به گزارش خبرگزاری شبستان به نقل از شورای عالی انقلاب فرهنگی، حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، در مراسمی که در دانشگاه جنگ ارتش جمهوری اسلامی ایران برگزار شد، ضمن بررسی ابعاد مختلف الگوی حکمرانی دفاعی، به تبیین ویژگی‌های این الگو پرداخت و بر لزوم تدوین و بومی‌سازی آن برای استفاده در سایر حوزه‌ها تاکید کرد.
حجت‌الاسلام خسروپناه در ابتدای سخنان خود با ابراز خرسندی از حضور در جمع نخبگان و متخصصان دانشگاه جنگ ارتش، از تلاش‌های این دانشگاه در عرصه آموزش و پژوهش قدردانی کرد و گفت: دانشگاه جنگ ارتش یکی از مراکز علمی پیشرو در کشور است که در حوزه آموزش و پژوهش گام‌های موثری برداشته است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به سابقه تدریس و پژوهش خود در زمینه فقه حکمرانی، گفت: به مدت ۵ سال است که درس خارج فقه بنده در زمینه فقه حکمرانی متمرکز است. این در حالی است که در حوزه‌های علمیه قم، نجف، مشهد و سایر شهرهای مذهبی، درسی با عنوان مستقل فقه حکمرانی وجود ندارد. فقه حکومت یا همان فقه الحکومه تدریس می‌شود اما بحث مستقل فقه حکمرانی که ناظر بر نحوه اداره و سازماندهی جامعه باشد، کمتر مورد توجه قرار گرفته است. با همکاری جمعی از فضلای حوزه، برای نخستین بار این بحث را در سطح حوزه های علمیه کلید زده‌ایم.
وی در ادامه به مطالعات خود در زمینه حکمرانی در منابع انگلیسی اشاره کرد و افزود: با توجه به اهمیت موضوع حکمرانی، به مطالعه گسترده‌ای در این زمینه پرداخته‌ام و بیش از ۲۰۰ متن اصلی به زبان انگلیسی را در حوزه حکمرانی مطالعه کرده‌ام. در واقع، بحث حکمرانی (Governance) در مقابل حکومت (Government) از دهه ۱۹۸۰ میلادی به طور جدی مطرح شده است و پس از نظریه مدیریت نوین دولتی، اهمیت بیشتری پیدا کرده است. امروز این موضوع یکی از بحث‌های جدی و کلیدی در جهان است.
استاد خسروپناه سپس با تأکید بر لزوم بررسی ویژگی‌های الگوی حکمرانی دفاعی، به تشریح ۱۰ ویژگی کلیدی این الگو پرداخت و ویژگی اول را مبنای دکترین جهاد مؤمنانه دانست و گفت: اولین ویژگی این الگو، مبتنی بودن آن بر دکترین جهاد مؤمنانه است. بر اساس این دکترین، انسان مومن در مواجهه با دشمن مهاجم، چه پیروز شود و چه ظاهراً شکست بخورد، همواره پیروز است. زیرا هدف اصلی، انجام تکلیف الهی است و نه صرفاً پیروزی ظاهری.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی دومین ویژگی را فرایندی بودن این الگو خواند و ادامه داد: یعنی از لحظه دریافت مأموریت تا نظارت بر حسن اجرای آن، فرایندی مشخص و تعریف شده وجود دارد. این فرایند شامل نه گام اصلی است که در مباحث پیشین به آن اشاره شد و باید به دقت طی شود.
حکمرانی دفاعی مبتنی بر علم و دانش است
وی با بیان اینکه سومین ویژگی، مبتنی بودن این الگو بر علم و دانش است، اضافه کرد: برای اجرای این الگو باید از علوم و دانش‌های مختلف استفاده کرد. این الگو بدون تکیه بر دانش و پژوهش، نمی تواند به نتایج مطلوب دست یابد.
استاد خسروپناه چهارمین ویژگی را تخصص محور بودن عملیات در این الگو قلمداد کرد و افزود: یعنی هر فرد و گروهی بر اساس تخصص خود عمل می‌کند. کار پدافند را متخصص پدافند، کار توپخانه را متخصص توپخانه انجام می‌دهد. این تخصص‌گرایی، لازمه دستیابی به حداکثر کارایی است.
وی بیان کرد: پنجمین ویژگی، نظام‌مند بودن و وجود پیوند سیستمی میان عناصر مختلف این الگو است. به این معنا که همه بخش‌ها به صورت هماهنگ عمل می‌کنند و هیچ بخشی به صورت جداگانه و مستقل از سایر بخش‌ها عمل نمی کند. این نظام‌مندی سبب یکپارچگی و انسجام در عملیات می‌شود.
نتیجه‌گرا بودن الگوی حکمرانی دفاع
استاد خسروپناه ششمین ویژگی را اجرایی و نتیجه‌گرا بودن این الگو دانست و گفت: اگرچه در دکترین جهاد مؤمنانه، هدف اصلی انجام تکلیف الهی است، اما این الگو تلاش می‌کند تا به پیروزی ظاهری و کسب نتیجه مطلوب نیز دست یابد. ما برای رسیدن به پیروزی تلاش می‌کنیم و این الگو این هدف را دنبال می‌کند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: هفتمین ویژگی، تصمیم‌گیری توأم با مشورت و عزم جدی است. در این الگو، تصمیم‌گیری بر اساس نظرات کارشناسان و متخصصان انجام می‌شود. در فرآیند تصمیم‌سازی، نظرات از پایین به بالا منتقل می‌شود، اما در تصمیم‌گیری نهایی سلسله مراتب سازمانی رعایت می‌شود.
وی عنوان کرد: هشتمین ویژگی، توجه به ظرفیت‌های واقعی جبهه خودی، هم نقاط قوت و هم نقاط ضعف، است. این الگو با در نظر گرفتن امکانات و محدودیت‌های موجود، برنامه‌ریزی می‌کند و از اتخاذ تصمیمات غیرواقعی پرهیز می‌کند. وعده صادق یک و دو را انجام دادیم، برخی می گویند که وعده صادق ۳ انجام شود در حالی که باید در زمان و موقعیت مناسب خود انجام شود.
استاد خسروپناه گفت: نهمین ویژگی، توجه به ظرفیت‌ها و آسیب‌های واقعی جبهه دشمن است. در این الگو، شناخت دقیق نقاط قوت و ضعف دشمن به منظور طراحی عملیات موثر، ضروری است. دهمین پیش‌بینی و آینده‌نگری است. این الگو با در نظر گرفتن تحولات آینده و سناریوهای مختلف، طراحی می‌شود. به همین دلیل، قابلیت انطباق با شرایط گوناگون را دارد.
وی در پایان سخنان خود با تأکید بر اهمیت تدوین و بومی سازی این الگو، تصریح کرد: لازم است این الگوی حکمرانی دفاعی به صورت مدون و با زبانی قابل فهم برای همه بخش‌ها تدوین شود. این الگو، ظرفیت‌های بسیار زیادی برای استفاده در سایر حوزه‌ها دارد. همچنین توجه به نکاتی ظریف مانند ارتباط افسر رابط با خلبانان در خط مقدم، بسیار مهم است. این الگو می تواند در جنگ نرم و سخت مورد استفاده قرار گیرد.
حجت‌الاسلام خسروپناه در ابتدای سخنان خود با ابراز خرسندی از حضور در جمع نخبگان و متخصصان دانشگاه جنگ ارتش، از تلاش‌های این دانشگاه در عرصه آموزش و پژوهش قدردانی کرد و گفت: دانشگاه جنگ ارتش یکی از مراکز علمی پیشرو در کشور است که در حوزه آموزش و پژوهش گام‌های موثری برداشته است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به سابقه تدریس و پژوهش خود در زمینه فقه حکمرانی، گفت: به مدت ۵ سال است که درس خارج فقه بنده در زمینه فقه حکمرانی متمرکز است. این در حالی است که در حوزه‌های علمیه قم، نجف، مشهد و سایر شهرهای مذهبی، درسی با عنوان مستقل فقه حکمرانی وجود ندارد. فقه حکومت یا همان فقه الحکومه تدریس می‌شود اما بحث مستقل فقه حکمرانی که ناظر بر نحوه اداره و سازماندهی جامعه باشد، کمتر مورد توجه قرار گرفته است. با همکاری جمعی از فضلای حوزه، برای نخستین بار این بحث را در سطح حوزه های علمیه کلید زده‌ایم.
وی در ادامه به مطالعات خود در زمینه حکمرانی در منابع انگلیسی اشاره کرد و افزود: با توجه به اهمیت موضوع حکمرانی، به مطالعه گسترده‌ای در این زمینه پرداخته‌ام و بیش از ۲۰۰ متن اصلی به زبان انگلیسی را در حوزه حکمرانی مطالعه کرده‌ام. در واقع، بحث حکمرانی (Governance) در مقابل حکومت (Government) از دهه ۱۹۸۰ میلادی به طور جدی مطرح شده است و پس از نظریه مدیریت نوین دولتی، اهمیت بیشتری پیدا کرده است. امروز این موضوع یکی از بحث‌های جدی و کلیدی در جهان است.
استاد خسروپناه سپس با تأکید بر لزوم بررسی ویژگی‌های الگوی حکمرانی دفاعی، به تشریح ۱۰ ویژگی کلیدی این الگو پرداخت و ویژگی اول را مبنای دکترین جهاد مؤمنانه دانست و گفت: اولین ویژگی این الگو، مبتنی بودن آن بر دکترین جهاد مؤمنانه است. بر اساس این دکترین، انسان مومن در مواجهه با دشمن مهاجم، چه پیروز شود و چه ظاهراً شکست بخورد، همواره پیروز است. زیرا هدف اصلی، انجام تکلیف الهی است و نه صرفاً پیروزی ظاهری.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی دومین ویژگی را فرایندی بودن این الگو خواند و ادامه داد: یعنی از لحظه دریافت مأموریت تا نظارت بر حسن اجرای آن، فرایندی مشخص و تعریف شده وجود دارد. این فرایند شامل نه گام اصلی است که در مباحث پیشین به آن اشاره شد و باید به دقت طی شود.
حکمرانی دفاعی مبتنی بر علم و دانش است
وی با بیان اینکه سومین ویژگی، مبتنی بودن این الگو بر علم و دانش است، اضافه کرد: برای اجرای این الگو باید از علوم و دانش‌های مختلف استفاده کرد. این الگو بدون تکیه بر دانش و پژوهش، نمی تواند به نتایج مطلوب دست یابد.
استاد خسروپناه چهارمین ویژگی را تخصص محور بودن عملیات در این الگو قلمداد کرد و افزود: یعنی هر فرد و گروهی بر اساس تخصص خود عمل می‌کند. کار پدافند را متخصص پدافند، کار توپخانه را متخصص توپخانه انجام می‌دهد. این تخصص‌گرایی، لازمه دستیابی به حداکثر کارایی است.
وی بیان کرد: پنجمین ویژگی، نظام‌مند بودن و وجود پیوند سیستمی میان عناصر مختلف این الگو است. به این معنا که همه بخش‌ها به صورت هماهنگ عمل می‌کنند و هیچ بخشی به صورت جداگانه و مستقل از سایر بخش‌ها عمل نمی کند. این نظام‌مندی سبب یکپارچگی و انسجام در عملیات می‌شود.
نتیجه‌گرا بودن الگوی حکمرانی دفاع
استاد خسروپناه ششمین ویژگی را اجرایی و نتیجه‌گرا بودن این الگو دانست و گفت: اگرچه در دکترین جهاد مؤمنانه، هدف اصلی انجام تکلیف الهی است، اما این الگو تلاش می‌کند تا به پیروزی ظاهری و کسب نتیجه مطلوب نیز دست یابد. ما برای رسیدن به پیروزی تلاش می‌کنیم و این الگو این هدف را دنبال می‌کند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: هفتمین ویژگی، تصمیم‌گیری توأم با مشورت و عزم جدی است. در این الگو، تصمیم‌گیری بر اساس نظرات کارشناسان و متخصصان انجام می‌شود. در فرآیند تصمیم‌سازی، نظرات از پایین به بالا منتقل می‌شود، اما در تصمیم‌گیری نهایی سلسله مراتب سازمانی رعایت می‌شود.
وی عنوان کرد: هشتمین ویژگی، توجه به ظرفیت‌های واقعی جبهه خودی، هم نقاط قوت و هم نقاط ضعف، است. این الگو با در نظر گرفتن امکانات و محدودیت‌های موجود، برنامه‌ریزی می‌کند و از اتخاذ تصمیمات غیرواقعی پرهیز می‌کند. وعده صادق یک و دو را انجام دادیم، برخی می گویند که وعده صادق ۳ انجام شود در حالی که باید در زمان و موقعیت مناسب خود انجام شود.
استاد خسروپناه گفت: نهمین ویژگی، توجه به ظرفیت‌ها و آسیب‌های واقعی جبهه دشمن است. در این الگو، شناخت دقیق نقاط قوت و ضعف دشمن به منظور طراحی عملیات موثر، ضروری است. دهمین پیش‌بینی و آینده‌نگری است. این الگو با در نظر گرفتن تحولات آینده و سناریوهای مختلف، طراحی می‌شود. به همین دلیل، قابلیت انطباق با شرایط گوناگون را دارد.
وی در پایان سخنان خود با تأکید بر اهمیت تدوین و بومی سازی این الگو، تصریح کرد: لازم است این الگوی حکمرانی دفاعی به صورت مدون و با زبانی قابل فهم برای همه بخش‌ها تدوین شود. این الگو، ظرفیت‌های بسیار زیادی برای استفاده در سایر حوزه‌ها دارد. همچنین توجه به نکاتی ظریف مانند ارتباط افسر رابط با خلبانان در خط مقدم، بسیار مهم است. این الگو می تواند در جنگ نرم و سخت مورد استفاده قرار گیرد.
نظر شما