خبرگزاری شبستان: نهم ربیع الاول مصادف است با آغاز امامت حضرت ولی عصر حجت بن الحسن(عج). اما این روز را به عنوان مرگ یکی از خلفا نیز به شمار می‌آورند. برای بررسی این موضوع با حجت‌الاسلام والمسلمین مصطفی صادقی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و مدیر گروه تشیع پژوهشکدۀ تاریخ و سیرۀ اهل بیت(ع) به گفت و گو نشستیم.
نهم ربیع الاول را باید عیدالزهراء نامید یا عیدالمهدی؟
به رغم آنکه ما مسلمانان مشترکات زیادی داریم و شیعه و سنی می‌توانند با کمترین اختلاف نظرها به یکدیگر در راه اعتلای کلمه الله کمک کنند، اما نمی‌دانیم چرا پیوسته عده‌ای از دو طرف هستند که فقط به اختلافات دامن زده و مذاهب اسلامی را به صحنه بدبینی و بدگویی تبدیل کرده‌اند. داستان جشن گرفتن عده‌ای از شیعیان در روز نهم ربیع به بهانه مرگ یکی از خلفا، پیشنه‌ای کهن دارد اما پشتوانه‌ای علمی ندارد. در این روز جز امامت دوازدهمین حجت الهی افتاق نیفتاده و مرگ کسی از مخالفان اهل‌بیت(ع) حتی عمربن سعد ثبت نشده است.
از قرن ششم یا هفتم روایتی در میان شیعیان شهرت یافت که در آن، نهم ربیع الاول روز مرگ یکی از دشمنان اهل‌بیت دانسته شده است. در این روایت که به حدیث رفع القلم مشهور شد، از ابن‌ابی‌الخطاب نام برده شده که شاید اشاره به ابوالخطاب اسدی غالی معروف زمان امام صادق(ع) باشد. اما به سرعت در برخی کتاب‌ها نقل شد و اختلافات فرقه‌ای مسلمانان بر ترویج آن دامن زد.
درباۀ سند و صحت و سقم این روایت مختصراٌ توضیح دهید.
روایت ابهام و اشکالات زیادی دارد: در منبع معتبری نیامده و راویانش مجهولند. با آیه "مَنْ یَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ شَرًّا یَرَه" تعارض دارد. بسیار طولانی بودن آن هم دلیلی بر عدم صدورش از معصوم دانسته می‌شود. در همین دوره بنای یادبودی برای فیروز ابولؤلؤ در کاشان و برخی شهرها ساخته شد و خبری جعل شد که قاتل خلیفه دوم به دستور امیرمؤمنان و به طی‌الارض! بدانجا گسیل شده است. این خبر ازجمله مطالبی است که برای نخستین بار در کتاب کامل بهایی (قرن هفتم) آمده و پیش از در منبع معتبری یافت نمی شود. در این کتاب به اقتضاى دوره‌ای که شیعیان تازه از خفقان سیاسى و فرهنگى چند صدساله سر بر آورده بودند، اخبار و مطالبی جدید درج شده است.
اهتمام به این دو روایت و مطالبی از این دست در دوره صفویه به اوج خود رسید و نزاع شیعه و سنی که رنگ ایرانی ـ عثمانی یافته بود، بر اهمیت آن افزود. در حالی که اصلاً قاتل خلیفه نه شیعه بود و نه با اهل‌بیت(ع) ارتباط داشت. هیچ‌کدام از این مشهورات، درست نیست و عالمان بزرگ شیعه و مورخان این مذهب نیز آن را تأیید نکرده‌اند. ولی ما همچنان مایلیم بر این مطالب نادرست پای بفشاریم و دشمنان اسلام را با اختلافات داخلی‌مان، خوشحال کنیم.
برائت در سیرۀ اهل بیت(ع) به چه معناست؟
برائت از مقومات مذهب ماست اما به معنای بدگویی و لعن تنها نیست. برائت یعنی دست ردّ زدن به غیر ذی‌حقّ. یعنی شیعه به هیچ روی پیشوایی غیر از علی‌بن ابی‌طالب(ع) را پس از رسول الله نمی‌پذیرد و در کنار اعتقاد به امامت، بر نادرستی دیگر راه‌ها تأکید می‌کند. بسیار محتمل است گزارشی که می‌گوید امیرمؤمنان در قنوت خود چند نفر از جمله معاویه و عمرو بن عاص را لعن می کرد، ساخته بنی‌امیه باشد. چون خود معاویه لعن را آغاز کرد و بر عکس، امیرمؤمنان دوستان خود را از لعن و ناسزاگویی به شدت نهی می‌فرمود. مگر در جنگ صفین چند نفری که یاران معاویه را لعن کردند، منع نفرمود؟ "بلغ علیّاً(ع) ان حجر بن عدى و عمرو بن الحمق یظهران شتم معاویه و لعن اهل الشام، فأرسل إلیهما ان کفّا عما یبلغنی عنکما". بالاتر از آن مگر خدای متعال نفرمود: لاتَسُبُّوا الَّذینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ فَیَسُبُّوا اللَّهَ عَدْواً بِغَیْرِ عِلْمٍ؛ کَذلِکَ زَیَّنَّا لِکُلِّ أُمَّةٍ عَمَلَهُمْ. اینها که برای مشرکان بود، چه رسد برای مسلمانان و گویندگان لا اله الا الله و محمد رسول الله.
بنا به روایت درستی که شهادت امام حسن عسکری(ع) را هشتم ربیع الاول می‌داند؛ نهم این ماه را باید آغازین روز امامت حضرت مهدی(عج) دانست و مجالس خود را به این عنوان برگزار کرد. ترویج امامت و مهدویت در میان مسلمانان بسیار ضروری‌تر و ارزشمندتر از حمله به مقدسات دیگر مذاهب است. آنچه مقام معظم رهبری هم آن را نهی کرده است.
آغاز امامت حضرت حجت در روز نهم ربیع الاول بایستی همانند نیمه شعبان بزرگ داشته شود. البته نه به ظاهر و با رفتارهای تشریفاتی و تبلیغاتی صرف؛ بلکه باید از چگونگی بهره‌بردن از امام غایب سخن گفت و انتظار صحیح را تبیین کرد. به نظر می‌رسد امروزه بحث از محل سکونت امام عصر(ع) یا پرس‌وجوهای معماگونه درباره ازدواج یا فرزندان او، بحثی انحرافی است و مهم تبیین فلسفه مهدویت و غیبت است، همراه با ادله‌ای محکم.
منبع: پایگاه اطلاع رسانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی(ایسکا)
پایان پیام/
نظر شما