به گزارش خبرگزاری شبستان، بعد از نوآوری هایی که دانشمندان مسلمان در علوم مختلف انجام دادند، دنیای اسلام وارد یک دوره رکود علمی و فرهنگی شد که تاکنون نیز ادامه داشته است، یکی از مضرات این رکود وابستگی به علوم غربی است که خود باعث ایجاد عقب ماندگی ها و ناهنجاری های اجتماعی در ملل مسلمان شده است، برای بررسی بیشتر این مطلب گفتگوی با حجت الاسلام و المسلمین محمدصادق یوسفی مقدم، مدیر مرکز فرهنگ قرآن در ذیل می آید:
نقش پژوهش در توسعه یافتگی و پیشرفت کشورها چیست؟
در هر کشوری وقتی که پژوهش جایگاه خود را پیدا کند معمولا آن کشور به عنوان کشور پیشرفته یا در مسیر پیشرفت و توسعه تلقی می شود. اگر کشوری در مسیر توسعه نباشد یا توسعه نیافته باشد باید آن کشور را مقلد به حساب آورد، ما تعبیر می کنیم به کشور مقلد. برای اینکه خودش نیازهای خود را شناسسایی نکرده و برای نیازهای خود راه کارها و پاسخ های مناسب فراهم نکرده در نتیجه باید مقلد باشد. از این رو پژوهش نقش مهمی در توسعه و پیشرفت کشورها دارد.
وضعیت پژوهش در کشورهای جهان سوم چگونه است؟
در کشورهای جهان سوم مایه تاسف است که این کشورها در عرصه علوم و نیازمندی های جوامع خود مقلد کشورهای اروپایی هستند و هنوز نتوانسته اند جایگاه واقعی خود را در تولید علم و دانش بدست آورند.
ما در تقلید و استفاده از ظرفیت های علمی جهان باید حوزه علوم را از همدیگر تفکیک کنیم. در حوزه علوم تجربی مانند پزشکی یا در رشته های فنی و مهندسی اگر از غربی ها تقلید شود شاید چندان ضرری نداشته باشد و گاهی اوقات ضرورت هم اقتضا می کند که از توانایی های علمی آنها استفاده کنیم، گرچه تقلید در این عرصه ها هم مذموم است و باید کشورها در این عرصه ها هم خودشان سعی کنند به تخصص دست پیدا کنند و فناوری ها را بدست آورند. ولی یقینا این مطلب در حوزه علوم انسانی چیزی جز ضرر برای جوامع جهان سوم در پی ندارد.
تقلید در علوم انسانی از کشورهای غربی چه پیامدهایی را به دنبال دارد؟
اگر کشورهای جهان سوم در حوزه علوم انسانی و در حوزه آموزش و پژوهش از نظریات غربی ها تقلید کنند به معنای خودباختگی و دوری از ارزش های منطقه ای است. و چه بسا این تقلید سبب می شود تعارضات اجتماعی به وجود بیاید زیرا آنچه را که در اندیشه های غربی به هنجار تبدیل شده در بین ملت های شرقی ممکن است ناهنجاری تلقی شود و با اجرای اندیشه های غربی در کشورهای جهان سوم این تعارض در اندیشه به تعارض در هنجارها منجر خواهد شد. این مسئله در جهان اسلام خیلی شفافتر قابل لمس است یعنی تعارض و تضاد میان هنجارها و اندیشه های دینی و اسلامی با غرب زیاد است و مشکلات زیادی را به وجود آورده و ثمرات زیادی دارد که متاسفانه عدم توجه به این واقعیت سبب عقب افتادگی اجتماعی شده است.
پژوهش چه تاثیری در ایجاد جامعه ای پویا و اثرگذار دارد؟
اگر بخواهیم پویایی یک ملت را شناسایی کنیم و ملتی را زنده و اثرگذار در جهان بدانیم وقتی این واقعیت تحقق می یابد که موضوع پژوهش در آن جامعه ثابت باشد و جایگاه بالایی داشته باشد، آن وقت جامعه پویا و اثرگذار است. به همین ترتیب در هر مرکز آموزشی که به پژوهش بیشتر اهمیت داده می شود می توان آن مرکز را پویاتر دانست. الان در مراکز آموزشی و پرورشی و حتی حوزه های علمیه به موضوع پژوهش اهمیت لازم داده نمی شود. وقتی به پژوهش اهمیت ندادیم در نتیجه فرزندان جامعه که می توانند در امر پژوهش و روز آمد کردن یک ملت نقش آفرینی کنند نمی تواند عرصه بروز و ظهور را برای خود مشاهده کنند.
فرزندانی از ملت که در برخی موارد ظهور پیدا کردند از فعالیت خودشان بوده است. اگر شما شهید مطهری، علامه طباطبایی و ... را صاحب نظر می دانید اینها کسانی هستند که خودشان تلاش کردند.
ما معتقدیم که امثال شهید مطهری، رشید رضا، سید جمال، ابوالعلا مودودی در کشورهای اسلامی باید به یک جریان تبدیل شود. به این معنی که اندیشه هایی که از یک سو به پژوهش و تحقیق در جوامع اسلامی می پردازند و از سویی دیگر با دقت نظر در اندیشه های غربی، آنها را نقد کرده و از تاثیرپذیری آنها اجتناب می کنند باید در سراسر جوامع اسلامی گسترش یابد و این حقیقتی است که مورد نیاز ماست و باید به آن دست پیدا کنیم.
منبع: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
پایان پیام/
نظر شما