لهوف و مقتل خوانی اثرگذارترین شیوه در بیان واقعه عاشورا است

حجت الاسلام و المسلمین محسن غرویان، عضو هیات علمی جامعه المصطفی(ص) العالمیه، در گفت وگو با خبرنگار معارف خبرگزاری شبستان، درباره جایگاه شهادت در آیات قرآن و منزلت آن در نزد خداوند، اظهار کرد: در آیه 169 سوره آل عمران آمده است: « وَلاَ تَحْسَبَنَّ الَّذِینَ قُتِلُواْ فِی سَبِیلِ اللّهِ أَمْوَاتًا بَلْ أَحْیَاء عِندَ رَبِّهِمْ یُرْزَقُونَ»( هرگز کسانى را که در راه خدا کشته شده‏اند مرده مپندار بلکه زنده‏اند که نزد پروردگارشان روزى داده مى‏شوند)، این آیه حکایت از مرتبه شهادت و شهید در عالم دارد.

وی ادامه داد: همچنین در آیه 55 سوره قمر آمده است: « فِی مَقْعَدِ صِدْقٍ عِندَ مَلِیکٍ مُّقْتَدِرٍ»( در قرارگاه صدق نزد پادشاهى توانایند) ، این آیه نیز حکایت از آن دارد که شهدا در جوار حضرت حق بوده و کنایه از مقام عالی شهادت دارد، بنابراین با توجه به اشارات قرآن و روایات در باب شهادت می توان چنین نتیجه گرفت که اساسا اولا شهدا حی و زنده هستند و ثانیا شهادت مقام رفیعی است که تنها انسان هایی که قرب به خدا دارند به آن می رسند.

این استاد حوزه با اشاره به جان فشانی ها و ایثار شهدای اسلام از زمان صدر اسلام تاکنون، گفت: حضرت سید الشهدا(ع) در راه احیای دین مبین اسلام از هر آنچه که داشت گذشت و حقیقتا چنان واقعه کربلا در سیر تاریخ اسلام و حتی تا پیش از آن اثرگذار بود که در منابع نقلی و روایی ما اشاراتی به این واقعه جانگداز حتی قبل وقوع آن شده است و نمونه آن اشاراتی که نبی اکرم(ص) به کربلا داشتند.

غرویان با بیان اینکه حضرت محمد (ص) اخبار از غیب دادند و در مورد واقعه کربلا مرتبا اظهار تاسف داشتند، افزود: بعد از نبی اکرم(ص) نیز ائمه اطهار رویکردی خاص را در قبال واقعه عاشورا داشتند و اساسا شکل گیری عزاداری برای سید و سالار شهیدان بعد از ایام شهاتد حضرت و در طول زندگی دیگر امامام معصوم(ع) بوده و تا به امروز نیز ادامه دارد.

عضو هیات علمی جامعه المصطفی(ص) العالمیه افزود: امام صادق(ع) خطاب به مردم و جامعه آن روزگار فرمود مجلسی تشکیل دهید و در آن از جدم حسین و واقعه کربلا یاد کرده و عزاداری کنید، امام جعفر صادق(ع) خود نیز برای جدشان می گریستند و در واقع این سیر عزاداری که اکنون مشاهده می کنیم مبدا تاریخی اش به همان دورانی برمی گردد ائمه و یارانشان برای سیدالهشدا(ع) مجلس مصیبت و عزاداری برپا کردند.

وی با اشاره به هدف و نظر ائمه اطهار(ع) از برپایی مجالس عزاداری حضرت سید الهشدا(ع)، تصریح کرد: در واقع اهل بیت عصمت و طهارت می خواستند تا بدین گونه از امام حسین(ع) یاد و واقعه کربلا و اهداف آن از یادها نرود، چراکه این مجالس است که سبب می شود حقیقت وفلسفه عاشورا برای همگان آشکار شود.

غرویان در ادامه به تفاوت های مجالس عزاداری در گذشته و دوره کنونی اشاره کرده و افزود: حقیقت آن است که در حال حاضر وجهه سنتی عزاداری حسینی رواج نداشته و شیوه های جدیدی باب شده است، مثلا استفاده از ابزارآلات موسیقی که افرادی که در مراسم خود از این روش ها استفاده می کنند دلایل خود را جذب جوانان عنوان می کنند در حالی که در گذشته چنین مسایلی نبود و جوانان نیز در محافل عزاداری حسینی بدون این ادوات حضور می یافتند.

این استاد حوزه تصریح کرد: انسان یک عقل دارد و یک دل، از طریق عقل اش به مطالعه و بررسی تاریخ پرداخته و از طریق قلب و دل اش منقلب می شود، زمانی که دل آدمی منقلب شود در واقع سنگ بنای تحول در وجود انسان ایجاد خواهد شد که می تواند سر منشا بسیاری از دگرگونی های فکری و عقیدتی باشد.

وی با بیان اینکه عزاداری برای امام حسین(ع) تلفیقی از عقل و دل را همراه دارد، افزود: فلسفه عزاداری اساسا در ذکر بیانات حضرت سید الشهدا و تدبر در آنها و همچنین بازخوانی وقایعی است که روح انسان را منقلب می کند در نتیجه زمانی که دل انسان در اثر ذکر مصیبت حضرت می شکند سبب می شود تا تاثیرپذیری انسان در معنویت روی دیگری بیاید و ارتقا یافته و چه بسا توبه کند.

غرویان اظهار کرد: اساسا ماهیت عزاداری ها نیز در همین امر نهفته است که انسان اشک بریزد و منقلب شود، بسیاری از جوانا نیز در اثر همین رویه در مجلس سیدالهشدا منقلب شده اند اما با این وصف آنچه که اهمیت حفظ حقیقت مجالس عزاداری است.

عضو هیات علمی جامعه المصطفی(ص) العالمیه با اشاره به شیوه برپایی مجالس عزاداری در گذشته و در سطح حوزه های علمیه ادامه داد: در جلسات روضه ای که ما شرکت می کنیم همان منبری های قدیم هستند و مقتل خوانی می کنندیعنی عین عبارات را به عربی برای طلاب می خوانند.

وی گفت: همین خواندن لهوف اثرگذاری فراوانی دارد چرا که عین متن است و تصور می کنم در این رویه در زمان کنونی نیز می تواند مفید باشد، اما متاسفانه امروزه شاهد هستیم که روش های دیگری را جایگزین عزاداری های اصیل کرده اند و به نحوی با ورود روش هایی چون استفاده از ابزارآلات موسیقی، مساله را از حدم تعارف خود گذارنده اند به نوعی که گویی موسیقی جاز غربی را می شنویم.

غرویان افزود: در چنین شرایطی صورت و ظاهر عزاداری جایگزین سیرت آن شده است و در چنین عزاداری هایی است ک محتوا ذبح می شود، در حالی که همان طور که اشاره کردم در مجالس علما منبری ها مقتل می خوانند و اگر حرف اضافه تر از متن مقتل را بگویند از سوی علما منع می شوند.

این پژوهشگر حوزه دین افزود: به شخصه معتقدم استفاده از منابع و کتب دینی و تاریخی در مجالس عزاداری بسیار می تواند در تببین واقعه عاشورا اثر گذار باشد، به هرحال عاشورا به قدری اثرگذار است که نیازی به کم و زیاد کردن گفته های برخی پای منبر نیست و همین خواندن لهوف اثر درونی را گذاشته و سبب انقلاب در فرد مومن می شود.

وی در پایان ضمن انتقاد از برخی مجالس عزاداری که در آنها عقاید شخصی و سیاسی ذکر می شود گفت: نباید چنین اظهارنظرهایی در مجلس امام حسین(ع) جا داشته باشد، عقیده هرکسی برای خودش مهم است اما شاید برای جمعی که به نیت عزاداری امام حسین(ع) آمده اند حداقل در آن شرایط چندان جالب توجه نباشد بنابراین بهتر است در مجالس عزاداری حضرت سید الشهدا به فلسفه قیام امام حسین(ع) پرداخته شود چراکه شان حضرت بالاتر از آن است که در ذمره مصیبت اش از مسایل سیاسی یاد شود.

پایان پیام/