چرا القاعده بر شمال و شرق آفریقا تمرکز کرده است؟

خبرگزاری شبستان: با توجه به رشد روزافزون فعالیت های تکفیری در کشورهای مختلف با حسن اسکندری، کارشناس مسائل خاورمیانه است درباره نوع و اهداف فعالیت های تکفیری در قاره آفریقا به گفتگو پرداخته ایم که در ذیل می آید:

حرکت جریان های وهابیت و تکفیری از چه زمانی در آفریقا آغاز شده است؟
شرایط قاره آفریقا به گونه ای است که هنوز بخش عظیمی از آن برای مردم سایر قاره های دیگر ناشناخته است، بر طبق گزارش رابطه العالم الاسلامیه نیمی از جمعیت قاره آفریقا مسلمان هستند و رشد اسلام خواهی و گرایش به آن در این قاره سرعت زیادی دارد که این خود نسبت به دیگر قاره های دنیا منحصر به فرد است. بزرگترین کشور مسلمان در این قاره نیز نیجریه است که یکصد میلیون نفر جمعیت دارد.
جریان های تکفیری و القاعده در همین بخش شرق آفریقا در کشورهایی مانند سومالی، کنیا، اوگاندا و تانزانیا بیشتر سر برآوردند. در این منطقه از اوایل سال 1990 سوءاستفاده جریان های تکفیری آغاز شد، گرچه از دهه 60 به این طرف حضور عربستان در این منطقه خیلی پررنگ است. علت آن هم مجاورت عربستان با شرق آفریقا است که تاثیرشان را در این بخش بالا می برد.

جریان های تکفیری و القاعده به سرکردگی عربستان چه شبکه هایی را در این کشورها راه اندازی کرده اند؟
عربستان از طریق یکسری فعالیت های مشخص نظیر تشکیل موسسات قرآنی و تاسیس مساجد در کشورهای شرق آفریقا، مبلغان خود را به این کشورها وارد و جریان های تند وهابی و تکفیری را در این منطقه بنیانگذاری می کند.
در عین حال شبکه های رادیویی و تلویزیونی بسیاری را هم تاسیس کرده که در اوگاندا، تانزانیا و کنیا رادیوهایی مانند طیبه و ... می بینیم که تحت اشراف عربستان و کشورهای دیگر کار می کنند.
سازمانی به نام "رابطه الاسلام العالمیه" وجود دارد که در بسیاری از کشورهای جهان نمایندگی دارد حتی در سازمان ملل و یونسکو نماینده دائم و در دیگر کشورها نیر نفوذ دارد که سازمان اصلی آن در شهر مکه شکل گرفته و 50 سال قدمت دارد و در بسیاری از کشورهای آفریقایی به تاسیس مساجد و حفر چاه و مسائلی این چنینی دست می زند و تمرکزش برای این است که از طریق اصلاحات اقتصادی و سیاسی، اصلاحات فکری و مذهبی را هم ایجاد کند.
انجمن های دوستانه ای را در همه این کشورها تشکیل داده نمونه آن بنیاد ابراهیم بن عبدالعزیز و یا شورای جهانی مساجد است یا سازمان کمک به مردم آفریقا و بنیاد حرمین را تشکیل داده اند که 90 درصد بودجه آن را عربستان و 10 درصد بقیه را کشورهای دیگر تامین می کنند.

حرکت های تکفیری و القاعده چرا شمال آفریقا را به عنوان مکان مناسب برای اختفا و سازماندهی در نظر گرفته اند؟
حرکت های تکفیری در این کشورها حائز اهمیت اند و جدی ترین تهدید برای آفریقا حضور القاعده در این منطقه و گسترش افراط گرایی است.
شمال و شرق آفریقا در استراتژی القاعده به عنوان منطقه سوق الجیشی مطرح بوده است و به دلایل مختلفی محل تاخت و تاز جریان های تروریستی بوده است، مانند مرزهایی که دولت ها به خاطر اینکه ضعیف هستند توانایی محافظت از آنها را ندارند و جریان های مختلف از این مرزها حرکت می کنند چه از مرزهای دریایی و چه از مرزهای خشک وارد کشور می شوند و با خود محموله های سنگین سلاح را می آوردند و به وضعیت سیاسی و اجتماعی خودشان سامان می دهند.
دومین دلیلی که حضور القاعده را در این مناطق پررنگ کرده است، مجاورت خود عربستان است زیرا به راحتی می تواند در این کشور رفت و آمد کند و مرز نزدیکی با این کشورها دارد القاعده به راحتی آنجا قدرت زیادی یافته است.
سومین دلیل حضور قبایل قدرتمند متنفذ تحت تاثیر عربستان است، چون قدرت دولت در این کشورها ضعیف است، قدرت قبایل و جریان های اجتماعی بالا رفته و هرکدام از این جریان ها وابسته به قدرت های دیگری هستند، لذا حضور القاعده را در این کشورها آسان کرده است.
اقتصاد این کشورها غیررسمی است و بخش بیشتری از این کشورها از طریق دزدان دریایی و قاچاق کالا ارتزاق می کنند و اقتصاد صنعتی و کشاورزی ندارد، به همین دلیل هم حضور القاعده به راحتی ممکن شده است.
پراکندگی جمعیت در این کشورها نیز باعث شده تا گروهک های تروریستی به راحتی بتوانند در این کشورها به هر جایی که می خواهند بروند و خود را ساماندهی کنند.

حرکت های تکفیری و القاعده چه عملیات های تروریستی در شمال آفریقا انجام داده اند؟
در سال های اخیر ده ها جریان تروریستی توسط القاعده در این مناطق شکل گرفته است که به برخی از آنها اشاره می کنم؛ فرمانده نظامی القاعده فردی به نام علی امین ارشیدی با نام مستعار ابوعبیده البشیری در 1996 در دریاچه ویکتوریا غرق شد علت آن این بود که ایشان مهیا شده بود سفارتخانه های آمریکا در کشورهای شرق آفریقا را مورد بمبگذاری قرار دهد و مشخص نبود کدام کشور بود و مواد منفجره بسیار زیادی داشت که کشتی دچار سانحه می شود و این مواد منفجر می شوند و او از دنیا می رود.
دو نمونه از غافلگیرکننده ترین حملات تروریستی قبل از 11 سپتامبر انفجار سفارتخانه های آمریکا در نایروبی و دارالسلام تانزانیا بود.
در نوامبر 2002 دو حمله توسط این گروهک در تانزانیا انجام شد. در 2006 ابوعظام فرد نفر دوم القاعده اعلام کرد که این گروهک در حال کوچ به شرق آفریقا است و این آرام آرام حضور آنها را جدی تر کرد و سازماندهی شان بیشتر شد.
پایان پیام/