به گزارش خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان، همایش "ترجمه در علوم انسانی" به‌همراه رونمایی از سایت «ترجمان»،به‌عنوان نخستین سایت تخصصی در حوزه ترجمه در عرصه علوم انسانی سه‌‌شنبه،30 مهرماه، در تالار کمال دانشکده ادبیات دانشگاه تهران با حضور غلامعلی حداد عادل، رییس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، حمید طالب‌زاده،عضو گروه فلسفه دانشگاه تهران، مسعود فکری، عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق (ع) و محمد ملاعباسی، سردبیر سایت ترجمان برگزار شد.
بر پایه این گزارش، حمید طالب‌زاده، عضو گروه فلسفه دانشگاه تهران، در این همایش طی سخنانی اظهار کرد: اهمیت ترجمه در همه ساحات‌اش موکول به دیدگاه و نظرگاهی است که ما درباره زبان داریم و بسته به نوع تلقی ما از زبان اهمیت ترجمه نیز متفاوت می‌شود.
وی ادامه داد: دیدگاه متفاوت درباره زبان در یک شاخه آن است که زبان را برای انتقال مفاهیم بدانیم و ارزش آن را هم‌سطح سایر ابزارها بدانیم، پس اگر اصالت در این میان با مفاهیم نباشد ابزاری بودن زبان جنبه ثانوی پیدا می‌کند که با این تفسیر می‌توان آثار مختلفی را ترجمه کرد و هرچه‌قدر که مترجم بتواند از زبان زلال‌تر استفاده کند معانی عمیق تر می‌شوند،ضمن اینکه اساسا ذهن ما مفاهیمی را برای موجودات انتزاع می‌کند که از این مساله به این نتیجه می‌رسیم که اساسا رابطه‌ای میان ذهن و عالم خارج وجود دارد؛ بنابراین با توجه به این موضوع تقدمی نیز میان مفاهیم و الفاظ می‌بینیم که به مثابه ماده‌ای تلقی می‌شوند که در ضرورت الفاظ بسته‌بندی شده‌اند و وسیله‌ای برای گفت‌وگو و مشارکت در فهم هستند.
طالب زاده در این راستا افزود: با این نگاه که اشاره کردم ترجمه کردن عبارت است از اینکه زبان خارجی را به خوبی یاد بگیریم و بر زبان مادری نیز اشراف کاملی داشته باشیم و ابزاری را به ابزاری دیگر که همان زبان باشد منتقل کنیم البته گاهی نیز قالب‌های زبانی مساله می‌شوند، از این نظر که معنا جدای از زبان امکان تحقق ندارد یعنی در هیچ ساحتی نمی‌توانیم بیندیشیم مگر آنکه زبان وجود داشته باشد، پس در این مفهوم زبان جدا از معنا نیست و مظهر مفاهیم است.
این محقق تصریح کرد: اگر زبان و معنا آنچنان با یکدیگر عجین باشند که معانی در صور زبانی ظهور کند در این حالت نسبت میان ماده و صورت برعکس می‌شود یعنی به جای آنکه زبان صورت باشد و معانی در جایگاه ماده قرار بگیرند، زبان ماده می‌شود و معانی صورت ماده اما با این حال نیز معانی تازه‌ای به ذهن متبادر می‌شود از سوی دیگر اگر تلقی ما از زبان صوری باشد در این صورت در قالب ماده، زبان ظاهر می‌شود که البته این فکر قابل بحث است.
وی ادامه داد: اساسا فهم ما از معانی امری تاریخی است و ارتباط ما با جهان خارج و موجودات که ارتباطی از قبیل فهم و درک است به شرایط تاریخی ما بستگی دارد، بنابراین فهم اساسا حقیقی و منتهی به تاریخ است و نمی‌توان آن را یک امر یکنواخت تلقی کرد، در عین حال با این طرز فکر و با توجه به تلقی تاریخی زبان دایما در حال گسترده‌تر شدن است. پس با این وصف می‌توان زبان را خانه هستی قلمداد کرد که در این صورت ترجمه خلاقیتی است برای انتقال مفاهیم.
طالب‌زاده با بیان اینکه ترجمه در واقع بازآفرینی فهم دیگری در فهم دیگری است، تصریح کرد: این مهم از طریق ذوب شدن افق‌ها ایجاد می‌شود که اثر عظیمی در تاریخ دارد، مثلا اگر نهضت ترجمه نبود و آثار یونان ترجمه نمی‌شد و حال و هوای اندیشه یونانی‌ها به جهان اسلام وارد نمی‌شود آیا می‌توانستیم انتظار داشته باشیم که فارابی، و ملاصدرا پدید آیند؟ همچنین متقابلا در قرون وسطا اگر آثار بوعلی سینا ترجمه نمی‌شد و یا اگر آلبرت کبیر الهیات شفا را نمی‌خواند و تدریس نمی‌کرد بسیاری از مشکلات در قرون وسطا حل نمی‌شد.
وی در این راستا تصریح کرد: اگر ابن سینا نبود امکان نداشت که غرب توماس آکویینی داشته باشد و امکان نداشت که دکارت پدید آید اگر آثار ابن‌سینا ترجمه نمی‌شد بنابراین ترجمه آثار و به‌ویژه آثار کلاسیک سبب عمیق‌تر شدن فهم در حوزه‌های مختلف شد، اما در حال حاضر برای اینکه بتوانیم اندیشه بومی داشته باشیم باید با اندیشه دیگران آشنا شده و آثار کلاسیک در حوزه‌های مختلف از جمله فلسفه را ترجمه کنیم و این از طریق ترجمه‌ای میسر می‌شود که مترجم با زبان مبدا و مقصد کاملا آشنا باشد.
طالب زاده در پایان خاطرنشان کرد: بهترین قدم در نقد یک اندیشه فهم آن است، پس ترجمه واقعی آن است که با تحقیق همراه باشد و بتواند علمی را در عالمی دیگر خلق و نهایتا یگانگی اندیشه ایجاد کند.
پایان پیام/
نظر شما