محورهایی که قرآن عامل وحدت جامعه می داند چیست؟

حجت الاسلام سعید داوودی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در گفتگو با خبرنگار معارف خبرگزاری شبستان در رابطه با مولفه ها و محورهای موثر در ایجاد وحدت و انسجام در میان مسلمانان جهان گفت: چند محور در ایجاد وحدت و انسجام در میان امت اسلامی مؤثر است که یکی از آنها معبود واحد است. قرآن می‌فرماید:« وَإِلَهُکُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ لاَّ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الرَّحْمَنُ الرَّحِیمُ» یعنی اگر عده‌ای یک اله و خدای واحد را پرستش کنند همین محور می‌تواند از مولفه‌های مهم ایجاد وحدت در میان آنان باشد.

وی افزود: همچنین دین واحد بنا بر تصریح قرآن از دیگر عوامل تشکیل‌دهنده وحدت در جامعه محسوب می‌شود، آنجا که می‌فرماید:« وَإِنَّ هَذِهِ أُمَّتُکُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَأَنَا رَبُّکُمْ فَاتَّقُونِ»؛ مراد از این «امت واحده» دین واحد و اسلام است. نفس اسلام در صورتی که همه مسلمانان حول محور آن و معارف و محتوای این دین جمع شوند و به آن توجه کنند می‌تواند عامل مهمی در وحدت باشد. مولفه سوم در این زمینه «اخوت دینی» است، اگر مسلمانان بر اساس فرمایش قرآن « إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَیْنَ أَخَوَیْکُمْ » که مرزهای واقعی میان انسان ها را روشن کرده است،متوجه این حقیقت باشند که در اسلام مرزها قبیله‌ای، نژادی و جغرافیایی نیست بلکه عقیدتی است و حول محور ایمان حرکت کنند احساس خواهند کرد که همه با هم برادر دینی هستند. همچنان که قرآن در جای دیگری که توصیه به اتحاد و نهی از تفرقه می‌کند می‌فرماید: « وَاذْکُرُواْ نِعْمَتَ اللّهِ عَلَیْکُمْ إِذْ کُنتُمْ أَعْدَاء فَأَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِکُمْ» ، یعنی قرآن اخوت را به عنوان یکی از نعمت‌های الهی می‌شمارد، بنابراین نفس توجه به این موضوع می‌تواند از حلقه‌های مؤثر در وحدت باشد.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه در ادامه با بیان نقش قرآن در این عرصه یادآور شد: محور دیگری که باید به آن اشاره کرد نفس قرآن کریم است، در سوره آل عمران می‌خوانیم « واعتصموا باحبل‌الله »که هم بر اساس روایات و هم بر اساس آنچه مفسران بیان نموده‌اند حبل الله همان قرآن است و توجه به دستورات قرآن می‌تواند از عوامل وحدت جامعه اسلامی در سراسر جهان باشد. البته در برخی روایات حبل‌الله علاوه بر قرآن بر اهل بیت علیهم السلام نیز تعبیر و تفسیر شده است مطابق حدیث معروف ثقلین «کتاب‌الله و عترتی ، ما ان تمسکتم بهما لن تظلوا بعدی ابدا»  تمسک به هر دو محور بیان‌شده در این حدیث می‌تواند انسان را از گمراهی نجات بخشد.

حجت الاسلام داوودی تصریح کرد: علاوه بر این ما در آیات قرآن با این آیه روبرو می‌شویم که فَإِن تَنَازَعْتُمْ فِی شَیْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللّهِ وَالرَّسُولِ اگر در میان مسلمانان نزاع و اختلافی پیش آمد چه باید کرد؟ خود قرآن در پاسخ می فرماید: «فردوه الی الله و رسول» یعنی مسلمانان باید مشکلات خود را با عنایت به دستورات الهی و مراجعه به رسول خدا صل الله علیه وآله حل کنند، بنابراین این دو را می‌توان از محورهای مهم در وحدت دانست.

وی اطاعت از رهبری شایسته را از نکات مهمی برشمرد نباید در این زمینه مورد غفلت واقع شود و افزود: البته اطاعت از رهبر به معنای هر نوع رهبری نیست. بلکه رهبری شایسته، که در رأس آن پیامبر گرامی اسلام صل الله علیه وآله در زمان خود قرار دارد و امروز نیز ولی فقیه که رهبری جامعه اسلامی را بر عهده دارد. قرآن در عصر رسول‌الله صل الله علیه وآله به مسلمانان سفارش فراوان کرده است که باید مطیع رسول خدا باشید چنان که عدم اطاعت از ایشان سبب بروز مشکلات بسیار شد. لذا صریحا می‌فرماید وقتی رسول خدا صل الله علیه وآله دستوری می دهند کسی نمی‌تواند در مقابل آن ایستادگی و مخالفت کند « و َمَا کَانَ لِمُؤْمِنٍ وَلَا مُؤْمِنَةٍ إِذَا قَضَى اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَمْرًا أَن یَکُونَ لَهُمُ الْخِیَرَةُ» یا در آیه دیگری تصریح کرده است که که اینان ایمان واقعی ندارند مگر به این شرط که « حَتَّىَ یُحَکِّمُوکَ فِیمَا شَجَرَ بَیْنَهُمْ» در مشاجرات خود، تو را (پیامبر) حاکم و داور قرار دهند. در اینجا شخصیت پیامبر به عنوان شخصیت حاکم و کسی که داوری می‌کند و مشکلات را رفع می‌نماید مورد توجه است، بنابراین در هر عصر و زمانی اگر رهبری شایسته وجود دارد توجه به فرامین و اوامر این رهبر شایسته می‌تواند از مولفه‌های ایجاد اتحاد و انسجام در جامعه باشد.

حجت الاسلام داوودی خاطرنشان کرد: موضوع دیگری که در این عرصه باید به آن اشاره کرد ایجاد تقوا در میان مسلمانان است. در سوره آل عمران می‌خوانیم« یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ وَلاَ تَمُوتُنَّ إِلاَّ وَأَنتُم مُّسْلِمُونَ » در شأن نزول این آیه نقل است که میان چند نفر از مسلمانان نزاعی درگرفت و هنگامی که پیامبر صل الله علیه وآله در جمع آنها حضور یافتند آنها را دعوت به وحدت کرد و این آیه نازل شد. اگر حقیقتا به تقوا عمل شود به واقع این محور می‌تواند عامل مهمی در ایجاد وحدت باشد چرا که مانع بدبینی، اتهام، نسبت‌های ناروا و بروز عوامل تفرقه می‌شود.

وی یادآور شد: در صورتی که تقوا در جامعه حکم‌فرما باشد مچ‌گیری، بدبینی نسبت به افراد و یا اتهام و مواردی از این دست وجود ندارد و طبعا با حذف این موارد همدلی جایگزین آنها می‌شود. به عبارت دیگر بسیاری از مشکلات موجود بر سر وحدت جامعه اسلامی را می‌توان با تقوا و خداترسی رفع کرد.
 

پایان پیام/