خبرگزاری شبستان // همدان
بازار هر شهر جزو مکان‌های پر رفت و آمد و پر دغدغه‌ای از سوی شهروندان آن محسوب می‌شود که از دو کارکرد اقتصادی و اجتماعی برخوردار است.
بازار، پدید‌ه‌ای مهم در ساختار زندگی شهری به شمار میروند و بر این اساس نیز مردم شهرهای ایران بنابر وضع زندگی خود، همواره با بازار ارتباط داشته‌اند و هم‌گرایی اقتصادی و اجتماعی آنان در آنجا نمایان می‌شده است.
در گذشته بازار نه تنها بنیادی اقتصادی و نهادی اجتماعی، که میراثی فرهنگی و بازتابی از هنر و معماری به شمار می‌رفت و به دلیل کارکردهای گسترده‌اش، در همه جای زندگی تأثیر داشت.جایگاه برجسته بازار و گستره فعالیت بازاریان، موجب توجه حکومت‌ها به بازار می‌شد.
در طول دوران‌ها و حکومت‌های مختلف و گرایش به شهرنشینی، بازارها از شیوه سنتی خارج و شکل نوین و صنعتی به خود گرفتند که در این گذار، شهرهای تاریخی و سنتی ضمن حفظ پیشینه خود از این رویکرد عقب نماندند و اینک بازار کهن‌شهر و پایتخت تاریخ و تمدن ایران‌زمین نیز با وجود پیشرفت‌های مدید بافت سنتی خود را حفظ کرده است.
بازار سنتی همدان مأمن بسیاری از کسبه و بازاریانی است که به تعبیری یک کفه ترازوی اقتصادی این شهر را در خود جای داده‌اند اما با توجه به رشد جمعیتی و رویکرد صنعتی شدن، آن چنان که باید از وضعیت ایمنی و حفاظتی لازم برخوردار نیست.
مجموعه بازار سنتی و کاروانسراهای شهر همدان از 36 بازار و راسته بازار و 26 سرا و کاروانسرا تشکیل شده است.
اکثر بازارها با سبک معماری دوره قاجاریه ساخته شده اند و با وسعتی حدود 30 هکتار به دو صورت عمده فروشی و خرده فروشی فعالیت می کنند.در این بازار تاسیساتی نظیر مسجد، حمام، زورخانه، چایخانه و غیره گنجانده شده است.
در گذشته، هر یک از راسته ها و کاروانسراها به عرضه یک کالای خاص اختصاص داشته اند، اما این ویژگی امروزه تا حدودی دستخوش تغییر شده است و در بعضی از مغازه ها صرفاً به عرضه و توزیع کالا و برخی دیگر علاوه بر محل فروش، کارگاه تولیدی صنعتگران مانندمسگرخانه و حلبی ساز خانه هستند.
راسته‌ها و قسمت‌های مختلف مجموعه بازارهای همدان عبارتند از راسته آهک فروش ها، سرگذر، آهنگرها، زنجیرسازها، چلنگرها، پالاندوزها، گونی فروش‌ها، چاقوسازها، راسته حسین خانی، راسته حاج فضل الله، حلّاج خانه، حلبی سازها، دبّاغخانه، رزین بُرها، زغالی ها، زرگرها، سبزه میدان، سمسار خانه، شالار یهودی، شیشه فروش ها، صحّافخانه، صندوق سازها، علاقبندها، قصاب‌ها، قیصریه فرش فروش‌ها، نجّارها، قنّادها، کاه فروش‌ها، کفشدوزخانه بزرگ، کفشدوزخانه کوچک، کهنه فروش‌ها، گیوه کش‌ها، مسگرها، نخود بریز ها، نمدمال‌ها و ... .
ضرورت تهیه نیازمندیها و خرید سوغات، به عنوان ره آوردی پر ارزش برای بستگان و دوستان و یادبودی ارزشمند و خاطره انگیز از صنایع دستی، علائم و مظاهر گردشگری و جذابیت مشاهده چگونگی زندگی، وضعیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مردم و معماری شهر مورد بازدید، موجب شده که دیدن بازار و مراکز خرید و فروش هر شهری را همواره برای گردشگران در زمره یکی از نقاط جذاب قرار دهد. از این رهگذر است که بازارهای سنتی نیز علاوه بر بازارهای مدرن و جدید، علاقمندانی برای بازدید دارد.
مرمت و بازسازی 4 راسته از بازار همدان
معاون عمرانی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان، با بیان این مطلب به خبرنگار شبستان گفت: مجموعه بازار همدان به شماره 2027 در تاریخ 30 اردیبهشت سال 1377 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
احمد ترابی با بیان اینکه این بازار دارای 30 راستا است که هر راستا مخصوص صنف و حرفه ای خاص است، افزود: بازارهای همدان مانند بازارهای اغلب شهرهای قدیمی مسقف و از بافت معماری اسلامی برخوردارند.
وی با اشاره به اینکه تعدای از این راستاها بدون سقف می باشند، تصریح کرد: تعدادی دیگر از راستاها مسقف بوده که این راستاها طی سال های گذشته توسط اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اسان همدان مرمت و بازسازی شده است.
وی با تاکید براینکه مجموعه بازار همدان برخلاف نظر برخی از افراد در حال تخریب نمی باشد، اظهار داشت: این بازار زنده و پویا می باشد و فعالیت های اقتصادی به خوبی در آن مشهود است.
معاون عمرانی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان با بیان اینکه با مرمت و بازسازی یکی از راسته های این بازار به نام راسته موتاب خانه شاهد رونق هرچه بیشتر این بخش از بازار هستیم، گفت: کاروانسرای حاج صفرخان که در ایام گذشته از وضعیت نامطلبوبی برخوردر بود با مرمت و بازسازی رونق یافته و شاهد حضور مردم و بازاریان هستیم.
ترابی با اشاره به مرمت و بازسازی 4 راسته از بازار همدان، افزود: راسته های کفش دورخانه بزرگ و کوچک، قیصریه و صحافخانه طی سال گذشته بازسازی و مرمت شده اند.
نبض اقتصاد شهرستان همدان در بازارهای سنتی آن می تپد
بهجت عباسی، سرپرست صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان، با بیان این مطلب به خبرنگار شبستان گفت: معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گفت: مهمترین کاروانسراهای مجموعه بازار همدان شامل کاروانسراهای گلشن، شریفیه، حسین خانی، میرزا کاظم، حاج صفرخان، نو، قلم دانی و دیگر کاروانسراها است.
وی افزود: از مهمترین کاروانسراهای راسته بازار می توان به راسته کفش دوزخانی بزرگ و کوچک، صحافخانه، حسین خانی و دباغ خانه اشاره کرد.
وی با بیان اینکه بناهای تاریخی همواره نیازمند نگهداری و مرمت مستمر هستند، تصریح کرد: این مجموعه قدیمی که نشان از تمدن و فرهنگ این سرزمین است با توجه به کهنگی ساخت نیازمند حفاظت هستند.
سرپرست صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان با بیان اینکه در مجموعه بازار همدان بیش از 20 سرا وجود دارد که نشانه از دول اقتصادی همدان در گذشته بوده است که به مرور زمان متاسفانه آسیب هایی به آن وارد شده است، گفت: همدان به لحاظ بافت سنتی آسیب پذیر بوده و ایمن سازی آن اجتنابناپذیر و ضروری است.
عباسی اضافه کرد: بازار همدان به لحاظ بافت سنتی مستعد هرگونه حادثه از جمله برق گرفتگی، آب گرفتگی، آتش سوزی و غیره است که باید از بروز این حوادث پیشگیری کرد.
وی با تأکید بر ساماندهی بازار همدان، تصریح کرد: نبض اقتصاد شهرستان همدان در بازارهای سنتی آن می تپد و برای ساماندهی این بازار دستگاههای اجرایی ذی ربط با قوت و جدیت بیشتری وارد شده و برنامه ریزی مدونی برای آن خواهند داشت.
سرپرست صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان، مسدود شدن راه های ارتباطی را از مشکلات بازار همدان برشمرد.
عباسی با اشاره به مرمت بازار همدان، اضافه کرد: با توجه به طرح تفضیلی باید برای طرح جامع انبارداری کالاها جانمایی صورت پذیرد.
وی تصریح کرد: بازار همدان به لحاظ بافت سنتی آسیب پذیر بوده و ایمن سازی آن اجتنابناپذیر و ضروری است.
وی اضافه کرد: بازار همدان به لحاظ بافت سنتی مستعد هرگونه حادثه از جمله برق گرفتگی، آب گرفتگی، آتش سوزی و غیره است که باید از بروز این حوادث پیشگیری کرد.
سرپرست صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان با تأکید بر ساماندهی بازار همدان گفت: نبض اقتصاد شهرستان همدان در بازارهای سنتی آن می تپد و برای ساماندهی این بازار دستگاه های اجرایی ذی ربط با قوت و جدیت بیشتری وارد شده و برنامه ریزی مدونی برای آن خواهند داشت.
سرپرست صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان، مسدود شدن راههای ارتباطی را از مشکلات بازار همدان برشمرد و با اشاره به مرمت بازار همدان اضافه کرد: با توجه به طرح تفضیلی باید برای طرح جامع انبارداری کالاها جانمایی صورت پذیرد.
عباسی با اشاره به برگزاری کارگاه های آموزشی تصریح کرد: آموزش اصناف بهترین موضوعی است که در زمینه ایمنی بازار انجام می شود.
بازار همدان اصلی‌ترین رگ و شریان نبض اقتصادی همدان را در دست دارد
علیرضا ایزدی، مدیر کل اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان، با بیان اینکه طبیعت همدان، طبیعت ارزشمندی برای گردشگری است، گفت: اگر می خواهیم همدان پایتخت تاریخ و تمدن ایران باقی بماند باید به این پی برد که این آثار هستند که باعث صبغه تاریخی این شهر شده‌اند.
وی با بیان اینکه برخی از آثار تاریخی همدان متعلق به دوره اسلامی و برخی دوره پیش از اسلام است و این آثار سیر تحولات همدان را به خوبی نشان می‌دهند، تصریح کرد: یکی از مهمترین مباحث این شهر بحث بازار است شامل مسجد جامع، مجتمع تفریحی هگمتانه و... است که به عنوان شناسنامه‌های اصلی شهر همدان هستند.
وی با بیان اینکه بازار همدان تأثیر زیادی در صبغه مدنیت آن دارد و در حوزه میراث فرهنگی و گردشگری داری اهمیت است، اضافه کرد: در بسیاری از شهرهای تاریخی مثل تبریز، اصفهان، قزوین یا زنجان به هر حال بازار یکی از نقاط حساس است که همیشه حرف اول را می‌زند و باید حساسیت خاصی روی آن داشت.
مدیر کل اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان با بیان اینکه بحث مرمت و امنیت مجموعه بازار را با حفظ وضعیت موجودش در برنامه داریم، گفت: مسجد جامع در اولویت کاری ما در بحث ایمن‌سازی بازار همدان قرار دارد و سپس بحث سایر نقاط بازار را پیگیری می‌کنیم.
ایزدی اضافه کرد: اعتباری که در اختیارمان بوده صرف مرمت مسجد جامع کرده‌ایم و این روند و نظارت بر آن همچنان ادامه دارد و درصدد هستیم این مهم تحت عنوان بهسازی و نوسازی انجام شود.
وی تصریح کرد: پس از ترمیم و بهسازی بازار سنتی همدان توسط میراث اگر بخش خصوصی و مالکان خواستند بعداً در آن کار کنند باید با استفاده از قوانین و با بهره‌گیری از ضوابط میراث فرهنگی و تحت نظارت آن به این مهم اقدام ورزند چرا که هدف ما حفظ منظر تاریخی است که دارای اهمیت و ارزشی فوق‌العاده است.
مدیرکل میراث فرهنگی استان همدان با بیان اینکه بازار همدان اصلی‌ترین رگ و شریانی است که بعضاً نبض اقتصادی همدان را در دست دارد و در مرمت و ارتقای امنیت آن باید دقت نظر داشت، گفت: ما نیز با توجه به وضعیت موجود این بحث را در اولویت‌های کاری میراث فرهنگی قرار داده‌ایم و پیگیر هستیم که اعتبار لازم را نیز جذب کنیم.
ایزدی با بیان اینکه همزمان با تأمین اعتبار، فازهای اصلی بافت سنتی و تاریخی بازار همدان وارد بحث مرمت خواهیم شد، اظهار داشت: وسعت بازار همدان، کاروانسراها و... محدوده بسیار وسیعی است و بحث مرمت بافت فرسوده آن بالغ بر 2 میلیارد تومان هزینه نیاز دارد که این مبلغ به مرور زمان به ما پرداخت می‌شود.
وی تصریح کرد: با توجه به میزان اهمیت محدوده بازار برای رجوع و آمد و شد شهروندان آن بحث امنیتی آن نیز شایان توجه است و همانگونه که از سخنان مسئولان نیز برمی‌آید این مهم نیازمند برنامه‌ریزی و مشارکت همه سازمان‌های متولی و بازاریان است تا به سرانجام برسد.
وی افزود: نباید از نظر دور داشت که آن‌چه بازار را به نهادی اجتماعی و میراثی فرهنگی بدل می‌کند، تشکیلات اعتباری و ماهیت خودجوش آن است و بر این مبنا نیز همت بازاریان همگام با مسئولان سبب تند شدن اهداف ایمن‌سازی خواهد شد.
شهود چندین مسجد در بازار همدان
یکی از کسبه های کاروانسرای گلشن به خبرنگار شبستان گفت: تمامی بازارهای همدان در حول و محور مسجد جامع ساخته شده اند و تجار و پیشه وران زمان قدیم نماز ظهر و عصر را در آنجا اقامه می‌کردند.
حاج محمد گلشن با بیان اینکه جز مسجد جامع، مساجد کوچک‌تر دیگری را در جای جای بازارقدیمی همدان مشاهده می شود، افزود: این مساجد شامل مسجد آقای آخوند و پیغمبر در پیغمبر هستند.
وی تصریح کرد: به علت موقعیت خاص جغرافیایی همدان و قرارگرفتن در مسیر راههای ارتباطی شهرهای غربی به ویژه راه های ارتباطی جهت زیارت عتبات عالیات، این شهر و به ویژه این بازار از رونق بسیار چشمگیری برخوردار است.
وی با بیان اینکه این شهر از اهمیت خاص اقتصادی و جغرافیایی به ویژه از دوران صفویه و به خاطر موقعیت های دینی و سیایی بر خوردار بوده‌است، اظهار داشت:
اکثرنقاط بازار همدان با سبک معماری دوره قاجاریه ساخته شده‌اند
یکی از کسبه های کاروانسرای حاج صفرخان بازار همدان به خبرنگار شبستان گفت: بعضی از بازارها مانند کاروانسراها در تملک اشخاص ثروتمند بوده که برای کسب درآمد بیشتری بنا شده اند، چنانکه بازار قیصریه توسط میرزا کاظم منشی قاجاریه ساخته شد که اکنون متعلق به چند تن از تجار است.
اصغر نوح فروش افزود: مجموعه بازار سنتی و کاروانسراهای شهر همدان، از 38 بازار و راسته بازار و 26 سرا و کاروانسرا تشکیل شده و اکثرنقاط آن با سبک معماری دوره قاجاریه ساخته شده‌اند.
وی با بیان اینکه در گذشته، هر یک از راسته‌ها و کاروانسراهای این مجموعه به عرضه یک کالای خاص اختصاص داشته است، تصریح کرد: امروزه این ویژگی تا حدودی دستخوش تغییر شده است.
وی با اشاره به معماری اسلامی این بازار، اظهار داشت: این بازارها در مرکز شهر همدان قرار دارند و هر یک مختص یک نوع مال‌التجاره یا پیشه‌ورانی است که دارای حرفه مشترکی هستند.
پایان پیام/
نظر شما