خبرگزاری شبستان: تاکنون درباره هدف قیام عاشورا، شکل گیری آن و عللی که سبب شد حسین بن علی(ع) از جان خود و اهل بیت اش بگذرد آثار فراوانی نوشته شده و علما نیز از ابعاد مختلف این واقعه را بررسی کرده اند.
اما در جامعه امروز که مدرنیته در آن ریشه دوانده است، چگونه می توان معارف و مفاهیم عاشورایی را به اقشار مختلف مردم به ویژه قشر جوان منتقل کرد، به باین دیگر راهکارهای الگوسازی مفاهیم عاشورایی برای جامعه امروز چیست، در روزگار کنونی از چه طریقی می توان عزاداری راستین برای امام حسین (ع) اقامه کرد.
در این راستا با حجت الاسلام و المسلمین سید سجاد ایزدهی، استاد حوزه به گفت وگو نشسته ایم که حاصل آن را می خوانید:
اولین سوال اینکه همواره در منابر و سخنرانی ها بیان می شود که عاشورا برای هر دوره ای حرف برای گفتن دارد، این تفسیر حکایت از چه ویژگی واقعه کربلا دارد؟ واقعا به چه علت قیام عاشورا در هر زمان زنده است؟
این رویکرد می تواند به این دلیل باشد که هرکدام از آموزه های کربلا حکایت از ویژگی های اخلاقی دارند که برای هر جامعه ای به عنوان یک آرمان محسوب می شود.
ببینید، در واقع زمانی که صحبت از سید الشهدا(ص) و حضور سیره آن حضرت در سبک زندگی می شود طبیعتا مقصود آن سطح از زندگی است که اساسا می تواند برای همه جوامع اسلامی الگو باشد.
از سوی دیگر مولفه های فراگیر در سطح زندگی اجتماعی و سیاسی در جهان امروز به گونه ای شکل گرفته است که عملا بسیاری از امور فطری انسان همچون گرایش به معنویت را از میان رفته بنابراین بیان و یادآوری و گسترش فرهنگ عاشورایی اقدامی در جهت گسترش این مساله است.
آیا روندی که امروز در جامعه ما در سیر عزاداری های ماه محرم وجود دارد، از مولفه هایی که اشاره داشتید برخوردار است؟
البته عمدتا ابتنای جامعه اسلامی بر سیره اهل بیت راهکاری قابل توجه در دنیای امروز است که به طرق مختلفی نمود دارد.
عزاداری برای حضرت سید الشهدا(ص) یادآوری آنچیزی است که از دین فراموش کرده ایم، یادآوری امر به معروف و نهی از منکر اما در مورد شیوه عزاداری مسائل مختلفی وجود دارد که باید ورد توجه باشد.واقعه کربلا رویداد ماندگار در تاریخ اسلام و مسلمین محسوب می شود و دقیقا همین مساله سبب شده است که تا به امروز نام و یادحسین بن علی(ع) در اذهان نقش ببندد و بالاترین درجه آزادگی، جوانمردی و ایستادگی در برابر ظلم ظالم به نام سردار کربلا ثبت شود بنابراین عزاداری برای امام حسین(ع) نیز باید به گونه ای زنده کردن مفاهیم عاشورایی باشد.
با این وصف عاشورا یک فرهنگ است
دقیقا، اصلا تعبیر شیعه آن است که عاشورا یک فرهنگ است و صرفا ماجراو حادثه ای نیست که در دوره ای آغازو در یک روز به پایان رسیده باشد لذا عاشورا در تاریخ شیعه ماندگار و در سطح جهان معرفی شد به طوری که شخصی چون گاندی از آن الگو می گیرد.
راز مانگاری واقعه کربلا بعد از گذر قرن ها از وقوع آن چیست؟
آنچه که سبب شد بعد از گذشت قرن ها همچنان یاد واقعه کربلا در اذهان باقی بماند به دلیل فطری بودن عملکرد سید الشهدا(ص) و یاران اش در دشت کربلا است، فرهنگی فطری که از ذات انسان های با خدایی چون هفتاد و دو تن از یاران کربلا بر می آمد.
مصداق های فرهنگ عاشورایی چیست
به نظر من می توان فرهنگ عاشورایی را در سه سطح بررسی کرد، یک عرصه اشاره به زندگی فردی دارد، یعنی رفتار امام حسین(ع) را اگر از بعد اخلاقی مرور کنیم می بینیم که حضرت حتی به دشمن خود ترحم دارد، این عملکرد می تواند در جامعه امروز و در برخورد با کسانی که احیانا کدورت و چالشی با آها داریم مفید واقع شود، یعنی با مدارا از دیگران بگذریم.
سطح دوم آن است که در واقع امام حسین(ع) حتی برای دشمن خود ایثار دارد چه رسد به کسانی که به عنوان بخشی از سپاهیان او را در کربلا همراهی کرده و سپس از او جدا شدند، به طوری که سیدالشهدا(ص) بعد از بیعت با یاران می گوید چراغ ها خاموش شود تا برخی که نمی خواهند بمانند جانشان را نجات داده و در حیا و رودربایستی قرار نگیرند.
اما سومین سطح از آموزه های عاشورایی برای جامعه امروز نماز است، اساسا فرهنگ امام حسین(ع) نماز است، حضرت در سخت ترین شرایط اقامه نماز اول وقت داشتند، که می توان با الگوبرداری از حضرت سیدالشهدا(ص) نماز را به موقع به جای آورد و نماز را به هر کار و فعالیتی هرچند مهم ترجیح دهد.
در حقیقت امام حسین(ع) الگویی است که در اوج مشکلات و در سخت ترین شرایط اخلاق را سرلوحه عملکردش قرار داد، حضرت از بعد جمعی و فردی مردم را به سوی اخلاقیات دعوت می کند، اگر حتی روایت موجود درباره امام حسین(ع) در ذهن نماند، هرگز فراموش نمی کنیم که سیدالشهدا(ص) امر به معروف و نهی از منکر کرد و جانش را از دست داد وخون داد تا همگان بدانند که نباید در برابر ظلم کرنش کرد.امام حسین(ع) خطاب به دشمنان می گوید اگر دین ندارید لااقل آزادمرد باشید که این بیان حضرت حکایت از توجه به اخلاق در تمامی عرصه ها و شرایط دارد.
به نظرتان آنچه که امروز در سطح دسته جات و هیات مذهبی در خصوص عزاداری امام حسین(ع) جاری است، برای معرفی واقعه عاشورا کافی است، به بیان بهتر آیا این مقدار و سبک از عزاداری قابل قبول است؟
این سوال دو وجه دارد، مساله این نیست که فقط بیاییم و برای حضرت عزاداری کرده و گریه کنیم، بلکه مساله آن است که ائمه اطهار(ع) تابلویی از خوبی ها را در برابر جماعت مسلمین قرار داده اند که باید از اآنها الگوپذیری کنیم چراکه اگر فقط گریه کنیم و یاد امام حسین(ع) را در سیره خود نداشته باشیم کسی نمی پذیرد که طرفدار و رهرو سیره امام حسین(ع) هستیم.
عزاداری یعنی یادآوری، یعنی یادمان باشد که چه اتفاقاتی در کربلا افتاد، اما با این حال ما صرفا به پوسته و ظواهر عزاداری ها در ماه محرم توجه می کنیم در حالی که عزاداری ها باید ابتنا بر منابع و متونی چون لهوف داشته باشد و اساسا برای برای مردم این منابع خوانده شود.
آیا اساسا باید سبک خاصی را برای عزاداری های ماه محرم لحاظ کرد؟
برای پاسخ به این سوال قبل از هرچیز باید بگویم که اساسا عزاداری به طور کلی امری فطری است، زمانی که کسی عزادار باشد نیازی نیست که به او بگویند اینگونه عزاداری کن، مهم این است که برای اهل بیت(ع) سوگوارباشد.
رویکرد اهل بیت(ع) در ماه محرم چگونه بوده است و امروز ما از چه طریقی می توانیم رهرو آنان باشیم؟
ائمه اطهار(ع) درایام محرم نمی خندیدند، گریه می کردند، تنقلات تناول نکرده و شوخی نمی کردند، می گفتند که مردم برای بیایند و ذکر مظلومی حسین(ع) را بگویند و صدای گریه ها بلند شود.
امروز نیز باید در ماه محرم در ظاهر «سوگوار» بود، یعنی ظاهر ما نشان دهد که سوگواریم، باید حدودی را نگه داشت و از این ماه حیا کرد در حال حاضر متاسفانه آن شاکله عزاداری های سنتی از میان رفته است که برای احیای این مهم باید اطلاع رسانی های فرهنگی کرد.
باید فرهنگ ماتم و عزاداری درماه محرم در جامعه گسترش یافته و آلات و ادوات عزاداری به اندازه ای باشد که مردم را به سوی سوگواری سوق دهد و نه اینکه خود این آلات و ادوات موضوع عزا قرار بگیرند.
پایان پیام/
نظر شما