به گزارش خبرگزاری شبستان، متن زیر به پاره ای از ابعاد و زوایای اهمیت و نقش آفرینی علوم انسانی در نهضت تولید علم و نسبت های زیر می پردازد:
علوم انسانی- مفهوم سازی- تولید علم
نقش علوم انسانی در تصویرسازی و مفهوم پردازی؛ از آنجا که این علوم سراسر با مفاهیم و موضوعات حوزه امور انسانی و اجتماعی سر و کار دارند و از سوی دیگر بسیاری از مفاهیم و موضوعات مطرح و مورد استفاده و کاربرد در ارتباطات و محاورات عمومی انسانی در جامعه، در قلمرو مسائل و موضوعات حوزه این علوم قرار دارد، تصویر سازی ها و پرداخت های ذهنی اعم از تعریف، تحلیل، تفسیر و تبیین مسائل مادر علوم انسانی، به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر نقش بندی ذهنیت جامعه موثر خواهد افتاد و در واقع جامعه و توده مردم بسیاری از انگاره های ذهنی خود را از نحوه تصویر سازی و ایده پردازی مسائل مطرح در حوزه گسترده این علوم اخذ می کنند.
بر این بنیان مفهوم نهضت تولید علم را به هر معنا و مقصودی تصور کنیم و یا تحقق آن را در هر عرصه و زمینه ای در نظر آوریم، در هر حال حل و تحلیل کرانه های مفهومی و ذهنی این مساله وابسته بن مایه های مطرح در عالم تجریدی دنیای علوم انسانی است.
علوم انسانی- معضلات اجتماعی- تولید علم
حل بسیاری معضلات و مشکلات جامعه در گرو نقش آفرینی علوم انسانی است. نه تنها گره بسیاری از چالش های فرهنگی و سیاسی و اجتماعی و اقتصادی جامعه به گره گشایی های نظری و کاربردی علوم انسانی وابسته است که حتی از آنجا که معضلات روز و نو به نوی جامعه به تولید دانش جدید نیازمند است، علوم انسانی نیز با زمینه سازی برای تولید دانش جدید، به حل این مشکلات از این منظر یاری خواهد رساند.
علوم انسانی- بومی سازی- تولید علم
اگر بپذیریم که ایران اسلامی در دور تاریخی جدید خود متناسب با فضای دنیای معاصر و در سپهر آرمان های اسلامی انقلاب در آستانه تولید علوم بومی ایرانی – اسلامی قرار گرفته است، آن گاه از نقش علوم انسانی در این خصوص نمی توان چشم پوشید، چرا که هم باید به سمت بومی شدن علوم انسانی متناسب با فضای اندیشه ای جدید روی آورد (که این خود نشان از اهمیت علوم انسانی در این بخش دارد) و هم این که از تاثیر علوم انسانی بر بومی سازی سایر حوزه های علوم غافل نشد. مسلم ترابط ابعاد و پیوند ساختاری حوزه های علوم انسانی با علوم تجربی و ریاضی دلیلی خواهد بود بر نقش آفرینی بومی سازی علوم در عرصه ای دیگر.
علوم انسانی- تولید قدرت- تولید علم
در دنیای امروز تولید دانش برابر با تولید قدرت یک جامعه است و علوم انسانی با تولید دانش به تولید و بازآفرینی قدرت جامعه دست می یابد. چون تولیدات کالاهای اقتصادی هر چه محصول و پهنه این کالای دانشی تولیدی جدیدتر و کارآمدتر و متناسب با نیازهای جامعه باشد قدرت باز آمده از آن نیز پُر افسون تر خواهد بود. در ساده ترین صورت مساله، دانش جدید، روابط جدید بین پدیده های گوناگون را کشف و یا ایجاد می کند و این هر دو مقدمه پدیداری قدرت در جامعه انسانی است.
علوم انسانی- عرصه جدید- تولید علم
شاید بتوان یکی از تفاوت های عصر مدرنیته را با اعصار پیش تولید روزافزون، با سرعت و شتاب چشمگیر و فراگیر علوم در همه عرصه های آن دانست و شاید بتوان یکی از تفاوت های علوم انسانی سنتی با علوم انسانی مدرن (به خصوص در جوامع غربی) را مرز بین "آموزش و پژوهش" و مرز بین "پژوهش های فردی و جمعی" و مرز بین "نگاه عمومی و متدیک" و "مطالعات تک جانبه و سیستماتیک" دانست. در شالوده تمامی این مولفه های جدید، عنصر تولید یک جستار مبنایی و محوری است. بقا علوم انسانی در دنیای جدید به تولید علوم و دانش های نو به نو است چنان چه بقا و چیرگی جوامع مدرن نیز به پویش تولیدات علوم است و این امر جز اهمیت و نقش دو چندان علوم انسانی در دنیای امروز نتیجه دیگری ندارد.
علوم انسانی- آموزه های دینی و اسلامی- تولید علم
از سوی دیگر ارتباط و نزدیکی ساختاری و مبنایی علوم انسانی با آموزه های دینی و اسلامی نیز دلیلی بر ضرورت و اهمیت تغییر و تحول این علوم در مسیر همزادی با انگاره های اسلامی و نیز اسلامی سازی علوم است. همچنین مناسبات علوم انسانی محصول تمدن جدید و برآمده از رنسانس اومانیستی نیز بر ضرورت مساله اسلامی سازی علوم تاکید می کند. و در هر حال امروزه تولید علوم انسانی در معنای ابداء و ایجاد ساختار علمی دانش جدید علوم انسانی که برآمده و هم آورد با اصول و مبانی دینی و اسلامی بوده و در بستر و فضای اندیشه اسلامی رشد یافته باشد، یک ضرورت تاریخی و اجتماعی تلقی می گردد.
تحلیل دقیق این ساختار علمی به عناصری چند (اعم از مبانی، پیش فرض ها، اصول، اهداف، مسائل، روش ها و موضوع علم) و پژوهشی در نسبت سنجی هر یک از ابعاد آن یا آموزه های دینی و اسلامی یک امر بایسته پژوهشی است که باید در مجامع علمی بیش از پیش بدان پرداخت.
*برگرفته از کتاب"نهضت تولید علم"، اثر سید حسین حسینی، انتشارت آوای نور
پایان پیام/
نظر شما