بهمن عبدی:‌ آموزه‌های دینی، منبع الهام کاریکاتوریست‌هاست

به گزارش خبرگزاری شبستان، این هنرمند کاریکاتوریست که در بخش نگاه ویژه کاریکاتور جشنواره تجسمی فجر، یک اثر با موضوع پیامبر اکرم (ص) ارائه کرده، درباره اثر خود و موضوع این بخش گفت: موضوع پیامبر(ص)، موضوع بسیار سختی برای کاریکاتور بود و بهتر است قبل از انتخاب موضوع، درباره آن با کارتونیست‌های حرفه‌ای مشورت می‌شد تا موضوعی انتخاب شود که افراد بتوانند از دید انتقادی و اعتراضی روی آن کار کنند.

وی ادامه داد: موضوع ممکن است برای عکاسان و نقاشان و خوشنویسان موضوع خوبی باشد، ولی برای کاریکاتور چندان مناسب نیست. اما در نتیجه من در اثر خود تلاش کردم به نحوی پاسخ کاریکاتورهای موهن به ساحت پیامبر (ص) را بدهم.

او در توضیح بیشتر درباره اثر خود گفت: من از تصویر روی جلد یک مجله موهن با یکی از کاریکاتورهای توهین آمیز استفاده کردم و روی آن تصویر نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی را کشیدم، در حالی که در سازمان ملل با ماژیک نقشه بمب را می‌کشید و به این ترتیب نشان دادم که کاریکاتورهای موهن با تشویق و تحریک اسرائیل به چاپ می رسد.

عبدی درباره حضور هنرمندان پیشکسوت و حرفه‌ای در این بخش گفت: به عنوان دبیربخش کاریکاتور به دوستان حرفه‌ای و خبره برای بخش ویژه سفارش اثر دادم. در انتخاب این افراد هم سعی کردم از همه اقشار جامعه کارتونیست یک نفر را انتخاب کنم. البته با توجه به محدودیتی که برای بودجه داشتیم، در نهایت توانستم 23 نفر را انتخاب کنم. اما حضور این افراد در جشنواره تجسمی فجر مسلما بی تاثیر نیست؛ هر چند موضوع این بخش سخت و پیچیده بود، ولی به هر حال می‌تواند بار آموزشی برای جوانان داشته باشد.

وی افزود: اکثر سوژه‌های کاریکاتور می‌تواند از احادیث و روایات برداشت شده باشد. من در اولین دوره جشنواره تسنیم که توسط رادیو جوان برگزار شده بود، شرکت کردم و کاریکاتوری با موضوع قرآنی درباره کم فروشی در اخلاق کشیدم. در اثر خود مردی را ترسیم کردم که در اتاقی نشسته و چنان اخم کرده که زن و بچه‌اش از ترس رفته‌اند و پشت دیوار قایم شده‌اند، در حالی که روی دیوار پشت سرش، پر از عکس‌هایی است که او را در حال بگو و بخند با دوستانش نشان می‌دهد.

عبدی اضافه کرد: اثر من در آن جشنواره رتبه اول را کسب کرد و من جایزه نفیس آن را که حج عمره بود، بردم. سوژه‌های دیگری هم هست که به نوعی به احادیث ما ربط دارد. چون ما با آموزه‌های دینی و فرهنگ دینی بزرگ شده‌ایم و چه بخواهیم و چه نخواهیم، این فرهنگ روی تفکر و کارهای ما اثر می گذارد.

این کاریکاتوریست درباره تاثیر بخش نگاه ویژه کاریکاتور بر ترویج فرهنگ دینی در بین ملل مختلف گفت: از آنجا که شرکت‌کنندگان خارجی افرادی حرفه‌ای هستند، برای آنها فرقی نمی‌کند که موضوع چه باشد و روی هر موضوعی می‌توانند کار کنند. به این شرط که وقتی موضوع را برای آنها ترجمه می‌کنیم، همان معنایی را بدهد که در زبان خودمان می دهد. برای مثال موضوع سال گذشته بیداری اسلامی بود و دیدیم که شرکت کنندگان خارجی زیاد متوجه این بیداری اسلامی نمی‌شوند، چون در اغلب رسانه‌های خارجی و عربی، عبارت بهار عربی استفاده می‌شد. به همین جهت ما هم عبارت بیداری را به تنهایی ترجمه کردیم.

وی در ادامه گفت: اگر بتوانیم تصویر و درک روشنی از موضوع به کاریکاتوریست‌های خارجی بدهیم، از آنجا که آنها افراد آزاد‌اندیش و فهمیده‌ای هستند و مثل ما نگاه‌های ضد استکباری دارند و از تحت سلطه قرار گرفتن کشورهای عربی آگاهی دارند، تحت تاثیر قرار می‌گیرند و می‌توانند به خوبی سوژه پردازی کنند.

عبدی در پایان بر ضرورت تکثیر و ارائه آثار این نمایشگاه برای کشورهای دیگر تاکید کرد و گفت: از آنجا که امکان عرضه مستقیم این آثار برای مردم آمریکا و اروپا نیست، می‌توانیم از طریق رایزنی‌های فرهنگی و با چاپ کتابچه و کاتالوگ، این آثار را در اختیار مردم کشورهای دیگر قرار دهیم تا از این طریق رسالت عمده کاریکاتور که همان فرهنگ‌سازی است، محقق شود. همچنین برگزاری نمایشگاه آثار در کشورهای منطقه و کشورهای عربی هم بسیار اثرگذار است.
 

رضا رینه ای؛ هنرمند خوشنویس:نستعلیق برای نگارش آیات و احادیث مناسب نیست

رضا رینه ای خوشنویسی را مرتبط ترین هنر با مضامین دینی دانست و بخش نگاه ویژه جشنواره تجسمی فجر را وسیله ای برای تعیین حدود و سطح هنرمندان توصیف کرد.

این هنرمند خوشنویس درباره اثر خود در بخش غیررقابتی جشنواره گفت: یکی از غزل های معروف سعدی با مطلع «ماه فرو ماند از جمال محمد/ سرو نباشد به اعتدال محمد» را انتخاب کردم که آن را در قالب سیاه مشق انجام داده ام. مواد هم ورق طلا، اکرلیک و درمتن وسط، مرکب و قلم است که تقریبا بخشی از کار، ترکیب مواد هم بوده تا هم وجه سنتی و هم لحن امروزی داشته باشد.

او درباره تاثیر خوشنویسی در اشاعه مضامین دینی گفت: اصولا خوشنویسی در طول تاریخ هنر این سرزمین، همواره منتقل کننده مفاهیم عرفانی و کلام بزرگان بوده است. یعنی خوشنویسی انتقال مفاهیم و فرازهایی از گفتار بزرگان از طریق شعر به بهترین شکل به عهده گرفته است. بنابراین خوشنویسان همیشه با اشعار بزرگان و حکمای این کشور و آیات قرآن و احادیث محشور بوده اند.

وی ادامه داد: اما ما مشکلی در خوشنویسی داریم و آن این است که خط نستعلیق برای نگارش آیات قرآن و احادیث چندان مطلوب نیست؛ چون نگارش کلمات سخت و دشوار و چند سیلابی عربی با این خط دشوار است و اصولا خط نستعلیق برای زبان و خط فارسی طراحی شده است. بنابراین وقتی موضوعی مثل پیامبر اعظم (ص) مطرح می شود، ما از اشعار شاعرانی که پیامبر را مدح کرده اند، کمک می گیریم و مستقیما نمی توانیم از آیات قرآن و احادیث استفاده کنیم، مگر آیاتی که از چند کلمه بیشتر نباشد و در آن مورد هم زبان عربی با خط نسخ و ثلث راحت تر نوشته می شود و خواناتر است.

رینه ای درباره میزان همخوانی تم بخش موضوعی جشنواره با هنر خوشنویسی گفت: اصولا خوشنویسی برای نوشتن هر مطلبی کارکرد خود را دارد. می توانید از مهربانی و محبت، وطن، دین و ... با خوشنویسی بگویید. البته شاید کار کردن روی موضوع پیامبر اعظم (ص) برای برخی رشته ها مثل کاریکاتور سخت تر باشد، اما می توان با نقاشی، عکس و خوشنویسی و رشته هایی از این دست ارتباط این موضوع را با مخاطب برقرار کرد. با این همه، خوشنویسی مرتبط ترین هنر در ارتباط با مضامین دینی است.

این خوشنویس پیشکسوت درباره بخش موضوعی جشنواره تجسمی فجر گفت: برگزاری این بخش، مسیری است که ما ناگزیر از طی آن هستیم. با توجه به اینکه دبیری جشنواره ها و نمایشگاه های متعددی را بر عهده داشته ام، معتقدم سفارش هایی که برای آثار هنری داده می شود، حدود برخی اشخاص را مشخص می کند. بخش ویژه جایگاهی فراتر از بخش مسابقه دارد تا هنرمند رده کاری خود را از سطح مسابقه فراتر ببرد و به نوعی در اختیار مضمون قرار بگیرد تا در اختیار جشنواره.

او با انتقاد از جشنواره ای شدن برخی هنرمندان گفت: متاسفانه برخی هنرمندان ما جشنواره ای شده اند و حضورشان فراتر از مسابقه دهنده نیست و در عرصه حرفه ای حضور ندارند. به همین جهت پیشنهادم این است که بندی به فراخوان جشنواره اضافه شود تا کسانی که در چند جشنواره نفر اول و دوم شده اند، از حضور مجدد در بخش رقابتی منع شوند و در عوض، امتیازی به آنها داده شود تا در بخش پیشکسوتان یا بخش غیررقابتی با شان ویژه حضور یابند و فضا در بخش مسابقه برای حضور افراد جدید مهیا شود.

رینه ای افزود: بخشی از کسانی که در جشنواره های ما جایزه می گیرند، تکراری هستند. ما داریم هنرمند را جشنواره ای بار می آوریم، نه هنرمندی برای همه فصول! از بسیاری از کسانی که در جشنواره ها جایزه می گیرند، ما حتی یک نمایشگاه هم ندیده ایم. این در حالی است که یکی از وظایف جشنواره ها ارتقای افراد و تعالی هنر است تا جشنواره از نظر نفرات تکراری نشود.

این هنرمند درباره تاثیر بخش موضوعی جشنواره در بسترسازی برای اشاعه مضامین دینی گفت: این به هنرمند بستگی دارد و یک فرمول نیست. این جشنواره تعهدی برای هنرمند نیست که فقط روی مضامین دینی کار کند. این صرفا به علایق هنرمند بر می گردد که بعضی را به سمت مذهب، بعضی را به سمت حماسه یا به سمت ملی گرایی و .... می برد.
 

پایان پیام/