شروط لازم برای نیل به موفقیت یک کانون از زبان حجت الاسلام گلی

خبرگزاری شبستان: در حال حاضر با هجمه های مختلفی در سطح جامعه اسلامی و در جبهه جنگ نرم رو به رو هستیم و ظرفیت ها و پتانسیل موجود در کانون های فرهنگی هنری مساجد یکی از برجسته ترین سلاح های مقاومتی در جنگ نرم هستند که مقابله با هجمه های دشمنان و حرکت در جبهه حق را تسهیل می کند. اهمیت این نهاد اثرگذار در جوار مساجد نیازمند مدیریتی توانمند و مدبر است تا بتواند به نحو احسن از توان این مجموعه فرهنگی بهره بگیرد. به تازگی بیش از هزار کانون فرهنگی هنری در تهران با حکم حجت الاسلام سلیمانی، دبیر ستاد عالی کانون های مساجد شاهد مدیریتی جدید است که خبرنگار شبستان در راستای تبیین اولویت ها، سیاست ها و برنامه های دبیرخانه کانون های مساجد استان تهران گفتگویی با حجت الاسلام جواد گلی، مسئول جدید دبیرخانه کانون های فرهنگی هنری مساجد ترتیب داده که حاصل آن در دو بخش منعکس می شود.

حجت الاسلام جواد گلی، فارغ التحصیل رشته فلسفه اسلامی در مقطع کارشناسی ارشد و دانش پژوه دروس خارج فقه و اصول است که مطالعات و تحقیقات بیشماری در حوزه دین پژوهی و مناسبات اجتماعی دین دارد. وی همچنین مقالات بیشماری چون بحران‌های انسان معاصر، هویت دینی جوان، مطالبات جوان از مسئولان از دیدگاه مقام معظم رهبری و دین پژوهی معاصر را نگاشته است.

از مسئولیت های پیشین وی که می توان به آن اشاره کرد، دبیری شورای علمی دفتر نشر آثار و اندیشه‌های مقام معظم رهبری، تدریس دانشگاه و مشاور اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مشهد و بنیاد پژوهش‌های قرآنی و مدیر گروه اجتماعی شبکه یک سیما و مشاور فرهنگی مدیر عامل سازمان زیباسازی شهر تهران است. وی اخیرا با حکم دبیر ستاد عالی کانون های فرهنگی هنری مساجد کشور به عنوان مسئول دبیرخانه کانون های فرهنگی هنری مساجد استان تهران منصوب شد. بخش اول گفت وگو با حجت الاسلام گلی در ادامه از نظر می گذرد.

- آقای گلی شما به عنوان مسئول دبیرخانه کانون های مساجد استان تهران چقدر مشکلات و موانع پیش روی کانون های این استان را می شناسید و برای تسهیل روند فعالیت آنها و تقویت برنامه های این نهاد فرهنگی در جوار مساجد استان تهران چه برنامه ها و سیاست هایی در اولویت کاری شماست؟

مسائل مربوط به کانون‌های فرهنگی هنری مساجد به دو دسته تقسیم می‌شوند. دسته اول موضوعات محتوایی و دسته دوم موضوعات کمی و سخت‌افزاری است. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در حوزه امکانات و مباحث کمی و تجهیزاتی برای کانون‌های فرهنگی هنری مساعدت‌های خوبی انجام داده است البته طبیعی است تجهیزات و امکاناتی که در کانون‌های فرهنگی هنری مساجد است کافی نیست، ولی به اعتقاد من این تجهیزات به اندازه لازم برای کار فرهنگی وجود دارد.

اگر توان فکری و محتوایی در کانون فرهنگی هنری وجود داشته باشد با امکانات موجود می توان امور فرهنگی را محقق کرد بنابراین شرط کافی را خود کانون‌ها باید محقق کنند. البته آنچه گفته شد مسئولیت ما را سلب نمی‌کند. ما باید به صورت دایمی برای تجهیز کانون های فرهنگی هنری مساجد به امکانات کمی، سخت‌افزاری و تجهیزات مورد نیاز به کانون‌های فرهنگی هنری مساجد تلاش کنیم.

نکته بسیار مهم در این میان این است که برای اداره یک مجموعه فرهنگی نیاز به فکر، برنامه و مفهوم‌شناسی برای طراحی داریم. اگر برنامه، طرح و ایده مناسبی برای تربیت نسل جوان نداشته نباشیم، هر اندازه امکانات زیاد باشد، آن تجهیزات به کمک ما نخواهد آمد. بنابراین شرط اصلی برای موفقیت یک کانون این است که کانون فرهنگی هنری از برنامه و ایده لازم همچنین شناخت صحیح از وضعیت نسلی که با آن مواجه هستیم را برخوردار باشد و یک برنامه جامع فرهنگی و هنری برای جذب، ارتباط گیری و نگهداشت نسل جوان داشته باشد.

از طرفی امکانات و تجهیزات در اختیار کانون‌ها قرار می‌گیرد اما به دلیل پیشرفت سریع تکنولوژی روز دنیا و شتاب ورود امکانات جدیدتر، امکانات گذشته به سرعت کهنه می‌شوند. به عنوان نمونه در سال‌های گذشته قفسه‌های کتاب و کتاب در اختیار کانون ها قرار می‌گرفت. امروز قفسه کتاب و کتاب در در کانون ها اشباع شده است و کانون ها تا حدودی از این امکانات بی‌نیاز شده اند.

امروز با این مسئله مواجهیم که تنها تجهیز کانون ها به امکاناتی چون کتاب و قفسه کتاب و میز و صندلی و ... کافی نیست و آنها باید کارآمدی خود را در بخش های نرم‌افزاری و فضای مجازی تکمیل کنند. البته به این موضوع اعتقاد ندارم که امروز کتاب یا قفسه کتاب و تجهیزات کتابخانه‌ای کارآمدی خود را از دست داده‌اند بلکه معتقدم هر اندازه که به کانون‌های فرهنگی هنری تجهیزات و امکانات ارایه شود، باز هم نیازمند تکمیل هستند چراکه ابزارها نو می‌شوند و ما باید خودمان را به روز کنیم. اگر بخواهیم برنامه هایمان را در بخش نرم‌افزاری و محتوایی پیش ببریم باید ابزارهای جدیدتری در اختیار داشته باشیم.

در توسعه کمی کانون‌ها به یک استاندارد حداقلی رسیده‌ایم. تقریبا به سقفی که در برنامه پنجم توسعه تعریف شده بود (یک‌چهارم مساجد کشور دارای کانون فرهنگی هنری شوند) نزدیک‌ شده‌ایم. جالب است بدانید در استان تهران تقریبا به این سقف دست یافته‌ایم و حدودا 25 درصد مساجد استان تهران دارای کانون فرهنگی هنری هستند پس باید همت و تلاش خود را به کیفی‌سازی کانون‌ها اختصاص دهیم.

- دبیرخانه کانون های استان تهران چگونه در بعد کیفی سازی وارد می شود و برای ارتقای بعد فرهنگی کانون ها چه برنامه ای دارد؟

تلاش بر این اساس است که محتوای مورد نیاز و ساز و کار لازم برای انجام فعالیت‌های فرهنگی هنری را در اختیار کانون‌های فرهنگی هنری مساجد قرار دهیم و از طریق توانمندسازی مدیران مسئول کانون‌ها و اعضای کانون‌ها، کارشناسان و صاحب‌نظران فرهنگی هنری بتوانیم نیازهای اعضای کانون ها و جامعه مخاطبان‌ را تأمین کنیم.

عدم تجهیز کانون های فرهنگی هنری به آموزش‌ها و مهندسی صحیح برنامه‌سازی فرهنگی یکی از مشکلات فعلی کانون های مساجد است. کانون‌های مساجد هنوز نقشه و برنامه جامع و بدنه کارشناس برای تحقق اهداف فرهنگی خود ندارند. باید این توانمندی را در اختیار آنها قرار دهیم و تلاش کنیم سطح دانش و مهارت‌های فرهنگی و هنری در بدنه اصلی و مؤثر کانون ها ارتقا یابد.

کانون‌های فرهنگی هنری مساجد امروز باید اتاق طراحی و تدوین برنامه فرهنگی منطقه خود باشند و بایستی دانش، مهارت و فهم کافی از مسایل فرهنگی داشته باشند تا بتوانند به جوانان و اعضای خود کمک کنند. طبیعی است که اگر مدیر مسئول کانون از دانش و مهارت کافی برخوردار نباشد، نمی‌تواند آموزش‌های صحیح فرهنگی و هنری را طراحی کند و در اختیار اعضای کانون‌ قرار دهد.

- این وضعیت را در حال حاضر در استان تهران چگونه ارزیابی می کنید و چگونه می توان توانمندی و مهارت های مدیران کانون های فرهنگی هنری مساجد در استان تهران را ارتقا بخشید؟

الحمدالله در استان تهران این دانش و مهارت در بخش عمده‌ای از مدیران کانون‌ها وجود دارد و آنها خودشان را به سلاح، آموزش‌ها و دانش‌های روز مجهز کرده‌اند البته هیچ‌کدام از ما هیچ زمان بی‌نیاز از آموزش، ارتقا و یادگیری نیستیم. همه ما و کارشناسان و مدیران فرهنگی نیاز داریم خود را به روز و به مسایل فرهنگی جدید مجهز کنیم.

یکی از کارهای اصلی که در استان تهران در اولویت کاری است افزایش دانش و مهارت‌های فرهنگی است. صاحب‌نظران و کارشناسان کانون‌ها و کسانی که مسئول طراحی نقشه راه هستند باید زمینه‌ها را برای جذب، ارتباط گیری و نگهداشت اعضای کانون‌های فرهنگی هنری فراهم کنند.

مشکل و مسئله دیگری که در کانون‌های فرهنگی هنری مساجد استان تهران با آن روبرو هستیم عدم انسجام، همکاری و هم‌افزایی صحیح بین متولیان به‌ویژه متولیان فرهنگی است یعنی تا به امروز نتوانستیم میان ساختارهای فرهنگی هنری موثر در مساجد به یک هم‌افزایی صحیح دست یابیم. ما در مسجد حضور داریم، کانون فرهنگی و ارزشی بسیج در مسجد حضور دارند و کانون‌هایی از سازمان تبلیغات، هیئت امنا و در رأس آنها امام جماعت، برخی از هیئت‌های مذهبی و برخی از فعالان فرهنگی شهرداری در مسجد حضور دارند و ما نتوانسته‌ایم به یک هم‌افزایی و همکاری صحیح برسیم.

ابزارهای ما برای همکاری فراوان است ولی ارتباط ما بسیار ناچیز است و باید گفت که نهادها و دستگاه هایی که در مسجد فعالیت دارند به صورت یک جزیره مستقل فعالیت می کنند و هر کدام برای خودشان برنامه دارند و به یکدیگر کمتر کمک می کنند و بالاتر از آن اینکه گاهی حرکت‌ها و فعالیت‌های همدیگر را خنثی یا با هم رقابت می‌کنند.

- برنامه دبیرخانه کانون های مساجد استان تهران برای افزایش هم افزایی میان دستگاه ها و نهادهای متولی مساجد چیست؟

یکی از اتفاقاتی که باید رخ دهد این است که همه تشکل‌های فرهنگی، هنری و ورزشی پیرامون مسجد با یکدیگر متحد، هم‌افزا و همکار باشند. در تلاش هستیم و جلسات بسیار مؤثری را به صورت مداوم و کاربردی با ائمه جماعات، مدیران عالی امور مساجد، بدنه فرهنگی و اجتماعی بسیج، بدنه فرهنگی و اجتماعی مؤثر در مساجد در قسمت هیئت امنا طراحی کردیم تا مذاکراتی با آنها داشته باشیم. از طرفی تفاهم‌نامه‌های همکاری با آنها به امضا می رسانیم و برنامه و فعالیت مشترک با یکدیگر برگزار می کنیم تا به این وسیله بتوانیم تلاش خودمان را به هدف عالی که تبدیل‌ مسجد به اصلی‌ترین پایگاه تعلیم و تربیت اسلامی است، نزدیک کنیم.

همه دستگاه ها و نهادهای فعال در مسجد به دنبال آن هستند که مسجد تبدیل به کانونی‌‌ترین و اصلی‌ترین پایگاه اجتماعی شود تا مسجد به عنوان دانشگاه بزرگ فرهنگی برای ارتقای سطح دانش و فرهنگ جامعه اسلامی مطرح باشد. پس باید این هم‌افزایی و همکاری را در دستور کار قرار دهیم و تفاهم‌نامه‌های همکاری امضا کنیم که این اقدام در دستور کار است. به امید آنکه همه ما یک فعالیت مشترک در حوزه‌های گوناگون با ساختارهای شکلی و سازمانی گوناگون را محقق کنیم.

- جذب و حفظ حضور جوانان به مسجد نیازمند ابزارهایی است. کانون های مساجد تهران برای تشویق جوانان به حضور در مسجد و شرکت در برنامه های فرهنگی مسجد از چه ابزاری بهره می گیرند؟ 

برای آنکه بتوانیم مخاطبان را به پایگاه های دینی چون مسجد جذب کنیم، نیازمند چند ابزار اصلی هستیم. اصلی‌ترین ابزاری که برای جذب جوانان مورد نیاز است، داشتن اطلاعات کافی از دانش فرهنگ اسلامی است. گاهی چون خودمان سرمایه و دارایی کافی از دانش فرهنگی نداریم نمی‌توانیم متولیان خوبی برای فرهنگ اسلامی و برنامه‌ریزان خوبی برای جذب جوانان باشیم. همه کارشناسان و متولیان فرهنگی ما و مدیران کانون‌ها باید خودشان را مجهز به دانش فرهنگی کنند.

دانش امروز به راحتی در اختیار ما است. امروز اگر مطالعه، خلاقیت و دانش کافی برای برنامه‌ریزی داشته باشیم، می توانیم برای جوان امروز محتوای کافی تهیه کنیم. پس قدم ا ول این است که باید خودمان را ارتقا دهیم تا بتوانیم برنامه‌ریزان موفقی باشیم.

نکته دوم اینکه با جوانان زبان مشترک نداریم از همین رو در جذب آنها به مسجد دچار مشکل می شویم. سیدقطب در کتاب خودش و رهبر معظم انقلاب در بیاناتشان به نقل از سیدقطب اشاره فرمودند: هدایت منتشر نمی‌شود الا از مسیری که گمراهی منتشر شد. باید متوجه باشیم که گمراهی از چه مسیری جوان را هدف گرفته است. از همان مسیر و مجرا هدایت را به سمت جوانان پیش ببریم.

نمی‌توانیم وقتی دشمن با ابزار اینترنت با جوانان صحبت می‌کند و از همین مسیر او را را جذب می‌کند ما با دیگر ابزارها با جوان صحبت کنیم. وقتی دشمن با استفاده از شبکه های مجازی و اجتماعی با مخاطبان ارتباط برقرار می کند ما نمی توانیم از طریق محافل دیگر با جوانان مرتبط شویم بنابراین امروز باید ابزارهای دشمن را شناخته و از مسیری که آنها حرکت کردند، حرکت کنیم و متن و محصول خودمان را از همان مسیر به جوان برسانیم.

به اعتقاد من می‌توانیم از راه‌هایی که دشمنان، دانش غیراسلامی و تهاجم خودشان را ساماندهی می‌کنند، فعالیت خودمان را ساماندهی کنیم و حتما در این صورت به موفقیت می رسیم.

ادامه دارد.....