گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان: قاریان قرآن سفیران فرهنگ و ندای آسمانی الهی هستند که نگاه به شیوه و زندگی آنها سرمشق مناسبی برای دستیابی به سبک زندگی قرآنی و الهی است.
امروزه فقر زندگی معنوی یا معنویت در زندگی جامعه را گریبان گیر خود کرده و رجوع به قرآن و آشنایی با سبک و شیوه قاریان و تالیان این کتاب آسمانی راه گذر از این برزخ را پیش روی انسان می گذارد.
متن زیر که از نظرتان می گذرد، گفت و گویی است با دکتر قاسم رضیعی، استاد، داور و نفر اول مسابقات بین المللی قرآن کریم که در تحریریه خبرگزاری شبستان صورت گرفته است. امید است طی دعوت پیوسته از قاریان و حافظان برجسته کشور در خبرگزاری شبستان، شاهد ارائه مطالبی مفید پیرامون ترویج فرهنگ قرآنی در میان آحاد جامعه باشیم.
به عنوان یک فعال عرصه قرآنی؛ نظر شما نسبت به عملکرد دستگاه‌ها و نهادهای قرآنی در سال 92 و نحوه تخصیص بودجه چیست؟
قطعا هر نظری که من در این خصوص بدهم علمی نخواهد بود چرا که هر کدام از نهادها و دستگاه‌های فرهنگی برای خود دستور کار دارند و مسئولیت آنها به خوبی تعریف شده و عدم اطلاع از این مسئولیت‌ها نمی‌گذارد نظر دقیق و متقنی نسبت به عملکرد آنها در سال گذشته داشته باشیم و در واقع کسی که با این نهادها به خوبی در ارتباط است می‌تواند نسبت به موفقیت یا عدم موفقیت آنها اظهارنظر منصفانه کند، من نیز به عنوان قاری بین‌المللی قرآن با تعداد محدودی از این دستگاه‌ها و نهادهای فرهنگی و قرآنی همچون سازمان اوقاف و امور خیریه و شورای عالی قرآن و صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران در ارتباط هستم. یک نکته بسیار مهم در خصوص مخاطبان دستگاه‌ها و نهادهای فرهنگی قرآنی گستره آنهاست. این قشر به دو بخش آحاد جامعه شامل کسانی که عاشقانه برنامه‌های قرآنی و حوزه‌هایی از این دست را پیگیری می‌کند، است و بخش دوم شامل قاریان و حافظان و متخصصان مرتبط با دستگاه‌های قرآنی و پی‌گیر برنامه‌های آنهاست لذا جامعه قرآنی وسیع بوده و صرفا به قاریان و حافظان محدود نمی‌شود. در خصوص برنامه‌های نهادهای قرآنی و فرهنگی باید به صورت جزیی پی‌گیر بود و از آنها گزارش خواست، به عنوان مثال من با آنکه یک فعال قرآنی هستم و شاهد فعالیت‌های گسترده سازمانی مثل دارالقرآن سازمان تبلیغات از دیرباز تاکنون بوده ام از حیطه وظایف آنها اطلاعی ندارم البته در این بی‌اطلاعی رسانه‌ها نقش بسزایی دارند، اگر اصحاب رسانه گزارشی از فعالیت مؤسسات قرآنی ارایه کنند آحاد مردم و متخصصان حوزه قرآن از حیطه وظایف آنها به خوبی مطلع می‌شوند البته این اطلاع‌رسانی باید صادقانه و با هدف شفاف‌سازی کار‌های انجام‌شود، اگر هر مسئولی چه در بخش‌های قرآنی و دیگر قسمت‌های کشور صادقانه خود را نقد کند قاعدتا اعتماد افزایش می‌یابد، قرآن کتابی است که همواره به گفتار صادقانه توصیه کرده و تآکید می‌کند حق را بگویید حتی اگر به ضرر خودتان باشد. برای گفتمان صادقانه مسئولان نیازمند فرهنگسازی گسترده هستیم. متاسفانه اگر مسئولی بخواهد کاستی‌ها و ضعف‌های کار خود را بگوید با هدف خراب‌کردن فعالیت‌های مسئولان گذشته بوده و این نیز درست نیست، پس وظیفه رسانه‌ها ارایه گزارش کاری موسسات و گفتمان صادقانه با مسئولان در حیطه وظیفه‌شان است.
اصلاح سبک زندگی با کار عالمانه،هنرمندانه و دقیق میسر می شود
یکی از توصیه های مقام معظم رهبری دستیابی به ساختار سبک زندگی قرآنی و اسلامی است؛ برای نیل به این هدف نخبگان قرآنی چه نقشی دارند؟ارائه الگوهای دقیق و هنرمندانه چه تأثیری در اشتیاق مردم به تغییر سبک زندگیشان دارد؟
موضوع اصلاح سبک زندگی برای نخستین بار توسط مقام معظم رهبری مطرح شد و چالش بزرگی را پیش‌روی همگان قرار داد که زندگی ما با زندگی اسلامی و قرآنی چقدر فاصله دارد، سبک زندگی یعنی باید هر شخص از خود این سوال را بکند که آیا شکل رانندگی، غذاخوردن، ورزش کردن، شکل رانندگی، لباس پوشیدن، نحوه برخورد با ارباب رجوع در محیط کار، نوع تعاملاتش با مردم، نوع زندگی آپارتمانی و مصرف انرژی، نحوه مطالعه، نوع زندگی و .. چقدر با معیار همسو و هماهنگ است. در انی خصوص دستگاه های فرهنگی در حال فعالیت، تحقیق و فرهنگسازی هستند وخوشبختانه در موضوع اصلاح سبک زندگی تمام موسسات فرهنگی تاثیرگذار پا به عرصه گذاشته و فعالیت می‌کنند، ما نیز در فرهنگستان علوم پزشکی، سبک زندگی را از لحاظ سلامت مورد بحث قرار داده و پس از راه‌اندازی گروه قرآن و عترت در این فرهنگستان بحث تغذیه از منظر قرآن را مورد بررسی قرار داده ایم. موارد متعددی وجود دارد که در بحث تغذیه انسان را دچار بیماری‌های مزمن می‌کند در واقع از لحاظ پزشکی تغذیه قاتل خاموش انسان است و می‌توان با اصلاح آن مدیریت جانی یا مالی در زندگی هر انسانی داشت، قطعا با همایش و نمایش نمی‌توان سبک زندگی را اصلاح کرد و نیازمند کار کارشناسی و تحقیقاتی و در مرحله بعد فرهنگسازی گسترده است. سبک زندگی یک بسته فشرده بوده و می‌تواند هر قسمت آن به یک کارشناس خبره سپرده شود تا به صورت عالمانه وضعیت فعلی را سنجیده و برای دستیابی به وضعیت آرمانی و ایده‌آل راه‌حلی پیدا کرد و در نیل به این هدف مسئولان، مردم و نهادهای تاثیرگذار وظیفه مهمی بر عهده دارند.
مردم ما الگوپذیر بوده و نیازی به توصیه مستقیم فرهنگی ندارند
چرا برخی از الگوسازی ها برای تغییر ذائقه فرهنگی مردم با شکست مواجه می شود؟ آیا زمان آن نرسیده که سراغ نمونه های حقیقی و معنوی تری چون قرآن رفت؟
مردم کشور ما اغلب الگوپذیر هستند به گونه‌ای که شیوه لباس پوشیدن یک هنرپیشه در زندگی آنها تأثیر می‌گذارد، ما در کشوری زندگی می‌کنیم که پتانسیل بالایی در الگوپذیری آحاد جامعه وجود دارد و اگر این نمونه‌ها به صورت مناسب هنرمندانه و با دقت عرضه شود می‌تواند تأثیر بسزایی داشته باشد البته ارایه الگو باید غیرمستقیم بوده زیرا مردم در مورد توصیه‌های فرهنگی که عالمانه نباشد موضع می‌گیرند. در این میان نقش رسانه‌ها در ارایه شخصیت‌ها و الگوهای قرآنی- اسلامی بسیار مهم است برای مثال سریالی که در مورد شخصیت شهید بابایی از صدا و سیما پخش شد به صورت غیرمستقیم و به دور از هرگونه شعار الگویی مناسب را برای جوانان ما مطرح کرد و بسیار نیز تأثیرگذار بود. نمونه‌های بسیاری نیز وجود دارد که به صورت مستقیم مردم را وادار به الگوپذیری کرده در حالی که این طرح‌ها با شکست مواجه شد برای مثال ساخت عروسک‌های دارا و سارا در مقابل عروسک‌های خارجی به صورت عالمانه و هنرمندانه ارایه نشد و با شکست مواجه گشت. ارایه الگوی اسلامی و ایرانی هدفی مقدس بوده اما باید این الگوها به صورت غیرمستقیم وارد سبد فرهنگی مردم شود. در گذشته نیز قاریان و حافظانی همچون محمدحسین طباطبایی و یا جواد فروغی با ارایه برنامه‌های خود خیلی از نوجوانان را تشویق به حفظ و یا قرائت قرآن می‌کردند که دلیل موفقیت الگوپذیری جوانان ما غیرمستقیم‌بودن این دست برنامه هاست.
رشد فرهنگ قرآنی کشور ثمره رونق جلسات سنتی قرآن
روند آموزش قرآن در کشور را چه طور ارزیابی می کنید؟عملکرد جلسات آموزش سنتی قرآن بیشتر بوده یا جلسات مدرن؟
جنس جلسات آموزش سنتی و مدرن قرآن با هم تفاوت دارد، در واقع اهدافی که این دو جلسه دنبال می‌کنند با هم فرق دارد؛ هدف اصلی جلسات سنتی قرآن ممارست با کلام الهی و جذب جوانان و ایجاد فضای قرآنی در مساجد و محله‌های شهر بوده و آموزش قرآن در متن و اصل آن قرار ندارد، در واقع آموزش قرآن هدف اصلی جلسات سنتی نیست و مردم نیز عاشقانه پای رحل قرآن زانو زده و به استماع آیات الهی می‌پردازند، در مقابل نیز جلسات مدرن هدف اصلی خود را در ارتقای سطح کیفی قرآن‌آموزانی قرار داده است که دارای حداقل‌های آموزشی هستند لذا باید هر دو نوع جلسات آموزشی قرآن تقویت شده و توسعه یابد. پشتیبانی و حمایت از جلسات سنتی قرآن با توجه به اهدافی که برای آن متصور شدند می‌تواند در رشد فرهنگ قرآنی کشور مثمرثمر واقع شود این جلسات از زمان طاغوت که با آنها به صورت شدید برخورد شده و سرکوب می‌شد تاکنون ادامه یافته ولی چراغ آنها خاموش نشده است.
تمایل ذائقه استماع مردم به مداحی تا قرائت قرآن
توسعه فرهنگ استماع قرآن در کشورمان، چقدر میسر شده است؟ چرا مقام معظم رهبری تأکید به برگزاری جلساتی صرفا برای شنیدن آیات الهی دارند؟
ذائقه استماع مردم کشورمان گرایش به مداحی دارد تا به آیات قرآن کریم. البته علاقه‌مندان به برنامه‌های قرآنی در کشور ما کم نیستند و باید به این سلیقه مردم احترام گذاشت و برای ارضای حس و علاقه آنان تلاش کرد، یکی از سفارشات مقام معظم رهبری برگزاری جلساتی صرفا برای استماع قرآن کریم است زیرا کار نیکو کردن از پر کردن بوده و هرچه این جلسات هنرمندانه و عالمانه برگزار شود در تکرار آن نتیجه‌بخش بوده و کم‌کم ذوق و علاقه مردم به شنیدن آیات قرآن افزایش می‌یابد البته برگزاری کرسی‌های تلاوت با هدف استماع آیات الهی دارای آسیب‌هایی است به عنوان مثال نباید این جلسات غیر هنری برگزار شده و یا در انتخاب آیات کج‌سلیقگی کرد که این عوامل باعث می‌شود تاثیر معکوس در مردم به وجود آید البته نوع تلاوت‌های اجراشده در این جلسات نیز بسیار اهمیت دارد و من در خصوص قرائت‌های مجلسی و عام‌پسند و قرائت‌های استودیویی در حال کار تحقیقاتی هستم و تا کنون از این پژوهش انجام‌شده به این نتیجه رسیده ام که بهره‌مندی از تلاوت‌های مجلسی می‌تواند در میان مردم تأثیر بسزایی داشته باشد. موج کرسی‌های تلاوت قرآن که در مساجد کشور ایجاد شده دارای آسیب‌هایی است که باید از آن جلوگیری شود به عنوان مثال کرسی تلاوت قرآن نیاز به زرق و برق بسیار ندارد. همچنین نباید برای این جلسات به قدری حاشیه و یا ظواهر ایجاد کرد که از متن آن غافل شویم.
احترام به قاری قرآن احترام به قرآن است
شما به عنوان یک قاری بین المللی قرآن شأن یک قاری را چه می دانید؟ از مخاطبان خود چه انتظاری دارید؟شما در مقابل دیگران چه وظایفی برعهده دارید؟
شأن قاری، شأن قرآن کریم است، قاریان قرآن برای خودشان حق و حدی قایل نیستند و یک قاری در واقع شأن قرآن را حفظ می‌کند. همچنین میزبانان و کسانی که جلسات قرآن را برگزار می‌کنند باید بدانند احترام به قاری احترام به قرآن است متاسفانه در برخی از سفرهای تبلیغاتی که به کشورهای خارج از ایران داشتم ماموران و رایزن‌های فرهنگی برخورد مناسبی با شان یک قاری قرآن نداشتند. متاسفانه یک رایزن فرهنگی شاید برای یک هنرپیشه احترام و اهمیت بیش از پیشی نسبت به یک قاری قرآن داشته باشد در حالی که اگر رایزن فرهنگی ما دید عالمانه داشته باشد نباید این تفاوت و تمایز را ببینیم. مقام معظم رهبری اعلام کردند که برترین هنر، تلاوت قرآن است و از نظر ظاهری و مادی قاری قرآن یک هنرمند برجسته است اما از نظر معنوی نیز که بخواهیم مقایسه کنیم این سوال باقی است که مسئول فرهنگی کشور نگاه یکسان به محافل قرآنی با جلسات کنسرت موسیقی دارد، آیا تمهیداتی که برای نمایشگاه‌ها و دیگر برنامه‌های جنبی در خارج از کشور در نظر می‌گیرند برای موضوع قرآن نیز در نظر گرفته می‌شود، در مدیریت فرهنگی اگر رأس هرم برای موضوعات اینچنینی اعتقادی نداشته باشد برنامه‌های قرآنی به درستی اجرا نمی‌شود، در واقع اگر رایزن فرهنگی کشورمان اعتقادی به قران نداشته باشد هیچ‌وقت احترام به شان و جایگاه قرآن درست انجام نمی‌شود.
لزوم تغییر روند ارزیابی قاریان در رقابت های قرآنی
آیا سیستم ارزیابی و نمره دهی در قالب مسابقات قرآن می تواند ملاک خوبی برای انتخاب افراد باشد؟علت نزدیکی نمرات قرایان در مسابقات سراسری قرآن چیست؟
یکی از جدی‌ترین آسیب‌های مسابقات سراسری قرآن نزدیکی تلاوت‌های قاریان قرآن است که نمی‌توان برای آن به صورت قانونمند و دقیق رتبه‌بندی قایل شد، برای حل مشکلات و معضلات اینچینی کمیته عالی مسابقات شکل گرفته و من نیز در آن عضو هستم، این کمیته از طرف سازمان اوقاف و امور خیریه اداره می‌شود و در کمیته فنی مسابقات اساتیدی همچون دکتر محمدحسین سعیدیان، هاشم روغنی و غلامرضا شاه‌میوه و دیگر اساتید کشور عضو هستند. یکی از بحث‌های مطرح‌شده در این کمیته عدم رتبه‌بندی یک کار هنری است، نمی‌توان برای تلاوت‌های قاریان قرآن به صورت دقیق رتبه 1، 2 یا 3 قایل شد به طور مثال در خطاطی درجاتی همچون متوسط، ممتاز، فوق ممتاز و عالی وجود دارد و تلاوت قرآن از این موضوع مستثنی نبوده و باید برای آن درجاتی اینچنینی در نظر گرفت یعنی همزمان با برگزاری مسابقات کشوری چندین نفر به عنوان قاریان ممتاز معرفی شوند و از تمام تسهیلات و امتیازهایی که برای قاریان بین‌المللی وجود دارد برای آنها نیز اجرا شود که اگر این طرح عملی شود دیگر متسابقین اصراری ندارند که حتما به رتبه اول یا دوم مسابقات برسند و همچنین استرس نیز در میان متسابقین کاهش یافته و پس از منتخب‌شدن طیفی از قاریان می‌توان با برگزاری اردوهایی نسبت به اعزام آنها در رقابت‌های بین‌المللی قرآن اقدام کرد.
خودنمایی آفت جدی شرکت کنندگان در رقابت های قرآنی
به نظر شما سطح مسابقات سراسری قرآن در زمان شما چه تفاوتی با این رقابت ها در سال های اخیر کرده است؟
در دورانی که مسابقات قرآن را به صورت جدی پیگیری می‌کردم تلاوت شرکت‌کنندگان را به صورت دقیق گوش کرده و زیباترین فراز قرائت آنها را انتخاب می‌کردم به عنوان مثال قرائت دکتر حسین کرمی در مسابقات سراسری قرآن استان قزوین، قرائت استاد علی‌اکبر ملکشاهی در مسابقات سراسری اراک و قرائت استاد محمدحسین لطفی‌نیا در مسابقات سازمان تبلیغات اسلامی از زیباترین نمونه‌های زمان خود بود. ما در آن زمان با علاقه در مسابقات شرکت می‌کردیم و حقیقتا نکته یاد می‌گرفتیم اما متاسفانه در مسابقات سالیان اخیر قاریان برای عرضه خودشان در این رقابت‌ها شرکت می‌کردند.
شما از جمله قاریان بین المللی کشور هستید که در زمینه پزشکی هسته ای فعالیت می کنید. اگر امکان دارد مختصری در مورد این فعالیت خود توضیح دهید.
یکی از موارد استفاده صلح‌امیز از انرژی هسته‌ای بهره‌مندی از رادیواکتیو در طب بوده که به تشخیص، درمان بیماری‌ها و عملکرد اعضای بدن کمک بسزایی می‌کند و از همین روش برای تخریب بافت‌های مضر در بدن استفاده می‌شود که یکی از مواد لازم این نوع درمان در داخل کشور امکان تولید دارد که اگر محقق شود نیازی به صرف هزینه گزاف نیست.
پایان پیام/
نظر شما