به گزارش خبرنگار شبستان، آیت‌الله مجتبی تهرانی، مدرس اخلاق و فقیه عالیقدر جهان تشیع جمعه 26 فروردین در جلسه درس اخلاق خود گفت: یکی از بزرگ‌ترین مشکلات جامعه ترویج بی‌حیایی در سه رابطه دیداری، گفتاری و رفتاری است و به همین دلیل ما مستقلا به بحث حیا پرداختیم و گفته شد که در مسایل اخلاقی ابتدا وقاحت مطرح می‌شود، بعد رذایل اخلاقی و پس از آن حیا به عنوان فضیلتی اخلاقی عنوان می‌شود.
این مدرس اخلاق به تعریف لغوی و اصطلاحی حیا پرداخت و گفت: حیا در مفردات راغب که یکی از کتاب‌های لغت مورد اعتماد است به معنای انقباض و گرفتگی نفس از کارهای زشت به جهت زشتی آنها تعریف شده است. همچنین علمای اخلاق مثل مرحوم نراقی آن را انفعال نفس از ارتکا به محرمات شرعیه و قبایح عقلیه به جهت پرهیز از نکوهش تعریف کرده‌اند.
وی ادامه داد: مرحوم نراقی در ادامه حیا را اعم از تقوا معرفی میکند زیرا تقوا فقط در امور شرعی است اما حیا هم در امور عقلی و هم در امور شرعی است. ایشان حیا را از صفات شریفه نفس معرفی می‌فرماید. مرحوم مجلسی نیز در کتاب بهار در ذیل روایتی از امام صادق به این شرح که حیا از ایمان است و ایمان در بهشت است، می‌فرماید: حیا ملکه‌ای نفسانی است که موجب گرفتگی نفس و انزجار از کار زشت به خاطر ترس از خدا می‌شود.
آیت‌الله تهرانی تصریح کرد: مرحوم صدرالمتألهین در شرح حدیث جنود عقل و جهل می‌فرماید حقیقت حیا انکسار و شکستگی نفس است و حیا غریزه‌ای انسانی است، همان‌گونه که مشاهده می‌شود بحث ما در مورد حیا در باب اخلاق است و به حیا در بعد معرفتی کاری نداریم.
فقیه عالیقدر جهان تشیع افزود: در این جلسه چهار مسئله مورد بحث قرار می‌گیرد، ابتدا آنکه از مجموع تعاریف علما چنین به دست می‌آید که حیا امری است فطری و موهبتی الهی است، پس حیا اکتسابی نیست و مانند بقیه فطریات آمیخته با خلقت ماست، همان‌گونه که انسان فطرتا موحد خلق شده خداوند حیا را نیز به او عطا کرده است.
وی حیا را عامل امتیاز انسان از سایر حیوانات دانست و گفت: همین مضمون در توحید مفضل از امام صادق (ع) روایت شده است که فرمود ای مفضل الان به آنچه که انسان به واسطه آن از جمیع حیوانات جدا شده است، نگاه کن که یکی از آنها حیا است.
آیت‌الله تهرانی به مسئله همگانی بودن حیا نیز اشاره کرد و افزود: این‌طور نیست که حیا به مؤمن داده شده باشد اما کافر از آن بی‌بهره باشد. در روایتی از امام صادق (ع) به نقل از حضرت عیسی (ع) آمده است که فرمود خداوند حیا را تقسیم کرد همان‌گونه که رزق را تقسیم کرد، همین حدیث دال بر این است که همان‌گونه که رزق اختصاص به مؤمنان ندارد حیا نیز همگانی است.
این مدرس اخلاق نقش حیا را نسبت به روح و نفس انسان، پوشیدن عیوب دانست و گفت: حیا مانند پوششی بر روی نفس، عیب و عیوب شهوت و غضب انسان را مخفی نگاه می‌دارد، همان‌گونه که در روایت متعدد به خصوص از امیرالمؤمنین آمده است که کسی که لباس حیا بپوشد مردم عیب او را نمی‌بینند. همچنین در حدیثی دیگر زیباترین لباس‌های دین حیا نامیده شده است.
وی افزود: نفس هنگامی که تعادل خود را از دست داد خرابکاری میکند و حیا مانند پوششی است که روی نفس می‌آید و نمی‌گذارد که شهوت و غضب انسان از تعادل خارج شود و آبروی ایشان برود.
فقیه عالیقدر جهان تشیع تأکید کرد: در باب دوست‌یابی هم در روایات داریم که اگر خواستید دوست خود را بشناسید او را عصبانی کنید زیرا در این هنگام است که معلوم می‌شود چقدر می‌تواند شهوت و غضب خود را کنترل کند و میزان حیای او معلوم می‌شود.
آیت‌الله تهرانی نقش حیا را به دو بخش پوشش و زیبایی نفس انسان تقسیم کرد و گفت: پوشش حیا هم مانع از بروز عیوب انسان است و هم خود این پوشش زیباست، حیا نه تنها باعث می‌شود انسان آبرویش نرود بلکه خود انسان حیامند زیباست، پس تا به حال چهار مسئله مطرح شد، به این صورت که اولا حیا امر خدادادی است، ثانیا حیا همگانی است، سوم اینکه حیا پوشش انسان است و چهارم اینکه خود حیا هم زیباست.
وی به بررسی آیات و روایات مربوط به نقش حیا در نفس انسان پرداخت و گفت: در قرآن آمده است که ای بنی‌آدم ما برای شما لباسی خلق کردیم که بدی‌های شما را می‌پوشاند و زینت شماست و لباس تقوا بهتر است.
این مدرس اخلاق ادامه داد: در این آیه هر چهار مسئله گفته شده در مورد حیا آمده است زیرا اولا این لباس را خداوند خلق کرده است، ثانیا خطاب به تمام انسان‌هاست نه تنها انسان‌‌های مؤمن، ثالثا اینکه این لباس زشتی‌های انسان را می‌پوشاند و رابعا اینکه این لباس خود زینت و زیباست.
وی افزود: در ادامه آیه می‌بینیم که آمده است لباس تقوا بهتر است، همین امر نشان می‌دهد که تقوا و حیا دو امر جدا از هم هستند زیرا حیا امری است الهی و موهبتی و اکتسابی نیست اما تقوا اکتسابی است که نتیجه ایمان مستمر و عمل مکرر است یعنی نسبت میان حیا و تقوا اما خاص است.
جلسات درس اخلاق و معارف اسلامی آیت‌الله مجتبی تهرانی به مناسبت ایام فاطمیه اول از روز پنجشنبه 25 تا 29 فروردین با موضوع حیا برگزار می شود.
پایان پیام/
نظر شما