به گزارش خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان، همایش بزرگداشت خواجه نصیرالدین طوسی امروز دوشنبه، پنجم اسفند با حضور جمعی از اندیشمندان در مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران در حال برگزاری است.
بنابراین گزارش، حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه، رییس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران در این همایش با تاکید بر اینکه خواجه نصیرالدین طوسی یک پارادایم و جریان فکری و اندیشه است که اگر الگوی عملی او را بکار گیریم منشأ تحولات مختلفی در حوزه‌های گوناگون حتی علوم پایه می‌شود، گفت: راز موفق بودن این شخصیت را از سایر متفکران باید در رساله "سیر و سلوک" او یافت و او در این کتاب زندگی‌نامه‌ای از خود ارایه داده است.
وی در ادامه به عنوان سخنرانی خود اشاره و اظهار کرد: «رابطه حسن و قبح اخلاقی» یا «حسن یا قبح افعال در چهارچوب علمی و نظری» بیشتر در مباحث کلامی و فلسفه‌ای به آن پرداخته شده است اما بعدها این مبحث در کتاب‌های اخلاقی هم مطرح شد؛ سؤال اصلی این است که آیا ثواب و عقاب و مدح و ذم که بر فاعل مختار و فعل او نسبت داده می‌شود ذاتی فعل است یا به جعل جاعل که این سوال را متکلمان و معتزله و اشاعره پاسخ داده‌اند.
وی ادامه داد: اشاعره معتقدند حسن و قبح افعال شرعی است یعنی فعل، فی حد نفسه نه قبیح است و نه حسن. وقتی شارع می‌گوید این فعل قبیح است آن فعل قبیح می‌شود و زمانی که می‌گوید این فعل حسن است آن فعل حسن می‌شود یعنی عقل هم ثبوتا و هم اثباتا حسن و قبح خود را از خدا و شارع مقدس می‌گیرند.
حجت‌الاسلام خسروپناه با بیان اینکه اشاعره کسانی هستند که معتقدند فعل با کلام شارع حسن و قبح پیدا می‌کند، عنوان کرد: دیدگاه معتزله خلاف این موضوع است و آنها معتقدند فعل ذاتا یا حسن دارد یا قبح و عقل این را می‌فهمد، بنابراین این دعوا میان اشاعره و معتزله است و خواجه نصیرالدین طوسی در کتاب تجریدالعقاید دلیل می‌آورد که حسن و قبح افعال عقلی است.
وی عنوان کرد: وقتی به آثار فلاسفه مراجعه می‌کنیم مشاهده می‌شود که آنها منکر حسن و قبح عقلی هستند اما این سوال را خواجه نصیر مطرح کرد که چطور ممکن است فیلسوفی مانند ابن سینا منکر حسن و قبح شود و او کتابی به نام "فصول" دارد که در آن این مسئله را ذکر می‌کند.
رییس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران در ادامه بیان کرد: اینکه فلاسفه منکر حسن و قبح عقلی شده‌اند منظور آن است که ما حسن و قبح را با عقل نظری درک نمی‌کنیم، لذا آنها منکر حسن و قبح عقلی نظری شده‌اند اما عقل عملی حسن و قبح را درک می‌کند، اگر عقل عملی تصوری از حسن عدالت یا قبح ظلم داشته باشد ما این موضوع را تصدیق می‌کنیم، بنابراین اگر فلاسفه منکر حسن و قبح عقلی شده باشند این موضوع از منظر عقل نظری است نه عملی و خواجه نصیرالدین طوسی این مبحث را در کتب اخلاقی خود در فلسفه بیان کرده و پیوند آن را با عقل عملی نشان داده است.
وی ابراز کرد: اینکه خواجه نصیر از عقل عملی استفاده می‌کند و معنای حسن و قبح عقلی را می‌سازد باید به حوزه اخلاق کاربردی برویم که بسیار مورد نیاز ماست؛ به طور مثال اخلاق سیاسی، اخلاق پزشکی، اخلاق مهندسی و ... .
حجت‌الاسلام خسروپناه در پایان یادآور شد: امروز بسیاری از پزشکان سؤالات اخلاقی پزشکی دارند که به ما مراجعه می‌کنند، بهترین متد و روش، عقلانیت عملی است که خواجه نصیرالدین طوسی آن را تبیین کرده یعنی با عقل عملی که مبنای آن بدیهیات است که می‌توان مصادیق ظلم و عدالت را در پزشکی هم مشخص کرد.
پایان پیام/
نظر شما