به گزارش خبرنگار پارلمانی شبستان، در ادامه جلسه علنی امروز صبح یکشنبه 29 اردیبهشت و در بررسی بخش درآمدی لایحه بودجه 92 و بندهای مراعامانده که در کمیسیون تلفیق مورد بررسی قرار گرفته بود، نمایندگان در جزء 2 بند 3 که به کمیسیون برای بررسی در مورد نرخ روز ارز ارایه شده بود، پیشنهاد جایگزینی را مطرح کردند.
این پیشنهاد جایگزین از سوی محمدرضا پورابراهیمی نماینده کرمان مطرح شد و پیشنهاد مشخص‌اش نیز تشکیل بورس ارز بود که مورد مخالفت مجلس با 58 رأی موافق، 113 رأی مخالف و 16 رأی ممتنع از مجموع 218 قرار گرفت.
پورابراهیمی در ارایه توضیحاتی در مورد پیشنهاد خود گفت: ما اگر بخواهیم در سال 92 جلوی رانت ارزی را که از سال 90 در کشور ایجاد شده است بگیریم و علاقه‌مند به این باشیم که احکام قانون برنامه را بر مبنای نرخ ارز مدیریت شناورشده اجرایی کنیم باید یک نرخ ارز داشته باشیم که ما در این راستا پیشنهادی را در رابطه با راه‌اندازی بورس ارز در اقتصاد کشور ارایه کردیم.
وی با بیان اینکه گزارش توجیهی راه‌اندازی بورس ارز با کمک وزارت اقتصاد نوشته شده است، گفت: اعتقاد ما این است که اگر بورس ارز راه‌اندازی شود امکان رسیدگی به نرخ ارز شناور مدیریت‌شده وجود دارد.
پورابراهیمی با بیان اینکه یکی از موضوعات مهم در عدد بودجه نرخ ارز است، بیان کرد: ما اگر نرخ ارز را مدیریت نکنیم دچار مشکلات ساختاری در بودجه می‌شویم.
نماینده کرمان در خانه ملت خاطرنشان کرد: در شرایط موجود عرضه‌کننده ارز در کشور ما فقط دولت و بانک مرکزی است و ما اگر بخواهیم بخش خصوصی را وارد کنیم لاجرم باید مزیت‌های ارز را نیز ببینیم و یکی از این مزیت‌ها نیز این است که ما بتوانیم شرایطی را فراهم کنیم که بخش خصوصی بتواند ارزی را تأمین کند.
وی اضافه کرد: ما برای حل این مشکل می‌خواهیم بخش خصوصی نیز وارد بازار ارز شود تا بخشی از نیازهای بازار ارز را بخش خصوصی به وسیله تشکیل بورس ارز برآورده کند.
وی با بیان اینکه در ارایه این پیشنهاد تشویق‌هایی نیز برای بخش خصوصی تعریف کرده‌ایم، گفت: ما اگر همین وضعیت توسعه صادرات و کاهش واردات را می‌خواهیم ارایه دهیم باید بتوانیم به یک تعادلی در منابع و مصارف برسیم.
پورابراهیمی تأکید کرد: ما دغدغه جامعه در مورد تأمین کالاهای اساسی و دارو را نیز با اختصاص نرخ ارز ثابت رفع کرده‌ایم یعنی اینکه دولت مکلف می‌شود نظام توزیع را به نحوی مدیریت کند که اگر کالای اساسی با نرخ 1226 تومان وارد می‌شود با همین قیمت نیز به دست مصرف‌کننده برسد و این‌گونه نباشد که مصرف‌کننده با قیمت بالاتری کالا را دریافت کند.
لاریجانی خطاب به نمایندگان درباره این پیشنهاد گفت: این موضوع بسیار مهم و کلیدی است و در رابطه با مسایل اقتصادی کشور و مستقیم با مسایل روز مرتبط است و فکر می‌کنم برای پخته‌شدن بحث نیاز باشد دو نفر موافق و دو نفر مخالف حرف بزنند.
در همین راستا، علی لاریجانی نظر مجلس را در مورد ارایه نظر دو موافق و دو مخالف جویا شد که نمایندگان نیز موافقت کردند که بدین‌ترتیب دو نفر موافق و دو نفر مخالف سخنان خود را مطرح کردند.
قسیم عثمانی، نماینده بوکان در مخالفت با این پیشنهاد گفت: در اقتصادی که 80 درصد ارز آن از سوی دولت انجام می‌شود مگر می‌شود بورس ارز راه‌اندازی کرد، من تعجب می‌کنم که در چنین شرایطی یعنی وقتی که نرخ ارز پایین است ما می‌خواهیم بورس ارز راه بیندازیم.
وی ادامه داد: بورس ارز در شرایطی راه بیفتد که کاهش قیمت ارز در جامعه حاکم باشد نه در شرایطی که افزایش قیمت ارز و کاهش ارزش پول ملی در کشور حاکم می‌شود.
عثمانی با تأکید بر اینکه این چه نحوه قانون‌گذاری در لایحه بودجه است، گفت: هر اتفاقی که طی دو سال گذشته می‌خواستیم بیفتد و ناکام مانده است می‌خواهیم در لایحه بودجه بیاوریم؟
وی تأکید کرد: شاخص و پارامتر بورس افزایش قیمت ارز است چرا در شرایطی که کاهش قیمت ارز را داریم بحث بازار بورس را مطرح می‌کنیم.
وی گفت: ما می‌گوییم با کسی که ارز در دست دارد به عنوان قاچاقچی برخورد کنیم بعد می‌خواهیم برای ورود همین افراد به بورس و بازار ارز سازوکار قانونی بیندیشیم، می‌دانید اگر شایعه بورس ارز در بازار برود چه تنشی ایجاد می‌کند؟
این عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس یادآور شد: در شرایطی که انتظارات تورمی است مطرح‌کردن این بحث به صلاح کشور نیست و قطعا همه سپرده‌ها به سمت بازار بورس سرازیر می‌شود.
عثمانی یادآور شد: می‌دانید هر ریال افزایش قیمت ارز به معنی کاهش ارزش پول ملی است چرا در شرایطی که باید نقدینگی به سمت تولیدی برود اجازه می‌دهید که نقدینگی مجددا در بازار تزریق شود و تولید همچنان در شرایط رکود قرار گیرد.
وی اضافه کرد: ما کمبود منابع ارزی داریم و وقتی بحث بازار بورس ارز مطرح می‌شود اگر نتوانیم آن را کنترل کنیم به شدت ارز افزایش می‌یابد و زندگی مردم تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
حجت‌الاسلام مصباحی‌مقدم، رییس کمیسیون تلفیق لایحه بودجه 92 نیز در موافقت با پیشنهاد پورابراهیمی برای تشکیل بورس ارز گفت: این پیشنهاد، پیشنهاد سرنوشت‌سازی برای کشور است، در سال 90 و 91 که بحث شکاف در قیمت ارزی پدید آمد دولت کارگروهی را برای مدیریت ارز تشکیل داد که تعدادی از نمایندگان از جمله بنده نیز در جلسات این کارگروه شرکت می‌کردیم که در آن کارگروه مسئله ارجاع به بورس مطرح شد ولی مورد موافقت قرار نگرفت.
وی با تشکر از پورابراهیمی برای ارایه این پیشنهاد خاطرنشان کرد: گرچه این پیشنهاد با تأخیر ارایه شده است ولی از هر جایی جلوی ضرر را بگیریم منفعت است.
حجت‌الاسلام مصباحی‌مقدم تصریح کرد: اگر ما در سال 91 ارز را با واردشدن به بورس مدیریت می‌کردیم شاید در حال حاضر وضعیت‌مان بهتر بود.
وی با اشاره به سخنان عثمانی در مورد اینکه 80 درصد ارز عرضه‌شده در بازار از سوی دولت و بانک مرکزی انجام می‌شود، گفت: این اطلاعات آقای عثمانی درست نیست زیرا سال 91 صادرات نفتی ما 53 میلیارد دلار بوده است که اگر بورس ارز راه بیفتد تمام درآمد ناشی از صادرات نفتی به بورس می‌آید و سهم ارز عرضه‌شده توسط بخش خصوصی بر سهم ارز عرضه‌شده از سوی دولت غلبه می‌کند.
رییس کمیسیون تلفیق لایحه بودجه 92 یادآور شد: بخش عظیمی از ارز به صورت نقدی در دست مردم است و مردم آن را ذخیره کرده‌اند که اگر بورس ارز راه بیفتد مردم این ارز را در بورس عرضه می‌کنند.
وی با انتقاد از مخالفت این پیشنهاد که معتقد بودند تشکیل بورس ارز باعث بالارفتن قیمت ارز شود، گفت: مگر وقتی فولاد به بورس آمد و بورس فولاد تشکیل شد قیمت فولاد پایین نیامد، آیا اگر ارز را به بورس بیاوریم قیمت آن کاهش نمی‌یابد؟
وی با تأکید بر اینکه اگر بورس ارز راه بیفتد قیمت ارز شفاف می‌شود، گفت: اگر بورس راه بیفتد همه به بورس ارز می‌روند و کشور نیز قطعا منتفع می‌شود و صراف‌ها می‌توانند ارز را به بورس عرضه کنند، چرا همه فکر می‌کنند اگر بورس راه بیفتد مردم خانه‌شان را می‌فروشند یا از بانک‌ها پول‌شان را بیرون می‌کشند.
احمد توکلی، نماینده تهران نیز در مخالفت با پیشنهاد تشکیل بورس ارز گفت: بورس در جایی امکان‌پذیر است که عرضه‌کننده و تقاضاکننده وزن کوچکی داشته باشد.
وی با اشاره به درآمد 67 میلیارد دلاری دولت در لایحه بودجه 92 خاطرنشان کرد: در حال حاضر 67 میلیارد دلار درآمد نفتی را در لایحه بودجه 92 به دولت داده‌ایم، آیا می‌شود با این اوضاع و احوال بورسی نیز تشکیل شود، آیا پولی می‌ماند که بخش خصوصی آن را به بازار بیاورد؟
وی یادآور شد: تمام کشورهایی که دچار تلاطم ارزی شده‌اند اولین کارشان تثبیت ارز بوده است، ما نیز در حال حاضر نیاز داریم سیاست تثبیت ارز را در پیش بگیریم.
توکلی تأکید کرد: واگذاری بازار ارز که بزرگ‌ترین تقاضاکننده و عرضه‌کننده آن دولت است، شدنی نیست؛ قطعا این پیشنهاد واقع‌بینانه نیست.
وی یادآور شد: راه‌اندازی بورس یعنی داغان‌کردن همه کشور است.
حجت‌الاسلام حسین‌زاده بحرینی، نماینده مشهد و عضو کمیسیون اقتصادی مجلس نیز در موافقت با این پیشنهاد گفت: عاقل کسی نیست که خوب را از بد تمیز دهد، عاقل کسی است که شر را از خیر تشخیص دهد، کسانی که نگران بورس ارز هستند نکات‌شان قابل تأمل است منتهی باید به فضا و شرایط اقتصاد نیز توجه کنیم.
وی بیان کرد: ما امروز در شرایطی هستیم که وضعیت عرضه و تقاضای ارزمان متعادل نیست و علت این را نیز باید ریشه‌یابی کنیم.
وی بیان کرد: آیا ما تحصیل ارزمان کم است، قطعا تحصیل ارز ما کم نیست، چرا ارز فراوانی که به تملک شهروندان ایرانی درمی‌آید به چرخه اقتصادی کشور وارد نمی‌شود، آیا می‌دانید این ارز کجاست، شما چه سازوکاری تهیه می‌کنید که ارزی که با زحمت تهیه می‌شود در اقتصاد کشور و چرخه اقتصادی قرار گیرد؟
حجت‌الاسلام بحرینی یادآور شد: این پیشنهاد، پیشنهاد بدون مطالعه و مبانی نیست، در این بازاری که قرار است شکل گیرد دولت می‌تواند وظیفه ذاتی خودش را که در قانون برنامه به آن تکلیف کرده‌ایم، انجام دهد.
وی اضافه کرد: آیا از خودمان پرسیده‌ایم که دولت چگونه می‌خواهد نرخ ارز مدیریت شناورشده را اجرایی کند، آیا در همین بازار متلاطم می‌تواند این کار را انجام دهد، قطعا نمی‌تواند این کار را انجام دهد، ما باید کاری کنیم تقاضاها شفاف شود و دولت در این بازار اعمال مدیریت کند.
وی تأکید کرد: یکی از نگرانی‌های مخالفان این است که اگر بورس ارز تشکیل شود هر کسی می‌تواند وارد بورس شود در حالی که این‌گونه نیست زیرا بورس ابزار دقیقی برای کنترل قیمت دارد و دولت می‌تواند تقاضاها را اولویت‌بندی کند و برای تغییر قیمت نیز حجم مبنا بگذارد.
نماینده مشهد خطاب به نمایندگان گفت: چرا می‌خواهیم خودمان را از این ابزار محروم کنیم، این در حالی است که ما نگرانی جامعه در مورد تأمین کالاهای اساسی و دارو را نیز با بحث ارز تثبیت‌شده مرتفع می‌کنیم.
نماینده دولت نیز در مخالفت با این پیشنهاد گفت: شرایط کشور را همه می‌دانیم یعنی تحریم‌هایی که در بهمن به تصویب رسیده است تیر اجرایی می‌شود و محدودیت‌های ارزی ما در تیر در پیش داریم، بنابراین با این شرایط متلاطم که در مورد عرضه ارز داریم آیا می‌توانیم بورس ارز را راه بیندازیم.
وی تاکید کرد: در شرایطی که وضعیت ارزی کشور را نمی‌توانیم پیش‌بینی می‌کنیم آیا می‌توانیم نرخ ارز ثابت را برای کالاهای اساسی در نظر بگیریم زیرا ممکن است نرخ ارز بالا برود که البته دولت در این زمینه پیشنهادی داشت که در این صورت یعنی بالارفتن نرخ ارز برای ارز مربوط به کالاهای اساسی و دارو یارانه در نظر بگیرد.
وی تصریح کرد: وقتی بورس کالا ایجاد شد معنی‌اش این است که تقاضاکنندگان که قبلا به فکر این اقلام بوده‌اند در این بازار آن را تهیه کنند و در واقع بورس ارز باعث می‌شود تقاضا برای ارز در جامعه بیشتر شود.
وی تصریح کرد: بازار بورس به گونه‌ای است که هر کسی با قیمت بالاتری وارد شود تقاضا را بالا می‌برد.
نماینده دولت تأکید کرد: با کوچک‌ترین تقاضا و با یک واردکننده ممکن است قیمت ارز دچار تلاطم شود و از ثبات بیرون بیاید و در شرایط تحریم بهتر است ما از یک مکانیسم دور شویم.
وی با بیان اینکه این پیشنهاد یعنی دونرخی‌شدن ارز خاطرنشان کرد: این پیشنهاد مغایر قانون برنامه پنجم توسعه است چون قانون برنامه نرخ ارز مدیریت شناورشده را پیش‌بینی کرده است، این در حالی است که در این پیشنهاد دو نرخ را برای ارز در نظر گرفته‌ایم.
وی در پایان گفت: دولت با این پیشنهاد مخالف است.
جعفر قادری، سخنگوی کمیسیون تلفیق نیز در مخالفت با این پیشنهاد گفت: این موضوع در کمیسیون تلفیق مطرح نشده است و کمیسیون نیز مخالف آن است زیرا نظام ارزی که در این پیشنهاد ارایه شده است دونرخی است و مصوبه قبلی کمیسیون را که نرخ ارز مدیریت شناورشده را پیشنهاد داده است زیر سوال می‌برد.
قادری تأکید کرد: در حال حاضر در بازار ارز تقاضای سفته‌بازی وجود دارد، ما مشکل عرضه ارز نداریم ما مشکل تقاضای جدید در بازار داریم که اگر در این شرایط بورس ارز نیز راه بیفتد سفته‌بازی تقویت می‌شود.
سخنگوی کمیسیون تلفیق تصریح کرد: راه‌اندازی بازار بورس ارز مستلزم تدوین آیین‌نامه و همراهی و هماهنگی دولت و مجلس است و قطعا دولت در این یکی دو ماه باقیمانده حال و هوای تدوین آیین‌نامه را ندارد.
در این پیشنهاد آمده بود اختصاص ارز به کالاهای اساسی و دارو بر اساس نرخ ثابت در پی سال بوده که به تصویب شورای پول و اعتبار می‌رسد و تعیین میزان نیاز ارز برای کالاهای فوق تنها در چهارچوب سقف‌های مجاز مصوب دولت است و دولت مکلف است نظام توزیع را به نحوی مدیریت کند تا قیمت کالاهای فوق برای مصرف‌کننده نهایی متناسب با قیمت ارز تخصیصی باشد.
در تبصره 2 این پیشنهاد نیز ذکر شده بود محاسبه نرخ روز ارز به جز نرخ اختصاصی به کالاهای اساسی و دارو بر اساس نرخ معاملاتی بورس ارز است و آیین‌نامه اجرایی معاملات گواهی ارزی در بورس اوراق بهادار تهران حداکثر ظرف دو ماه از تصویب قانون از سوی وزارت امور اقتصادی و دارایی، بانک مرکزی و سازمان بورس اوراق بهادار تدوین و سپس اجرایی می‌شود و تمامی صادرکنندگان کالا و خدمات که بر اساس نرخ روز بورس ارز اقدام به عرضه ارز صادراتی خود می‌کنند از تشویق‌های مصوب دولت (معادل 2 برابر جوایز صادراتی) برخوردار می‌شوند.
پایان پیام/
نظر شما