خبرگزاری شبستان: کلمه توبه از تاب یتوب به معنای بازگشت است؛ با ورود به ماه مبارک رمضان و نزدیکی لیالی قدر اهمیت توبه و استغفار به درگاه الهی بیش از پیش مطرح می شود. از این رو در گفتگو با حجت الاسلام والمسلمین حامد وفسی، مدیر حوزه علمیه ایروانی مفهوم توبه و استعفار و نیز تفاوت اسلام با دیگر ادیان و مکاتب در پذیرش و بخشش خطاکاران را بررسی کردیم.
توبه و استغفار از نظر لغوی و معنایی چه مفهومی را در برمی گیرد؟
خداوند از غضبش به رحمت خود بازمی گردد و انسان از نافرمانیش به سوی خداوند بازمی گردد؛ غفران به معنای آمرزش است و وقتی به باب استفعال می رود معنای درخواست و طلب آمورزش می شود.
کلمه توبه بسیار مناسب است به این جهت که متقابلا خداوند هم به انسان بازمی گردد و موجب این تصور در ذهن انسان می شود که خداوند نسبت به رفتار ما عکس العمل مناسب را دارد و با تغییر ما، وجه رفتار خدا هم تغییر می کند.
تفاوت اسلام با دیگر ادیان و مکاتب در پذیرش و بخشش خطاکاران در چیست؟
در ادیان الهی همیشه برای بازگشت خطاکاران راه هایی وجود دارد، اما این کار در دین یهود بسیار سخت است و کفاره های سنگین دارد و در دین مسیح آسان است و همراه با اعتراف در برابر کشیشان، اما در دین اسلام متفاوت است و بستگی به گناه دارد، اعتراف فقط در برابر خداوند رخ می دهد و نیاز به روحانیان ندارد و برای جبران گناه اگر حقی از انسان ها ضایع شده یا واجبی ترک شده است باید جبران شود یا بقدری کارهای نیک انجام دهد که جبران معنوی برای مظلوم صورت بگیرد.
وجود توبه و استفغار چقدر با حقوق بشر ارتباط دارد آیا می توان آن را از مصادیق رعایت حقوق بشر دانست؟
حق و وظیفه دو مفهوم متقابل هستند به این معنا که وقتی می گویند پدر بر فرزند حقی دارد یعنی فرزند وظیفه ای نسبت به پدر دارد. در اسلام نیز حقوق دوطرفه است یعنی همانگونه که پدر حقوقی دارد فرزند نیز حقوقی دارد. علاوه بر این، در جهان بینی اسلام هیچ کس حقی بر خداوند ندارد زیرا همه، هستی خود را از او دریافت کرده اند مانند مفاهیم خیالی در ذهن انسان که نسبت به انسان هیچ حقی ندارند چون تمام هستی شان وابسته به انسان است، با وجود این خداوند حقی را به نفع انسان برای خود واجب کرده است به این صورت که اگر انسان ها او را اطاعت کنند حضرت حق بیش از ده برابر تا هفتصد برابر (به حسب اختلاف معرفت و نیت خالص) عنایت می کند ولی مفهوم حقوق بشر امروزی مبنایش بر جهان بینی مادی و اومانیسم می باشد و چون اصالت انسان یا انسان محوری اساس آن است با جهان بینی الهی که اصالتش خدا محوری است، قابل جمع نیست و نمی توان توبه را به این معنا دانست اما لطفی از الطاف حق شمرده می شود.
وجود چنین احکامی چقدر در تبیین گستره فکری اسلام و روشنفکری آن اثرگذار است؟
برای تعالی فردی و اجتماعی توبه به شکل اسلامی بسیار اثر گذار است، از نظر فردی روح امید را در هر حال زنده نگه می دارد و فرد دست به خودکشی یا جرائم بالاتر نمی زند زیرا از رحمت حق مایوس نیست و راه بازگشت دارد خصوصا این که خداوند عاشق توبه کاران است و آنها دارای مقام و منزلت و از اولیاء الهی شمرده می شوند. از نظر اجتماعی هم مهم است یکی برای اینکه اصلاح افراد سبب اصلاح جامعه می شود دوم اعتراف و انشاء گناه خود گناه دیگری است و مشکلات جوامع مسیحی مانند خرید آمرزش و غیره پیدا نمی شود و سوم اینکه اگر حقی از مردم پایمال شده باشد گناهکار موظف است یا رضایت او را در صورت امکان و مصلحت بدست آورد یا حق او را جبران کند و یا با کارهای نیک دیگر برای مردم، اثر نامطلوب گذشته را برطرف کند؛ در مجموع آسان بودن توبه و راه های جبران، سبب شده است تا مسلمانان به راحتی دیندار باقی بمانند و جامعه اسلامی حقیقی (مومن ) دچار آسیب نشود.
نظر شما