی عدم تعلق خمس بر مخارج را بررسی کرده است. چهارمین فصل با عنوان «تداخل خمس و انفال» مالکیت حکومت، دلایل حرمت تصرف در انفال، ابزاری بودن ملکیت‌ها و پاسخ ناسازگاری‌ها درباره کسب‌ها را تبیین کرده و مصداق بودن یا نبودن اخبار خمس و تحلیل برای اذن و انفال، توجیه اباحه انفال و سرچشمه علم به اباحه را به نگارش درآورده است.
بخش سوم با عنوان «فلسفه تشریع و جایگاه خمس در اقتصاد اسلامی» مشتمل بر پنج فصل است. فصل اول با عنوان «کلیات» تعریف خمس، دیدگاه‌های مربوط به توزیع و مصرف خمس و تفاوت اساسی دو دیدگاه را شرح می‌دهد. «دلایل دیدگاه مشهور فقیهان شیعه» و «خمس از دیدگاه ابن جنید» عناوین فصل دوم و سوم از بخش سوم کتاب حاضر است. چهارمین فصل با عنوان «دلایل نگرش مالیاتی به خمس» آیه خمس، سیره پیامبر(ص) و ائمه معصوم(ع) و فلسفه تشریع خمس را مورد تاکید قرار داده است. فصل پنجم با عنوان «توضیع عادلانه و عاقلانه‌تر درآمد» منابع خمس و زکات، شرایط وجوب زکات درهم و دینار، مقایسه زکات و خمس از بُعد درآمد قابل حصول و بررسی تفاوت خمس و زکات از حیث مقدار درآمد و موارد مصرف را تشریح می‌کند.
«شیوه‌های دریافت مالیات در اقتصاد اسلامی» عنوان چهارمین بخش از کتاب مذکور است که در آن مالیات اسلامی، شیوه دریافت مالیات در عصر حکومت اسلامی، شیوه دریافت مالیات، پس از حکومت علوی و پی‌آمدهای پراکندگی مراکز گردآوری تبیین شده است.
بخش پنجم با عنوان «نگرش مالیاتی خمس و تأثیر آن بر برخی متغیرها و سیاست اقتصادی» مشتمل بر پنج فصل است. فصل اول با عنوان «تعریف و اصول مالیات اسلامی در مقایسه با مالیات معاصر» اصول مالیات، اشکالات اصل توانایی پرداخت، اصل دخالت دولت و اصول مالیات در اقتصاد اسلامی را به نگارش درآورده است. فصل دوم با عنوان «نرخ مالیات و تأثیر آن بر برخی متغیرهای کلان اقتصادی» نرخ‌های مالیات در مالیه عمومی و اقتصاد اسلامی، کشش درآمدی نرخ‌های مالیات و بررسی نرخ‌های مالیات بر پایه شاخص‌های عدالت، کارایی و تثبیت اقتصادی را مورد تأکید قرار داده است. فصل سوم با عنوان «فواید جای گزینی خمس با مالیات بر درآمد» معافیت هزینه زندگی خانوار از مالیات، عدم تبعیض به زیان متدینان، ساده‌سازی مالیاتی و عدالت اجتماعی را شرح می‌دهد. عناوین فصل چهارم و پنجم به ترتیب عبارتند از: «انواع مالیات در اقتصاد معاصر و اقتصاد اسلامی و تأثیر آنها بر توضیع درآمد و تثبیت اقتصادی» و «اجزای درآمد مالیاتی و خمس».
بخش ششم با عنوان «تخمین خمس در مقایسه با مالیات بر درآمد و بررسی شماری از عوامل مؤثر بر آن» برآورد میزان خمس بالفعل و بالقوه در مقایسه با مالیات بر درآمد، تأثیر موقعیت شغلی افراد(سرپرست خانوار) بر خمس دادن، ارتباط نوع مسکن مورد استفاده با پرداخت خمس و ارتباط میان نوع شغل همسر و پرداخت خمس را به رشته تحریر درآورده است.
«جمع‌بندی نتایج و پیشنهادها» عنوان هفتمین و آخرین بخش از کتاب حاضر است.
علاقه مندان برای تهیه این کتاب می توانند به نشانی اینترنتی مؤسسه بوستان کتاب به آدرس www.bustaneketab.ir مراجعه کنند.
نظر شما