به گزارش خبرنگار سیاسی دفاعی شبستان،"پهپاد" واژه ای است که برای هواپیماهای بدون سرنشین تعریف شده و مخفف "پرنده هدایت پذیر از دور" است که از حروف اول کلمات مذکور ساخته شده است. این گزارش تلاش می کند تا سیر ساخت پهباد را در کشورهای آسیایی و اروپایی و ساخت انواع پیشرفته این هواپیمای بدون سرنشین را در جمهوری اسلامی نشان دهد. بعد از جنگ جهانی دوم برخی از کشورهای پیروز از جمله دو ابر قدرت وقت یعنی اتحاد جماهیر شوروی و ایالات متحده آمریکا به فکر ساخت و بکار گیری از هواپیماها و به طور کلی اجسام پرنده بدون سرنشین افتادند.
1917
در سال 1917، چارلز کترینگ، از شرکت ژنرال متورتور، هواپیمایی بدون سرنشین دوباله برای ارتش آمریکا طراحی کرد که مواد منفجره را با خود حمل می‌کرد تا به هدف مورد نظر برخورد می‌کرد، ساخت این هواپیمای بدون سرنشین مورد تقدیر اتاق بازرگانی آمریکا قرار می گیرد.
1933
در سال 1933، انگلیسی‌ها از هواپیماهای دوباله Fairey Queen که از راه دور کنترل می‌شد استفاده کردند.
1944
آلمان شروع به استفاده از Fieseler FI 103 (V1), یا از Buzz Bomb به عنوان موشک کروز می کند.
اول ماه می 1960
یک هواپیمای جاسوسی U-2 که توسط گری پاورز هدایت می‌شد، در حریم هوایی شوروی سقوط کرد.
فوریه 1962
رایان آئرونوتیکال Ryan Aeronautical پاداشی 1 میلیون دلاری بابت اصلاح هواپیمای Q-2C برای ساخت یک پهپاد با نام 147A Fire Fly دریافت کرد.
آگوست 20 سال 1964
اولین نوع از پهپاد سبک در عملیاتی بر فراز چین پرواز کرد. پهپادهایی که بیرون پایگاه هوایی کاردنا در ژاپن قرار دارند، به چین فرستاده می‌شوند تا از تجهیزات نظامی و سلاح‌های اتمی این کشور جاسوسی کنند.
15 نوامبر سال 1964
اولین هواپیمای جاسوسی آمریکا در چین سقوط می‌کند
نوامبر سال 1969
اولین پرواز عملیاتی پهپاد D-21. این پهپاد از یک هواپیمای بمب‌افکن به نام B-52 رها می‌شد. این عملیات با شکست مواجه شد زیرا پهپاد با مشکل فنی روبرو بود و در سیبری سقوط کرد. آخرین پراوز این پهپاد در سال 1971 رخ داد.
از فوریه 1970 تا ژوئن سال 1973
هواپیماهای بدون سرنشینی ساخته شد که حدود 268 عملیات نزدیک کره شمالی انجام دادند. این پهپادها از هواپیماهای با سرنشین دیگری به نام C-130 پرتاب می‌شدند.
1973
رژیم صهیونیستی از هواپیمای ساخت آمریکا به نام BQM-74 Chukar در جنگ عید کیپور استفاده کرد.
1979
کارتر رییس جمهور آمریکا و برنزو دبیرکل شوروی قرار دادی مبنی بر محدودیت سلاح‌های استراتژیک منعقد کردند. یک سری از پهپادها نیز شامل این قرارداد می‌شدند.
دهه 1980
طراحی و گسترش پهپادها به دلیل استفاده از ماهواره‌ها متوقف شد
1991
آمریکا از پهپاد chukbar به عنوان طعمه در جنگ خلیج استفاده کرد.
ژوئن 1994
اولین نسل پیشرفته پهپاد پرواز می‌کند. اولین پهپاد عملیاتی برای استفاده از موقعیت یابی توسط ماهوراه استفاده شد.
فوریه 1998
پهپاد دور برد Global Hawk، برای سپری کردن مدت طولانی در منطقه هوایی دشمن طراحی شد.
فوریه 2001
پهپاد MQ-9 برای اولین به پرواز در می‌آید. ریپر از نوع اول خود سریع‌تر ، برد بیشتر و کشنده تر است.
2005
گشت مرزی آمریکا شروع به استفاده از پهپاد می کند که بعد از عملیات در پایگاه دریایی فرود می‌آید .
چند وقت پیش ،یک فروند هواپیمای بدون سرنشین آمریکایی که با هدف شناسایی و جمع‌آوری اطلاعات در حال گشت‌زنی در منطقه عمومی خلیج فارس بود، به محض ورود به حریم فضای جمهوری اسلامی ایران به دست یگان‌های پدافندی و سامانه‌های کنترلی نیروی دریایی سپاه شکار شد.
دسامبر سال 2011
ایران در تصاویری نشان می‌دهد که پهپاد RQ-170 را شکار کرده است.
2012
و آخرین پهپاد فوق پیشرفته آمریکایی ها که توسط سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران شکار می شود، پهپادی سبک‌وزن به نام اسکن ایگل که در آب‌های عمومی خلیج فارس به تور انداخته شده است.
سامانه هد هد؛ عقاب تیزبین ایران
چند سالی است که با عملیاتی شدن سامانه "هد هد" در نیروهای مسلح کشورمان، تمامی منطقه خلیج فارس، تنگه هرمز و دریای عمان زیر پوشش آنلاین پرنده های بدون سرنشین ایرانی در تمام مدت شبانه روز قرار دارند و ثمره این نظارت دقیق در تامین هرچه بیشتر امنیت و منافع جمهوری اسلامی ایران کاملا عیان است.
اما اهمیت و ضرورت به روزرسانی و ارتقاء اجزای مختلف این سامانه، متخصصان دفاعی و دانشگاهی ایران را بر آن داشته تا زیرسامانه های "هد هد" اعم از هواگردها و دوربین های نصب شده روی آن را بهینه سازی کنند و اکنون متخصصان کشورمان موفق به ساخت دوربین های تصویربرداری دیجیتال جدید با قدرت تفکیک بالا شده اند که در پهپادهای شناسایی از جمله سامانه "هد هد" مورد استفاده قرار می گیرد.
با توجه به نقش گسترده و رو به رشد پهپادها هم در عملیات های شناسایی، جستجو و مراقبت هوایی نظامی و هم غیر نظامی تنوع محموله های تصویربرداری آنها نیز افزایش یافته است.
برای مأموریت های مراقبتی دوربین های نصب شده روی یک سکوی پایدار شده 2 درجه آزادی مجهز به دوربین های فیلمبرداری به کار می رود ولی برای تصویربرداری، دوربین های جلونگر و پائین نگر، مزیت های خاص خود را دارند.
با توجه به خطرهای یک عملیات هوایی چه برای هواپیماهای سرنشین دار و چه بدون سرنشین هرچه تعداد عبور و زمان گشت زنی برای گرفتن تصاویر با تفکیک کافی از یک منطقه خاص کمتر باشد اهمیت دارد. بنابراین تلاش برای ساخت دوربین هایی با تفکیک و زاویه دید و کارایی بیشتر ضمن حفظ وزن سابق یا حتی کاهش آن از چالش های پژوهشی این عرصه است.
در این گزارش به معرفی سه نمونه از دوربین های با قدرت تفکیک بالا می پردازیم که برای عکسبرداری هوایی دیجیتال با قابلیت نصب روی پهپادهای کشورمان ساخته شده اند.
ساعد-3
ساعد-3 یک سامانه عکسبرداری دیجیتال هوایی با خروجی ویدئویی برای مشاهده تصویر و عکسبرداری در موقعیت دلخواه است. این سامانه قابلیتهای عکسبرداری به صورت خودکار و دستی، روشن و خاموش شدن سامانه در صورت نیاز، بازیافت تصاویر هوایی گرفته شده بدون نیاز به خارج کردن دوربین از محفظه، ذخیره سازی در کارت های حافظه CF با ظرفیت 4 و8 گیگابایت و امکان عکسبرداری در شرایط محیطی مختلف به جهت بازدهی گسترده حساسیت حسگر(ISO) را دارد.
این سامانه دارای یک دوربین 21 مگاپیکسل بوده که ابعاد هر پیکسل 6.2*6.2 میکرومتر با نسبت تصویر 3:2 بوده و حجم فایل خام هر عکس آن حدود 25 مگابایت است، بنابراین بیشینه تعداد تصاویر قابل ذخیره 320 عدد برای کارت حافظه 8 گیگ خواهد بود.
فاصله زمانی عکسبرداری این سامانه در حالت خودکار 4 الی 8 ثانیه و زاویه دید افقی آن 24 درجه(لنز 80) یا 40 درجه(لنز 50) است. سامانه ساعد-3 حدود 3.5 کیلوگرم جرم داشته، ابعاد آن 120*200*240 میلیمتر است که آن را برای نصب روی پهپادهایی در رده مهاجر-2 مناسب کرده.
ساعد-4
این سامانه نیز برای عکسبرداری دیجیتال هوایی ساخته شده و محموله آن شامل یک دوربین اندازه متوسط دیجیتال و با قدرت تفکیک فوق العاده و همچنین یک دوربین فیلمبرداری پائین نگر است. پردازش و استخراج اطلاعات از تصاویر بازیافت شده توسط نرم افزارهای پردازش تصویر مخصوص این سامانه انجام می پذیرد. این سامانه به صورت تاکتیکی طراحی شده و به راحتی آماده نصب و بهره برداری می شود.
امکان کنترل و خاموش و روشن شدن سامانه در صورت نیاز و امکان عکسبرداری خودکار از قابلیت های دیگر ساعد-4 است.
همراستا با محدوده دید دوربین عکسبرداری، یک دوربین ویدئویی پائین نگر به عنوان ویزور با قابلیت Z/W پیوسته نصب گردیده است و فرامین کاربر بر روی تصویر ویدئویی حک می گردد.
مشخصات فنی بخش عکسبردای سامانه شامل حسگر 39 مگاپیکسل با ابعاد هر پیکسل 6.8*6.8 میکرومتر، نسبت تصویر 4:3، حجم فایل خام هر عکس حدود 40 مگابایت و حداکثر تعداد تصاویر قابل ذخیره 40 فریم برای کارت 16 گیگ است.
فاصله زمانی عکسبرداری خودکار 3 الی 10 ثانیه، فاصله کانونی 50 یا 80 میلیمتر و زاویه دید افقی 34 درجه با لنز 80 یا 43 درجه با لنز 50 بوده و جرم این سامانه 4 کیلوگرم با پایه برای نصب و با ابعاد 155*265*160 میلیمتر است.
دوربین ویزور سامانه نیز دارای توان بزرگنمایی اپتیکی 10 برابر با قدرت تفکیک افقیTVL 530 و زاویه دید افقی 4.6 درجه زاویه بسته و 46 درجه زاویه باز است.
مشکات-1
سامانه عکسبرداری هوایی مشکات برای تولید تصاویر عریض(Panoramic) توسعه یافته است که جهت عملیات شناسایی یک منطقه گسترده مورد استفاده قرار می گیرد. به کمک این سامانه هواپیما با یک بار گذر از روی منطقه هدف، با انجام هر بار عکسبرداری، تصویری به دست می آید که عرض آن 3 برابر طول(در جهت حرکت هواپیما) و با دید افق تا افق 110 درجه خواهد بود.
این سامانه متشکل از یک دوربین عکسبرداری جاروب خطی دیجیتالی بسیار پیشرفته با قدرت تفکیک فوق العاده به همراه یک دوربین ویدئویی پائین نگر(DLTV) جهت دید متناظر همزمان است. عکس های گرفته شده توسط این سامانه بر روی هارد نیمه هادی مقاوم در برابر شوک، ذخیره می گردد و پس از فرود پرنده، پردازش و استخراج اطلاعات از تصاویر بازیافت شده توسط نرم افزارهای پردازش تصویر مخصوص این سامانه انجام می پذیرد.
از توانمندی های این سامانه می توان به امکان عکسبرداری تک فریم یا پی در پی خودکار با فاصله زمانی متناسب اشاره نمود به طوری که بدون هیچ گونه فاصله، تصاویر دارای پوشش مشترک طولی مناسب خواهند بود.
از مشخصات فنی دوربین این سامانه هم باید به تعداد پیکسل 160 مگاپیکسل(7500*21250 پیکسل) با حجم فایل خام هر عک 307 یا 922 مگابایت (بسته به نوع تصویر) اشاره کرد.
سرعت انتقال اطلاعات دوربین به رایانه صنعتی در این سامانه با انتقال از طریق شبکه محلی LAN با سرعت 1000 مگابایت بر ثانیه است. ابعاد حسگر موجود در سامانه مشکات-1 برابر 160*170 میلیمتر، فاصله کانونی 90 میلیمتر، زاویه دید 104.33 درجه در عرض و 37 درجه در طول و جرم 12 کیلو گرم است.
مشخصات فنی دوربین ویزور سامانه نیز شامل توان بزرگنمایی اپتیکی 10 برابر، قدرت تفکیک افقی 530، زاویه دید افقی 4.6 درجه زاویه بسته و 46 درجه زاویه باز است.
عکس های هوایی این سامانه ها برای استخراج جزئیات موجود در منطقه مد نظر مناسب بوده و توان شناسایی پهپادهای کشورمان را به میزان قابل توجهی ارتقاء می دهند. ضمن اینکه برخی نمونه های آن از نظر وزن و حجم، قابلیت نصب روی پهپادهای تولید شده و در حال خدمت عملیاتی را دارند و از این بابت به کاهش هزینه های کلی می انجامند.
هر چند قدرت تفکیک این دوربین ها برای ارتفاعات پروازی پهپادهای کشورمان که عموماً در رده زیر 12 کیلومتر هستند مناسب است اما نشان دهنده روند رو به رشد کشورمان در این زمینه و حرکت به سوی دوربین های با قدرت تفکیک بالا جهت استفاده در ماهواره های تصویربرداری با کاربردهای شناسایی بوده که البته در برخی زمینه ها فناوری های پیچیده تری هم دارند.
سرعت انتقال اطلاعات دوربین به رایانه صنعتی در این سامانه با انتقال از طریق شبکه محلی LAN با سرعت 1000 مگابایت بر ثانیه است. ابعاد حسگر موجود در سامانه مشکات-1 برابر 160*170 میلیمتر، فاصله کانونی 90 میلیمتر، زاویه دید 104.33 درجه در عرض و 37 درجه در طول و جرم 12 کیلو گرم است.
مشخصات فنی دوربین ویزور سامانه نیز شامل توان بزرگنمایی اپتیکی 10 برابر، قدرت تفکیک افقی 530، زاویه دید افقی 4.6 درجه زاویه بسته و 46 درجه زاویه باز است.
عکس های هوایی این سامانه ها برای استخراج جزئیات موجود در منطقه مد نظر مناسب بوده و توان شناسایی پهپادهای کشورمان را به میزان قابل توجهی ارتقاء می دهند. ضمن اینکه برخی نمونه های آن از نظر وزن و حجم، قابلیت نصب روی پهپادهای تولید شده و در حال خدمت عملیاتی را دارند و از این بابت به کاهش هزینه های کلی می انجامند.
هر چند قدرت تفکیک این دوربین ها برای ارتفاعات پروازی پهپادهای کشورمان که عموماً در رده زیر 12 کیلومتر هستند مناسب است اما نشان دهنده روند رو به رشد کشورمان در این زمینه و حرکت به سوی دوربین های با قدرت تفکیک بالا جهت استفاده در ماهواره های تصویربرداری با کاربردهای شناسایی بوده که البته در برخی زمینه ها فناوری های پیچیده تری هم دارند.
ماجرای ساخت و شکار اسکن ایگل
پهپاد Scan Eagle در ابتدا یک هواپیمای بدون سرنشین کوچک و کم هزینه بود که توسط شرکت «اینسیتو» که یکی از شرکت‌های تابعه بوئینگ است، ساخته شد. این هواپیما در ابتدا برای صنعت ماهیگیری و نظارت بر مناطق دریایی در هنگام ماهیگیری استفاده می‌شد اما بعدها تکنولوژی و قابلیتهای آن بسیار افزایش یافت و امروز گونه‌های متفاوت آن برای تفنگداران دریایی آمریکا هزاران ساعت مأموریت را در عراق و مکان‌های دیگر انجام داده‌اند.
ارتقای تکنولوژی اسکن ایگل از سوی شرکت بوئینگ آنقدر افزایش یافت که از آن به عنوان یک هواپیمای بدون سرنشین قابل حمل برای نظارت و کنترل مستقل در شرایط جنگی نیز استفاده شد و از ماه اوت 2004 برای جنگ عراق در اختیار ارتش آمریکا قرار گرفت.
درحال حاضر اسکن ایگل مجهز به یک دوربین الکترو اپتیکال، یک دوربین مادون قرمز و یک برجک ثابت سبک وزن با دامنه ارتباطات بیش از 100 کیلومتر و استقامت پرواز تا بیش از 20 ساعت است.
این هواپیمای بدون سرنشین جاسوسی آمریکا، بسیار کوچک و غیرمسلح بوده و توسط نیروهای عملیات ویژه استفاده می‌شود.
این پهپاد با 1.19 متر طول و 3.05 متر عرض (دو سر بال) و 18 کیلوگرم وزن برای پرواز نیاز به باند ندارد و در عوض با یک سامانه هوای فشرده به بالا پرتاب می‌شود و برای فرود هم یک جرثقیل با طناب و قلاب آن را در میان هوا می‌گیرد که تفنگداران دریایی آن را از روی ناوهای خود به پرواز در می‌آورند.
پهپاد اسکن ایگل با سرعت 120 کیلومتر بر ساعت و سقف پروازی 16000 پا می تواند بیش از 20 ساعت استقامت پروازی داشته باشد.
در ماه گذشته نیز یک فروند هواپیمای بدون سرنشین آمریکایی از نوع پریدیتور پس از تجاوز به حریم هوایی ایران در خلیج فارس، با واکنش سریع جنگنده‌های سپاه پاسداران روبرو و پس از شلیک جنگنده های سپاه به سمت آن، مجبور به ترک منطقه شد.
تجهیز سپاه به رادارهای کشف و شناسایی دقیق و رصد لحظه‌ای تحرکات و اقدامات نیروهای فرامنطقه‌ای و آمریکایی در منطقه خلیج فارس باعث شد این بار نیز پهپاد آمریکایی به محض ورود به مرزهای جمهوری اسلامی، شکار شود.
چندی پیش جمهوری اسلامی ایران به صورت رسمی با ارسال نامه‌ای به سازمان ملل، ضمن محکوم کردن تجاوز پهپادهای آمریکایی به آسمان کشورمان، خواهان جلوگیری از این اقدامات شده بود.
پایان پیام/
نظر شما