به گزارش خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان، مجله علوم انسانی «زاویه»، کاری از گروه معارف و اندیشه دینی شبکه چهار سیما به تهیه‌کنندگی مهدی خداوردیان و اجرای مسعود معینی پور چهارشنبه شب، 29 آبان ماه مطابق معمول هر هفته روی آنتن این شبکه رفت.
موضوع برنامه این هفته اختصاص به «چشم‌انداز تحول علوم انسانی» داشت که با حضور مصطفی تقوی، مشاور راهبردی ریاست دانشگاه صنعتی شریف و سیدحبیب‌الله طباطباییان، عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی بررسی شد.
بر پایه این گزارش، مصطفی تقوی، مشاور راهبردی ریاست دانشگاه صنعتی شریف طی سخنانی اظهار کرد: باید بیاییم و مقصود از مولفه «چشم‌انداز» در تحول علوم انسانی را مشخص کنیم.
وی ادامه داد: بحثی در دانش آینده‌پژوهی وجود دارد که یکی از اصلی‌ترین شاخه مباحث آن چشم‌انداز به معنای تحقق مطلوب‌ترین آینده‌ای که است که جامعه‌پذیر باشد.
تقوی تصریح کرد: برای ارائه چشم‌انداز باید افق زمانی و سازمان‌پذیر وجود داشته باشد و اگرنه محقق نخواهد شد و من چنین ساختی را در حوزه علوم انسانی و شاخه مباحث اجتماعی ندیدم که چه آینده مطلوب و چه افق زمانی مشخصی را ارائه کرده باشد.
این استاد دانشگاه افزود: مقصود از جامعه‌پذیری به این معنا نیست که دستور دهند و پایین‌دستان بگویند سمعا و طاعتا، بنابراین دانش باید از بالادست و توامان از پایین‌دست جامعه بوده و در این صورت ترکیب این دو مبدایی برای چشم‌انداز خواهد بود.
نمی‌توانیم چشم‌انداز شسته و رفته و آشکار ارائه کنیم!
وی گفت: چشم‌انداز به‌گونه‌ای نیست که بیاییم و برایش پروژه تعریف کنیم، گاهی سال‌ها طول می‌کشد که بتوان به چشم‌اندازی درست دست یافت و در حال حاضر به لحاظ روش‌شناختی نمی‌توانیم چشم‌انداز شسته و رفته و آشکار ارائه کنیم، اما به این مفهوم نیست که نمی‌شود چنین فضایی را ایجاد کرد، من معتقدم که قدرت نرم در این رابطه باید در محوریت قرار گیرد.
تقوی ادامه داد: موشکی که می سازیم در گستره همان قدرت سخت است، اما وقتی از قدرت نرم سخن می‌گوییم یعنی قدرتی که از ماده به دست نمی‌آید بلکه از مولفه‌هایی چون فرهنگ به دست می‌آید و چنان قدرت نرم اهمیت دارد که استفاده از قدرت سخت نیز به آن وابسته است بنابراین اگر قدرت نرم نداشته باشیم نمی توانیم به مقصود برسیم.
وی با بیان اینکه قدرت نرم از ساختارهای اجتماعی بر می‌آید که باید در چشم‌انداز ملموس و پررنگ باشد، تصریح کرد: ما گاهی در کشورمان حتی در برخورد با مسائل ساده نیز مشکل داریم مثلا یک استاد دانشگاه زمانی که بخواهد وارد سازمانی شود دربان چنان رفتاری با او می‌کند که طرف (یعنی مراجع) برای دقایقی از زندگی سیر می‌شود و متاسفانه ما در این فضاها ضعیف عمل کرده‌ایم.
این محقق ادامه داد: ما موشک به فضا می‌فرستیم اما چرا هنوز نتوانسته‌ایم کالای ایرانی را در بازار ایران به فروش برسانیم،این مسئله نمونه‌ای از مواردی است که پیش‌تر مطرح کردم یعنی قدرت نرم.
کنگره ابزاری برای تدوین چشم انداز است
تقوی با اشاره به برگزاری دومین کنگره علوم انسانی اسلامی گفت: یک کنگره قرار نیست که چشم‌انداز ایجاد کند بلکه کنگره در واقع ابزاری برای تدوین چشم‌انداز است، ضمن آنکه گاهی در مورد تحول علوم انسانی و اجتماعی چنان سخن می‌گوییم که گویی تحول باید رخ دهد تا مشکلات ما حل شود.
وی ادامه داد: سوال آن است که چرا ما در جامعه در مورد قدرت نرم با مشکلاتی مواجه هستیم، مشکل این است که ما روش‌های غربی را بر می‌داریم و چون ترجمه‌ای است و با فرهنگ جامعه ما تطابقی ندارد اصطکاک ایجاد می‌شود اما سوال آن است که در این شرایط چه تجویزی باید داشت،به نظر من حل این مساله یک عامل انسانی و یک عامل رسانه‌ای دارد.
این استاد دانشگاه گفت: به نظر انسان هایی که به لحاظ معنوی از دیگر افراد جامعه درشت‌ترند باید احساس رسالت کنند و کتاب نویسند و سخنرانی کنند،رمان بنویسند، تئاتر اجرا کنند و روش‌های عملی را به کار گیرند.
وی در این راستا به هشت سال جنگ تحمیلی اشاره کرده و افزود: ما هشت سال جنگ و دفاع مقدس داشتیم اما به لحاظ نظریه‌پردازی در این حوزه ورود نداشته‌ایم، این احساس رسالت که پیش‌تر اشاره کردم قطعا با بخش‌نامه محقق نمی‌شود،اساسا بخش‌نامه زمانی جواب می‌دهد که احساس رضایت با آن توامان باشد یک نفر مانند امام خمینی(ره) یک نفر بود اما بر جمعیتی عظیم اثر گذاشت و انقلاب اسلامی ایجاد شد.
وی تصریح کرد: ما در حوزه رسانه نیروهایی خوب کم در اختیار ندازیم،اما آنچه که تولید شده است را نتوانسته‌ایم در این سطح ترویج دهیم، پس باید به دنبال نوآوری گره‌گشا به ویژه در حوزه علوم انسانی باشیم.
تقوی یادآور شد: ما می‌توانیم با بررسی اسلامی و بومی چارچوب هنجاری علوم انسانی را تدوین کنیم که کار خیلی مشکلی نیست، اما زمانی هست که می‌گوییم چارچوب ایرانی اسلامی مثلا برای علم اقتصاد این مساله دیگر نمی‌تواند انتهای ماجرا برای بحث تحول به طور کلی قلمداد شود.
پایان پیام/
نظر شما