خبرگزاری شبستان: هر صنف و گروهى در جامعه براى خود، نشانهها و ویژگىهاى دارند که بواسطه آنها شناخته مىشوند. در قرآن براى اهل مسجد که خانه خدا را خانه خود قرار دادهاند نشانهها و ویژگىهاى بیان شده که همان ویژگى مؤمنان راستین است. دانستن این نشانهها و ویژگى زمینهاى است براى محک زدن خود و کسانى که ادعاى مسجدى بودن را دارند.
کتاب "سیمای قرآن در مسجد" با بهره گیری از آیات وحی مؤمنان مسجدى راستین را اینگونه معرفى مىکند:
الف) آنها کسانىاند که هیچ چیزى حتّى امورى مانند تجارت و خرید و فروش و انواع معاملات پر سود که از جذابترین کار دنیایى است ایشان را از یاد و ذکر خدا خصوصا از اقامه نماز و پرداخت زکات باز نمىدارد:
«فى بُیوتٍ اَذِنَ اللَّهُ اَن تُرفَعَ و یُذکَرَ فیهَا اسمُهُ یُسَبِّحُ لَهُ فیها بِالغُدُوِّ والاصال * رِجالٌ لاتُلهیهِم تِجرَةٌ و لابَیعٌ عَن ذِکرِ اللَّهِ واِقامِ الصَّلوةِ و ایتاءِ الزَّکوةِ...».[١]
«[نور و هدایت الهى] در خانههایى قرار دارد که خداوند اذن فرموده رفعت و عظمت داشته باشند؛ خانههایى که نام خدا در آنها برده مىشود و صبح و شام در آنها تسبیح او مىگویند. مردانى که نه تجارت و نه معاملهاى آنان را از یاد خدا و برپا داشتن نماز و اداى زکات غافل نمىکند».
ب) آنها افرادى هستند که در روز قیامت و حساب که دلها و دیدهها دگرگون است مىترسند:
«... یَخافونَ یَومًا تَتَقَلَّبُ فیهِ القُلوبُ والاَبصار».[٢]
اما این ترس و وحشتِ آنها در همین دنیا است، نه در آن روز سخت؛ چه این که آنان پیش از این، به برکت مساجد و یاد و تسبیح خدا در آن به آرامش و امنیّت لازم دست یافتهاند و با دست پر و قلب آرام یافته به یاد خدا[٣] نظارهگر حوادث آن روز خواهند بود:
«و مَن جاءَ بِالحَسَنَةِ فَلَهُ خَیرٌ مِنها وهُم مِن فَزَعٍ یَومئَذٍ آمِنون».[٤]
«و کسانى که کار نیکى انجام دهند پاداش بهتر از آن خواهند داشت؛ و آنان از وحشت آن روز درامانند».
ج) و آنها کسانى هستند که دوستدار پاکى و طهارتاند و براى رسیدن به آن تلاش و کوشش مىکنند:
«... لَمَسجِدٌ اُسِّسَ عَلَى التَّقوى مِن اَوَّلِ یَومٍ اَحَقُّ اَن تَقومَ فیهِ فیهِ رِجالٌ یُحِبّونَ اَن یَتَطَهَّروا واللَّهُ یُحِبُّ المُطَّهِّرین».[٥]
«آن مسجدى که از روز نخست برپایه تقوا بنا شده، شایستهتر است که در آن (به عبادت) بایستى؛ در آن، مردانى هستند که دوست دارند پاکیزه باشند؛ و خداوند پاکیزگان را دوست دارد».
پاداش مسجدیان
خداى تعالى در آیه ٣٦ سوره نور مسجد و ویژگىهاى آن را مطرح و در آیه ٣٧ این سوره اوصاف و ویژگىهاى اهل مسجد را بیان کرده و در آیه ٣٨ پاداش آنان یادآور شده است:
«لِیَجزِیَهُمُ اللَّهُ اَحسَنَ ما عَمِلوا و یَزِیدَهُم مِن فَضلِهِ واللَّهُ یَرزُقُ مَن یَشاءُ بِغَیرِ حِساب».
«[مؤمنان مسجدى به کارهاى شایسته مىپردازند] و در نتیجه خدا، هنگام دادن پاداش به آنان، تمام اعمالشان را هر چند کاستى هایى داشته باشد، بهترین عمل بهشمار مى آورد و همه را بر پایه آن سزا مىدهد و از فضل خود نیز بر پاداششان بیفزاید، و خداوند به هر کس بخواهد بى حساب؛ بدون آنکه از اعمال او عوضى بخواهد، روزى و پاداش افزون خواهد داد».[١]
در این آیه نسبت به پاداش مؤمنانِ مسجدى بر دو نکته تأکید شده است: یکى این که خداوند همه اعمال نیک آنان را بهترین عمل بهشمار مىآورد و با این معیار به ایشان پاداش مىدهد. و دیگر آنکه خداى سبحان صرفنظر از اعمال آنها از فضل و بخشش خود به آنان پاداش دو چندان مىدهد.
حضور در مساجد
١ ـ استحباب حضور در مساجد بازینت و آراستگى بدور از هرگونه اسراف و زیاده روى. دلیل این مسأله آیه ٣١ سوره اعراف است:
«یا بَنى ءادَمَ خُذوا زینَتَکُم عِندَ کُلِّ مَسجِدٍ... و لاتُسرِفوا اِنَّهُ لایُحِبُّ المُسرِفین».
٢ـ لزوم روى آورى خالصانه به خدا هنگام حضور در مساجد و عبادتگاهها: آیه ٢٩ سوره اعراف براین حکم تأکید دارد:
«قُل اَمَرَ رَبّى بِالقِسطِ واَقیموا وُجوهَکُم عِندَ کُلِّ مَسجِدٍ وادعوهُ مُخلِصینَ لَهُ الدّینَ...».
٣ـ جایز نیست مؤمنان در مساجد ضرار که سبب تقویت کفر و عامل تفرقه میان مؤمنان است حضور یابند. دلیل این حکم آیه ١٠٧ و صدر آیه ١٠٨ سوره توبه است:
«والَّذینَ اتَّخَذوا مَسجِدًا ضِرارًا و کُفرًا و تَفریقًا بَینَ المُؤمِنینَ و اِرصادًا لِمَن حارَبَ اللَّهَ و رَسولَهُ مِن قَبلُ... لاتَقُم فیهِ اَبَدًا...».
٤ـ عبادتهاى شرک آلود در مساجد و معابد حرام است. مستند این مسأله آیه ١٨ سوره جنّ است در صورتى که کلمه «المساجد» مذکور در آن به معناى مسجد متعارف باشد نه مواضع هفتگانه سجود:«و انّ المساجد للّه فلاتدعوا مع اللّه احدا».
نظافت و زیبا زیستن در مسجد
خداوند در یک فرمان عام، صریح و روشن فرموده است:
«یا بَنى ءادَمَ خُذوا زینَتَکُم عِندَ کُلِّ مَسجِدٍ ...».[١]
«اى فرزندان آدم! هنگام حضور در هر مسجدى خود را بیارایید».
مؤمنان براى اداى فرایض، در شبانه روز چندین بار در مساجد حاضر مىشوند و براساس این فرمان خداى سبحان، موظفند هنگام حضور در آن خود را بیارایند و لباسهاى زینتى خود را بپوشند و از بوى خوش بهره بگیرند.
از سوى دیگر به ابراهیم و اسماعیل علیهماالسلام فرمان داد که خانهاش را براى طوافکنندگان، معتکفان و نمازگزاران پاک و پاکیزه نمایند:
«... و عَهِدنا اِلى اِبرهیمَ واِسمعیلَ اَن طَهِّرا بَیتِىَ لِلطّافینَ والعکِفینَ والرُّکَّعِ السُّجود».[٢]
این دستور گرچه درباره خانه خدا (کعبه) و اطراف آن یعنى مسجدالحرام است؛ اما اختصاص به آن ندارد؛ بلکه هر مسجدى باید پاک و پاکیزه باشد تا مؤمنان بتوانند با آرامش خاطر، در آن به عبادت بپردازند و روح خود را جلا دهند.
بنابر این گزارش کتاب سیمای مسجد در قرآن به ترتیب در یازده فصل بناى مساجد، تخریب مساجد، تعمیر و تولیت مساجد، حضور در مساجد، ویژگىها و پاداش مسجدیان، احکام مسجد، کارکردهاى مساجد، مسجد در ادیان، مسجدالحرام، مسجد قبا ومسجد ضرار تنظیم شده است.
گروه پژوهشهاى کابردى مرکز رسیدگى به امور مساجد این کتاب 158 صفحه ای را یکم آبان 1387به همت انتشارات ثقلین منتشر کرده است.
پایان پیام/
نظر شما