به گزارش خبرنگار فرهنگی شبستان، حجت الاسلام محمدرضا زائری، دکتر حسین قنادیان و دکتر فاطمه فراهانی، امروز دوشنبه، 11 خردادماه، در یک میزگرد به تبیین اندیشه‌های فرهنگی حضرت امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری پرداختند.
«حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا زائری» محقق و کارشناس فرهنگی، نیز دیگر سخنران بود که در پاسخ به پرسش مجری مبنی بر اینکه با توجه به تعدد دستگاه‌های فرهنگی کشور و تکثر نهادهای متولی حوزه فرهنگ انتظار امام و رهبر انقلاب از عملکرد این دستگاه‌ها چیست و آیا صرفا دستگاه‌های عمومی همچون ارشاد، صداوسیما، حوزه هنری و... متولی عرصه فرهنگ هستند؟، گفت: گاهی اوقات توافق واحدی درباره فرهنگ وجود ندارد که از تفاوت نگاه‌ها نشات می گیرد.
وی با انتقاد از فرهنگ عامی موجود در جامعه بیان کرد: گاهی اوقات ما از فرهنگ حرف می‌زنیم و منظور رفتارها، کردارها و گفتارهای جمعی است. برای نمونه گاهی که از حجاب حرف می‌زنیم، گاهی که از سیاست کاهش و یا افزایش جمعیت حرف می‌زنیم با زمانی که از ادبیات، سینما و هنر حرف می‌زنیم که به تفاوت نگاه و جا افتادن فرهنگ عامی مربوط می شود. تغییر فرهنگ در اروپا پس از دوره رنسانس شکل گرفت و به جای دین پایه‌گذاری شد. در کشور ما 50 سال پیش زمانی که می‌گفتند فردی فرهنگی است منظور معلم یا کسی که آموزش می‌داد، بود.
ادبیات امام (ره) پس از انقلاب جوانانه و انقلابی شد
زائری خاطرنشان کرد: پس از انقلاب فرهنگی بودن از آموزش به سمت هنر رفت و امروز اگر بگوییم این فرد فرهنگی است یعنی اهل کتاب، ادبیات، شعر و سینماست. انقلاب اسلامی ایران نیز یک انقلاب فرهنگی بود در حالی که می‌توانست یک انقلاب سیاسی یا یک کودتای نظامی باشد.
وی در ادامه به جذابیت‌های کلام امام خمینی اشاره کرد و گفت: تاریخ انقلاب نشان می‌دهد از 15 خرداد 42 در کلام امام با تغییر واژگان و ادبیات مواجه شدیم. ادبیات امام در دهه 30 یک ادبیات مرجعیت و آخوندی و پیرمردی بود، اما حین انقلاب و پس از آن تبدیل به ادبیات انقلابی و جوانانه تبدیل شد، بنابراین امام در اواخر عمر خود جوانانه‌تر سخن می‌گفت.
تعارف و تنبلی در فرهنگ ما رواج یافته است
این پژوهشگر در ادامه بیان کرد: کار علمی، پژوهشی و آکادمیک در ایران کاهش یافته است و این به همه گروه‌ها از راست و چپ گرفته تا کرواتی و... اختصاص دارد. تعارف و تنبلی در فرهنگ ما ایجاد شده است، در حالی که اگر همین تاریخ انقلاب را به دور از حب و بغض مطالعه کنیم، درس‌های بسیاری در آن خواهیم یافت. برای نمونه امام نخستین موضع‌اش برای مخالفت با سیاست‌های طاغوت برکناری شاه نبود، اما کار به جایی رسید که دیگر جای برگشتی نبود. پس از انقلاب نیز امام پس از ورود به ایران در قم مستقر می‌شوند، اما چه شد که به تهران بازگشتند. امام یک پایگاه فرهنگی بود و انقلاب ایران کاملاً یک انقلاب فرهنگی است. همین واژه‌سازی‌های امام مانند «اسلام آمریکایی»، «مستضعفین» و... یک واژه‌سازی فرهنگی بود.
وی با بیان اینکه امام می‌توانست به جای روحانیت سیاسیون را جلو بیاندازد، اظهار کرد: امام می‌توانست به جای استفاده از زبان فارسی به عربی سخن بگوید اما چرا پس از حضور 15 ساله در عراق زمانی که به ایران بازمی‌گردد اصرار دارد که با خبرنگار عرب زبان به زبان فارسی حرف بزند؟ امام خمینی هم فرهنگ را منبع انقلاب می‌داند و هم آن را منشأ می‌داند.
یک اثر هنر باید هم روح و هم ظاهر دینی داشته باشد
زائری همچنین تاکید کرد: گاهی ظاهر یک اثر هنری می‌تواند دینی باشد اما روح دینی نداشته باشد؛ همچنان که اکنون برخی هنرمندان مسیحی آثار هنری دارند که به مراتب از برخی آثار ایرانی به روح انقلاب نزدیک‌تر هستند. امام نیز معتقد بودند که هنر می‌تواند ظاهر دینی داشته باشد اما روح دینی نداشته باشد. بنابراین دیدگاه امام به مساله فرهنگ، یک دیدگاه کاملا اصولی بود رهبر انقلاب نیز اینگونه هستند و ایشان فرهنگ را زینت‌المجالس نمی‌دانند.
وی خاطرنشان کرد: نگاه امام به فرهنگ اصیل است، فرهنگ را به عنوان یک مبنا و قاعده‌ای که قرار است هم انقلاب از آن نشأت گیرد و هم پیام انقلاب را در قالب ادبیات، شعر و هنر عرضه کند، می‌نگرد.
حجت الاسلام زائری در بخش دیگری از این میزگرد، در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه نقش دستگاه‌های دولتی در ظرفیت‌سازی و زمینه‌سازی برای استفاده از جوانان مومن انقلابی که مورد تاکید رهبر انقلاب قرار دارد، چیست، گفت: اساساً معتقدم دستگاه‌های رسمی و دولتی در 3 حوزه سیاستگذاری، نظارت و حمایت نقش دارند. اما معنای دخالت مستقیم به این معنا که در کنار یک روزنامه‌نگار، ناشر و تولیدکننده رقابت داشته باشند را نمی‌فهمم. اینکه دستگاه دولتی در کنار یک ناشر، کارگردان و صاحب امتیاز روزنامه فعالیت کند و به طور تولید بپردازد معنا و مفهومی برایم ندارد.
آمریکا وزارت فرهنگ ندارد، اما هژمونی فرهنگی‌اش کل جهان را گرفته
وی در پایان با طرح این سوال که چرا آمریکا وزارت فرهنگ ندارد اما هژمونی فرهنگی‌اش همه جا سایه افکنده است، تصریح کرد: این امر، نشان می‌دهد که تنها وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تاثیرگذار نیست بلکه انگیزه‌های واقعی افراد متعهد و متدین هستند که باید آنها را سازماندهی کرد.
نقش فرهنگ، ایجاد انگیزه است نه اندیشه
زائری با اشاره به اینکه رهبر انقلاب طی سال‌های گذشته بر این موضوع تاکید داشتند و امسال علنا آن را مطرح کردند، گفت: نقش فرهنگ این است که انگیزه‌ها را تقویت کند اما ما مشکل‌مان اندیشه‌ای نیست چرا که بسیاری اوقات جزم داریم اما عزم نداریم. رفع مشکلات کشور اکنون نیازمند عزم است والا جزم آن وجود دارد. این وظیفه هنرمند است که این انگیزه‌ها را تقویت کند.
هیچ هنری در ایران از تبلیغات تلویزیونی، تاثیرگذارتر نیست/ پنیر پیتزا بسیار خوب تبلیغ می‌شود
وی افزود: متاسفانه اکنون به جز آگهی‌های تبلیغاتی صداوسیما هیچ اثر هنری مخاطب را ترغیب نمی‌کند؛ امروزه پنیر پیتزا بسیار خوب تبلیغ می‌شود اما خبری از تبلیغ ارزش‌ها نیست. ای کاش روزی برسد که ما برای آرمان‌ها و ارزش‌هایمان نیز اینگونه با تاثیر بسیار تبلیغ کنیم.
پایان پیام/
نظر شما