خبرگزاری شبستان: آموزه‌های دینی علاوه بر دعوت انسان به بندگی خدا وی را به آبادانی زمین توصیه فرمودند (وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِیَعْبُدُونِ) "ما انسان را تنها برای بندگی آفریدیم و نیز میِ‌فرماید"، (هُوَ أَنْشَأَکُمْ مِنَ الْأَرْضِ وَ اسْتَعْمَرَکُمْ فیها) "او شما را از زمین آفرید و آبادانی آن را از شما خواسته است".
با کنار هم قرار دادن این دو آیه این نتیجه بدست می‌آید که خدا بشر را آفرید تا به عمران و آبادانی زمین بپردازد و در بندگی او بسر می‌برد و برای هر دو قسمت راهکارهایی ارایه کرده است.
پس چنان که خدا راه‌های بندگی را به بشر آموخت راهکارهای عمران زمین را نیز از راه عقل و نقل به او آموزش داد و این علم به لحاظ خدادادی‌بودن هدفدار و خدامحور است.
آبادانی زمین به تعامل انسانی و همه‌جانبه افراد با خود، با هم‌نوعان، با نظام اسلامی، با حیوان و با محیط زیست و احیای منابع حیاتی آن است. اموری مانند کار و تلاش، بهداشت و خدمات عمومی، احیای مراکز علمی، عبادی، ایجاد مراکز تولیدی، مزارع سرسبز و آب‌رسانی مناسب و ... از مصادیق آن است.
جای جای زمین نماد ارتباط با خدا
این آبادانی باید به گونه‌ای باشد که زمین و اماکن زندگی برای دست‌یابی به کمال انسانی و ارتباط با خدا آراسته شود و در جای جای آن نماد ارتباط با خدا مشاهده گردد و هر فردی احساس کند که خدا و آیات الهی را می‌بیند، در این صورت نگاه به سراسر عالم نگاه به آیات الهی می‌شود و زمین یک شی گسسته از مبدأ و معاد پنداشته نمی‌شود.
در برخی از روایات، ثواب و عقاب اخروی اعمال به گونه‌ای بیان شده که برای بخشی از مردم قابل فهم نیست. برای مثل در سمت عقاب آمده است که یک درهم ربا در حکم جنگ با خدا است و کیفری عظیم دارد.
در سوی ثواب نیز آمده است که اگر در نماز جماعت شمار مأموم با امام از 10 نفر بگذرد ثواب‌اش به اندا‌زه‌ای است که اگر همه دریاها مرکب شوند و همه جن و انس بنویسند نمی‌توانند حتی ثواب یک رکعت را بنگارند یا در بعضی از احادیث آمده است که اگر کسی به سر یتیمی دست بکشد به اندازه هر مویی که از زیر دست‌اش می‌گذرد، خدا قصری گسترده‌تر از دنیا و آخرت به او می‌دهد.
میوه آخرت هم رفع عطش می کند هم گرسنگی
این مطالب و امثال آنها برای بسیاری قابل درک نیست و فهم آنها به مقدمات و مبادی نیاز دارد و آن این است که بر اساس پایه‌های اعتقادی حساب ثواب و عقاب اخروی با محاسبات دنیایی سنجش‌پذیر نیست، زیرا آخرت ابدی است و دنیا گذرا، کالای آخرتی هم غیر از کالای دنیوی است؛ یک میوه آخرت را اگر همه جن و انس جمع بشوند و بخواهند عظمت و خصوصیات آن را بنویسند نمی‌توانند زیرا نظر کالاهای دنیا نیست که بتواند به حساب بیاید بلکه به جهت ابدی‌بودن همه چیز از آن برمی‌آید؛ میوه آخرتی هم رفع عطش می‌کند و هم رفع گرسنگی.
درباره عقاب هم اگر فرمودند: یک درهم ربا مثل فلان کار است که در آخرت یک سیلی که به رباخوار بزنند او هزاران سال در عذاب است بدین‌جهت است که برای یک درهم ربا یک سیلی آخرتی به او می‌زنند که نظیر یک سیلی دنیا نیست تا دو روزه یا دو ساعته حل شود، این ابدی است، همه چیز هم از آن برمی‌آید، از وجود مبارک امام رضا (ع) پرسیدند کدام روایت درباره شجره ممنوع درست است، آیا حضرت آدم خرما خورد یا انگور، کدام؟ فرمود همه‌اش درست است، عرض کردند چگونه؟ فرمود: درخت بهشت یا شاخه آن نظیر درخت دنیا یا شاخه آن نیست که مثلا خوشه گندم برنج ندهد بلکه با اراده انسان بهشتی هر ثمری می‌دهد.
امین‌الاسلام طبرسی ذیل آیه (یُفَجِّرُونَهَا تَفْجِیرا ) می‌گوید: انسان در انتخاب مسکن دنیوی تابع چشمه است، هر جا چشمه داشته باشد آنجا را برای ساختن خانه انتخاب می‌کند، ولی در آخرت چشمه تابع انسان است: (یُفَجِّرُونَهَا تَفْجِیرا )، با دست خط می‌کشد و از آنجا چشمه می‌جوشد، اگر وزان آخرت این است حساب آخرت با حساب جریان عادی دنیا هماهنگ نیست، با این توضیح نمی‌توان گفت روایاتی از قبیل روایات یاد شده صحیح نیست چون اصل‌اش حق است و ما موظفیم مبانی و پایه‌های اعتقادی را درست کنیم و انسان‌ها از درک اینها بدون آن مبادی عاجزند.
اینکه برخی روشنفکران درباره بعضی از مطالب کتاب مفاتیح‌الجنان یا روایات پرسش یا اعتراض دارند که چرا فلان عمل هزاران برابر پاداش دارد یا این عمل مثل آن است که هزار بنده آزاد کرده باشد بدان جهت است که مبادی پایه‌های اعتقادی نزدشان روشن نیست و پاسخ آنچنان که گفته شده این است که: حساب آخرت با حساب دنیا قابل سنجش نیست؛ چون مطالب آخرتی با حساب دنیایی و در دنیا قابل فهم نیست. عقلای عالم هم تفاوت معیارها را می‌فهمند و هر چیزی را با معیار خودش می‌سنجند و محاسبه می‌کنند، پس ثواب و عقاب اخروی طبق معیار اخروی محاسبه می‌شود نه دنیوی.
برگرفته از کتاب مفاتیح الحیات آیت الله جوادی آملی
پایان پیام/
نظر شما