مقاتلی که انحراف در آنها راه نیافته است

قاسم پورحسن، استادیار گروه فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی در گفتگو با خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان اظهار کرد: شاید تا کنون درباره هیچ واقعه ای در اسلام غیر از بعثت پیامبر (ص)، به اندازه واقعه عاشورا کتاب نوشته نشده و سخن به میان نیامده است.
وی ادامه داد: اگر بخواهم همه رویدادهایی که در این باره موجود است را بررسی کنیم - همان طور که تحت عنوان دائره المعارف امام حسین (ع) با بیش از پنجاه جلد در دست کار است – در می یابیم برخی از نکات در واقعه کربلا وجود دارد که شایسته توجه است.
این استاد دانشگاه عنوان کرد: در این خصوص می توان به اساس قیام عاشورا اشاره کرد که این ماجرا آنچنان به لحاظ اهمیت گسترده بود که نتایج اجتماعی و سیاسی و تاثیرات خاص بر تمدن اسلامی داشت که هیچ فردی به خود جرات نمی داد حول آن فاجعه مطالب ناحق بنویسد و از قِبَل تاریخ آن را برای انسان ها بیان کند.
وی افزود: بنابراین در کلیات این مساله در مقاتل تردیدی نیست و حجم نوشته ها در حول و حوش آن اعم از مرگ معاویه و بیعت خواستن یزید تا سقوط بنی امیه در سال 132 هجری و در این میان واقعه کربلا و قیام مکه و توابین سبب شده بود، واقعه کربلا همچنان زنده بماند.
پور حسن بیان کرد: مساله مهم این است نخستین مقتلی که بر واقعه کربلا نوشته شد، مقتل ابومخنف است - که ترجمه آن در ایران هم موجود است – و بسیاری از مقاتل از سده چهارم تا لهوف سیدابن طاووس تحت تاثیر آن نوشته شده است و مردم بر اساس همین مطالب ماجرای کربلا را دهان به دهان و مجلس به مجلس نقل می کردند.
وی با تاکید بر اینکه واقعه کربلا ماجرای اندک و محدود به ده روز و چند روز نبود، ابراز کرد: این واقعه مهمترین تحول در حوزه اجتماع و سیاست جامعه مسلمانان بود که بر هیچ فردی پوشیده نبود و نمی توانستند آن را دچار انحراف کنند به جز روایاتی جزیی که تابع جریان انحرافی از سده هشتم قرار گرفت.
استادیار گروه فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی تاکید کرد: اما مقاتل یاد شده تا لهوف سید ابن طاووس که تحت تاثیر مقتل ابو مخنف نوشته شده و آن مقتل هم از زبان افرادی تدوین شده که در ماجرای عاشورا شنیده ها و دیده های خود را کتاب کردند، از اتقان لازم برخوردار بوده و تردیدی در سندیت و عدم انحراف آن نیست و مقتل روضه الشهداء که مربوط دوره متاخر است دچار تحریف، اغراق و انحراف شده است.
وی تاکید کرد: بنابراین در اعتبار لهوف سید ابن طاووس و مقتل ارشاد شیخ مفید حرفی نیست و تمام آثاری که در دوره های بعدی تدوین می شد بر اساس آنها بود؛ در دوره نخست مقتلی که نوشته شد به گفتگوهای شفاهی، ماجرای حرکت امام (ع) از مدینه به مکه از مکه به عراق و ... می پردازد و جای هیچ گونه شک و شبهه ای را در اصل آن باقی نمی گذارد. جالب آن است که حتی خطبه امام حسین (ع) در روز عاشورا با اینکه لشکر دشمن بر طبل می کوبیدند و سر و صدا می کردند تا سخن اباعبدالله (ع) شنیده نشود، ضبط و نقل شده است.
پور حسن یاد آور شد: بنابراین تا پیش از نگارش روضه الشهداء هیچ انحرافی در مقاتل نیست مگر برخی امور جزئی که در آن شک است مانند اینکه آیا کاروان بازماندگان در روز چهلم شهادت امام حسین (ع) به کربلا بازگشت یا از شام رهسپار مدینه شد که البته این موارد به اصل ماجرا ضربه ای نمی زند.
پایان پیام/