ابراهیم فیاض، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران درباره ارتباط علوم اعم از تجربی و انسانی با الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت به خبرنگار شبستان گفت: باید توجه داشت که آن چیزی که در مورد موضوع پیشرفت نکته اساسی است این است که علم تجربی بنیادین نیست، بلکه علم انسانی بنیادی است، چون علوم انسانی است که چارچوب‌های آینده و راه دستیابی به آنها را ترسیم می کند.
وی با بیان این مطلب که این موضوع یک عقلانیت خاصی و دارای بحث مفصل است، اظهار کرد: به عبارت دیگر آن عقلانیت ابزاری نیست، بلکه عقلانیت کلانی است که هم ساختار مفهومی پیشرفت را ترسیم می‌کند و هم رسیدن به آینده را و این جامعه را در یک حالت تکاملی می‌داند نه یک حالت بسته بودن.
فیاض ادامه داد: ما از نظر تاریخی هر چه در جامعه حرکت می‌کنیم بیشتر پیشرفت می‌کنیم یعنی تاریخ رو به پیشرفت است و عقب‌رفت ندارد، زمانی که اینها مبنا قرار می‌گیرد بسیاری از مسائل، چارچوب تئوریک خاص خودشان را پیدا می‌کنند، به عبارت دیگر هر چه ما پیشرفت می‌کنیم عقل انسانی پیشرفته‌تر می‌شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران تصریح کرد: این امر به ذات تاریخ باز می گردد، چون خود تاریخ یعنی تجربه و هرچه این تجربه روی هم متراکم شود ما بیشتر می‌توانیم آینده را ترسیم کنیم، چون از گذشته به آینده حرکت می‌کنیم، پس نفس تاریخ این است که هر چه تاریخ را بیشتر برجسته کنیم آینده را بهتر می‌فهمیم و به همین دلیل تاریخ یکی از بنیانی‌ترین روش‌ها برای رسیدن به آینده است.
وی درباره موانع تحقق پیشرفت در جامعه و راهکارهای رفع آن ابراز کرد: اگر شعور عمومی جامعه رشد نکند پیشرفتی رخ نمی دهد، بر همین اساس یکی از مهم‌ترین مفاهیمی که برای پیشرفت اتخاذ می‌شود جهان پدیداری است که به غلط در زبان فارسی به جهان‌بینی ترجمه شده است، یعنی جهان‌پدیداری مردم باید رشد کند تا خود به خود پیشرفت ایجاد شود، البته جهان پدیداری در ارتباط مستقیم با دین است.
فیاض تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران بحث پیشرفت را مطرح می‌کند، البته در ابتدای انقلاب اسلامی توسعه مطرح بود توسعه‌ای که بعد از جنگ تحمیلی مطرح شد، یعنی تلقی این بود که تمدن غرب را می‌پذیریم و فقط بر اساس تمدن غرب استانداردهای داخلی را شکل می‌دهیم، اما اینکه اخیرا موضوع پیشرفت مطرح شده بحث این است که استانداردهای غرب را نمی‌پذیریم ما یک پیشرفت به تمام معنای بومی را ایجاد می‌کنیم که در حال ایجاد آن بر اساس علوم انسانی و جهان پدیداری اسلامی هستیم.
وی با بیان این مطلب که ما سعی می‌کنیم ساختار اجتماعی خود را شکل داده و خاورمیانه و جهان را تحت تأثیر قرار دهیم، عنوان کرد: اکنون خاورمیانه به شدت سعی می‌کند که به طرف ایران حرکت کند و از توسعه غربی که افرادی مانند مبارک، بن علی، آتاتورک به دنبالش بودند در حال جدا شدن و به طرف پیشرفت اسلامی در حال حرکت هستند که محدوده جغرافیایی آن هم در حال معلوم شدن است و اینجاست که خود اسرائیل هم به شدت درحال قرار گرفتن در مخمصه است.
فیاض بیان کرد: چراکه اسرائیل مظهر توسعه در خاورمیانه بود نه مظهر پیشرفت. زمانی که بحث پیشرفت مطرح است اسرائیل دیگر در منطقه جایی ندارد و خود به خود موضوعیت ندارد و این عضو منطقه در حال جدا شدن از غرب است، خاورمیانه دارد یک نوع پیشرفت بومی بر اساس جهان‌پدیداری و عقلانیتی که در آن وجود دارد را ترسیم می‌کند و می‌خواهد حوزه جغرافیای فرهنگی را رشد دهد.
وی حضور حاکمیت فنی‌ها و توسعه‌طلبان در نظام آموزش عالی کشور را مانعی در تحقق این هدف دانست و گفت: اکنون دانشگاه‌های کشور بیشتر توسعه‌طلب هستند تا پیشرفت‌طلب. بر همین اساس علوم انسانی تابعی از علوم فنی شده که این بزرگترین خطر تاریخی برای کشورهایی مانند ایران است، اکنون تحقیقات علوم انسانی در کشور نهادینه نمی‌شود، مگر اینکه فنی‌ها آن را تأیید کنند.
فیاض خاطرنشان کرد: تار و پود کشور ما توسعه‌طلب است نه پیشرفت‌گرا. اکنون این ساختار نمی‌تواند جوابگوی تولید مفاهیمی باشد که به آنها نیاز داریم و این انحطاط به وسیله ساختار آموزش عالی است که باید بر اساس علوم انسانی پیشرفت‌گرا شود و حتی علوم انسانی باید سیاستگذاری‌های کلان فنی، علوم پایه و پزشکی را تعیین کند تا پیشرفت مدنظر حاصل شود.
پایان پیام/
نظر شما