به گزارش خبرنگار سرویس مسجد و کانون های مساجد خبرگزاری شبستان: اسلام تقریبا در قرن شانزدهم توسط مسلمان هائی از کشورهای موریتانی، مالی، سنگال و گینه وارد سیرالئون شده است.
این گروه مسلمان ها پیروان مالک ابن انس بنیانگذار فرقه مالکیه بودند . آن ها بعد از استقرار دربین بومیان با ترویج اعتقادات دینی خود و امضاء برخی آداب و رسوم بومی مردم سیرالئون موفقیت چشمگیری بدست آوردند .
با ورود مسلمانان سایر کشورها از جمله مصر ، لنبان ، سوریه ، سودان و... و ورود فرقه هائی چون احمدیه ، وهابیت و... و همچنین با بازگشت فارغ التحصیلان حوزه های علمیه ج.ا.ایران ، عربستان و... دیدگاه مسلمانان سیرالئون نسبت به اعتقادات و فرهنگ اسلامی گسترش یافت.
مسلمانان سیرالئون تنها با ماه های ربیع الاول و رمضان آشنا هستند. آشنائی آن ها با ربیع الاول به خاطر میلاد با سعادت رسول اکرم حضرت محمد (ص) در این ماه می باشد . مسلمانان سیرالئون در سالروز میلاد رسول گرامی اسلام تحت عنوان " مولود النبی " جشن های وسیعی برگزار می نمایند.
ماه مبارک رمضان به عنوان مهم ترین جلوه اسلام در سیرالئون بیش از سایر ماه های قمری مورد توجه همگان می باشد. قبایل متعدد مسلمان سیرالئون یکپارچه جهت انجام تکالیف شرعی خود با آداب و تشریفات خاصی مراسم ماه مبارک رمضان را برگزار می کنند.
امروزه علی رغم هجوم فرهنگ بیگانه در مناطق نسبتا شهری و مشکلات ناشی از فقر شدید و جنگ داخلی ده ساله آداب و رسوم ماه مبارک رمضان در بین قبایل هفده گانه سیرالئون همچنان پابرجاست.
در این راستا با محمدرضا قزلسفلی، رایزن فرهنگی سابق جمهوری اسلامی ایران در سیرالئون در راستای معرفی، فولکلور، معتقدات، آداب، رسوم و فرهنگ قبایل مسلمان سیرالئون و جایگاه مسجد در این ماه مبارک به گفت وگو پرداخته ایم که حاصل آن را می خوانید:
- ماه مبارک رمضان فرصتی برای تجدید میثاق با مساجد محسوب می شود و مسلمین در سراسر نقاط جهان اعم از اینکه در مملکت اسلامی زندگی کنند و یا در کشوری بیگانه با فرهنگ اسلام اقامت داشته باشند، همواره نسبت به وضعیت مساجد در ماه رمضان حساسیت دارند. در این راستا در مورد وضعیت مساجد در ماه مبارک رمضان در کشور سیرالئون توضیحاتی بفرمایید.
رسیدگی به وضعیت مساجد از جمله تعمیر خرابی ها ، نقاشی ساختمان مسجد ، تهیه حصیر جدید جهت مفروش کردن محوطه مسجد، خرید انواع وسایل صوتی ، تهیه آذوغه برای افطاری و... از جمله تحرکاتی است که مسلمانان سیرالئون قبل از فرا رسیدن ماه مبارک رمضان انجام می دهند.
هیئات امنا و انجمن های اسلامی مساجد و موسسات علمی و فرهنگی با ارسال نامه های رسمی و مراجعه به مراکز فرهنگی و اسلامی جهت انجام موارد فوق الذکر تقاضای کمک و مساعدت می نمایند . در این زمینه دولت و موسسات لائیک آن هیچگونه همکاری به عمل نمی آورد .
هرچند که در سال های اخیر برخی سفارتخانه های کشور های غربی از جمله آمریکا و موسسات غیر دینی و بعضا منکراتی از جمله شرکت مشروب سازی ، بخت آزمائی و ... موقعیت را مغتنم شمرده جهت توجیه فعالیت ها و مشروع نمودن خود از ضعف مالی ، فکری و ایمانی برخی مسلمانان سوء استفاده کرده و اقدام به اهداء مبالغ هنگفتی برنج ، نوشابه ، شکر و شیر جهت افطاری می کنند.
- آیا مردم سیرالئون با فرارسیدن ماه رمضان استقبال خاصی از این ماه دارند به بیان دیگر آیا فرهنگ و فولکلور خاصی نسبت به رمضان در میان جامعه سیرالئون تعریف شده است؟
بله، به علت دین مدار بودن جامعه مسلمانان سیرالئون تقریبا تمام چهره مناطقه شهری و روستائی این کشور از نیمه دوم ماه شعبان دگرگون شده و حالت جامعه نسبتا اسلامی به خود می گیرد .
هر سال بعد از عید فطر شرکت مشروب سازی رسما اعلام می کند که در ماه رمضان تولید و فروش آن به حداقل رسیده است . مردم بیان اینکه ماه رمضان در پیش است در حال آماده ساختن خود برای استقبال از این ماه هستند . در آستانه ماه رمضان مردم این کشور به نظافت و پاکسازی خانه ها و اماکن عمومی ، شستشوی لحاف ، تشک ووسایل خانه می پردازند . آشتی کردن با اقوام و همسایه ها از جمله آداب خوبی است که در ماه مبارک رمضان بین سیرالئونی ها صورت می گیرد.
- تعیین آغاز ماه مبارک رمضان در سیرالئون بر چه اساس است؟
امروزه تعیین اولین روز ماه مبارک رمضان دراین کشور به عهده " کنگره مسلمانان سیرالئون " است. دو هفته قبل از ماه مبارک رمضان اعضای کنگره طی نشستی به استناد اخباری از برخی کشورهای اسلامی اقدام به تعیین آغاز ماه مبارک رمضان می کنند.
با این همه امام های جوان تر و آگاه تر، شخصیت ها و سازمان های اسلامی قبایل فولا ، مینگو ، تمنی و... براساس اعتقادات خود عمل نموده آغاز ماه رمضان را به رویت ماه نو مشروط می دانند . از این روی امروزه در سیرالئون معمولا در ابتدا و انتهای ماه مبارک رمضان اختلاف است .
از جمله روش های تعیین ماه رمضان می توان به واچ نایت – Watch night اشاره داشت. مسلمانان سیرالئون از صدها سال گذشته قبل از ورود گروه های تبلیغی هدف دار و ماموربه این کشور به رویت ماه نو اعتقاد داشته اند . بر اساس این اعتقاد در اولین و آخرین شب ماه مبارک رمضان مسلمانان این کشور گروه گروه جهت رویت ماه به خیابان ها می آمده تا پاسی از شب ، شب زنده داری می کنند . شرح این مراسم در بخش دیگری از گزارش خواهد آمد .
- ظاهرا اقامه نماز نافله از سنت های مردم در طول ماه مبارک ر مضان است، این سنت حسنه بر اساس چه بر نامه و روندی در مساجد این کشور برگزار می شود؟
ماه مبارک رمضان در سیرالئون بعد از نماز عشاء آخرین روز ماه شعبان با شروع یازده رکت نماز نافله بطور رسمی آغاز می شود. مسلمانان سیرالئون اقامه نماز نافله را در طول ماه مبارک رمضان از ضروریات روزه می دانند . چه ، مسلمان بدون اقامه نافله نمی تواند روزه بگیرد . این اعتقاد را اولین مبلغینی که وارد سیرالئون شده اند با خود به ارمغان آورده اند . نماز نافله باید به جماعت در مساجد و یا مکانی که امکان برگزاری نماز جماعت در آن وجود دارد اقامه شود.
همچنین علاوه بر جنبه های اعتقادی اقامه نماز نافله دلایلی به شرح ذیل درضرورت اقامه آن ذکر می کنند:
1- دلیل اقتصادی – مسلمانان اعتقاد دارند که بعد از اقامه نافله صواب کمک های مالی عام المنفعه اشخاص را خداوند متعال تا ده برابر افزایش می دهد . از این روی با گرداندن صندوق های صدقات و کمک ها بعد از اقامه نماز نافله درهر شب مبالغ قابل توجهی جمع آوری می شود.
2- دلیل اجتماعی – در این ایام اگر کسی به هر دلیلی در مساجد محل خود حضور نمی داشت به عنوان توبه و بازگشت به درگاه خداوند متعال و میهمان ماه مبارک رمضان در نماز نافیله شرکت می کند . نمازگزار اگر با کسی خصومت و دشمنی داشته باشد از کرده خود پشیمان شده و جهت ایجاد صلح ، آشتی ، اعلام همبستگی و تجدید اخوت و برادری در جمع نمازگزاران حاضر می شود . همچنین مساجد برنامه های متعددی نیز برای سحری دارند.
- برنامه غذایی مردم سیرالئون در این ماه و به ویژه برای سحری چگونه است؟
سیرالئونی ها به سحری سوکولی ( Sokoli ) می گویند. روزداران سیرالئون بین ساعت های چهار و پنج صبح جهت خوردن سحری که در محل سوکولی ( Sokoli ) گفته می شود بیدار می شوند . نیم ساعت قبل از اذان صبح از خوردن امساک می ورزند . قوت قالب سحری برای روزه داران انواع برنج از جمله جلوفت ( برنج با خورشت گوشت ) ، کاساوا لیف ( برنج با خورشت برگ درخت کاساوا ) ، برنج با خورشت بادام زمینی ... که با روغن نخل پخته می شوند ، است.
- شیوه های بیداری برای سحری نیز فرهنگ خاصی دارد؟
بله، از چند ر وش برای بیدار کردن مردم برای تناول سحری استفاده می کنند:
1- پخش اذان از مساجد - امروزه در مناطقی که از امکانات برق ، ژنراتور و وسایل صوتی برخوردار هستند از مناره مساجد دو بار اذان پخش می گردد . اذان اول برای بیدار شدن و اذان دوم برای امساک و شرکت در نمازجماعت صبح در مساجد .
2- تجربه ازستاره ها و ماه - در مناطق دو افتاده شرق ، جنوب و شمال کشور امام های جماعت ، ریش سفیدان و روسای قبایل براساس تجربیات خود از جمله علائمی چون ستارگان و ماه برای سحری بیدار می شوند .
3- صدای حیوانات تربیت شده - در برخی مناطق دور افتاده مکینی ، پورت لوکو ، کابالا و... چند روز قبل از ماه مبارک رمضان در ساعت خاصی از سحر به حیواناتی چون گاو ، گوسفند و... در چند نوبت غذا و آب می دهند . بطوری که حیوان به غذا خوردن در آن زمان خاص عادت می کند . طول روز حیوان از حداقل آب و غذا برخوردار می باشد . لذا حیوان با نظم خاصی تربیت شده و در زمان معینی که شب های گذشته آب و غذا می خورد احساس گرسنگی کرده و اقدام ایجاد صدا و نعره می نماید . این حرکت حیوان موجب بیداری روزه داران برای سحری می شود.
4- بانگ دستجمعی خروس ها – این شیوه عمدتا در مناطق روستائی که ازقدیم الایام به صدای خروس عادات داشته اند به کار گرفته می شود.
5- نواختن بر طبل و حلب – چند نفر از سوی رئیس قبیله ، ریش سفیدان و امام ها مامور نواختن طبل در فواصل مختلف برای بیدار نمودن روزه داران برای سحری می باشند . طبل اول برای بیدارشدن و طبل دوم برای امساک و آمادگی برای اقامه نماز است.
-تشخیص زمان افطار در سیرالئون چگونه است؟
در بخش هائی ازشهرستان ها و مناطق روستائی مرکزی ، شمالی و جنوبی سیرالئون که هنوز از توسعه نسبی برخوردار نیستند روزه داران به شیوه های ذیل زمان مغرب شرعی را درک نموده و بر اساس آن افطار می کنند:
1- نواختن طبل – رئیس قبیله و یا امام جماعت با نواختن طبل زمان افطار را اعلام می نماید . چندین نفر که در فواصل مختلف قرار گرفته اند با شنیدن صدای طبل امام جماعت بطور همزمان اقدام به نواختن طبل های خود می نمایند . بیدار نمودن برای سحری نیز به همین شیوه صورت می گیرد .
2- آخرین پرنده از کاروان پرندگان – به هنگام غروب آفتاب پرندگان به صورت دستجمعی به سوی لانه های خود در حرکت هستند . زمان پرواز آخرین پرنده در هر منطقه وقت افطار است.
3- در شهرستان های بزرگتر که بعضا از امکاناتی چون موتور برق و وسایل صوتی بر خوردار هستند با پخش اذان مغرب افطار انجام می شود .
اول نماز جماعت مغرب بعد افطار
روزه داران ابتدا در صفوف نماز جماعت مساجد ، اماکن عمومی و خیابان ها قرار می گیرند . مسلمانان در گوشه و کنار شهر و روستا غذاهای مختلفی برای افطار تهیه می کنند . افطار ابتدا با یک نوع سوپ که در محل پاپ ( pap ) نامیده می شود صورت می گیرد . پاپ یک نوع خوراک نرم و رقیق مشابه فرنی است.
نکته بسیار مهم این است که مسلمانان سیرالئون نیز به اقامه نمازها در اول وقت به جماعت ارزش خاصی قائل هستند . به ندرت مشاهده شده است که فردی نماز خود را فرادی اقامه کند. مضافا اینکه نمازهای نافله را واجب دانسته و آن را از شرایط روزه می دانند . به اعتقاد آن ها قصور تعمدی در اقامه نماز های نافله از مبطلات روزه می باشد . امروزه برخی معتقد هستند که ایجاد چنین شرایطی ممکن است موجب روی گرداندن جوانان از التزام عملی به اسلام شود.
برنامه مساجد برای شب های قدر در این کشور چگونه نظام یافته است؟
دهه سوم ماه مبارک رمضان که لیله القدر در آن واقع شده است برای مسلمانان سیرالئون نیز بسیار اهمیت دارد . با وجود اینکه اکثریت مسلمانان این کشور نسبت به واقع شدن لیله القدر در شب بیست و هفتم ماه مبارک رمضان اتفاق نظر دارند تشکلات مختلف اسلامی درشب های مختلف دهه سوم اقدام به برگزاری مراسم ویژه احیاء می کنند.
معمولا مراسم شب قدر و احیاء از شب بیست و دوم تا شب بیست و هشتم در مساجد و مراکز علمی و فرهنگی برگزار شود. در این ایام دعوتنامه های متعددی به نمایندگی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران جهت شرکت و سخنرانی ارسال می گردد . در بسیاری موارد چند دعوتنامه در یک شب ارسال شده و نمایندگی فرهنگی درطول شب باید در مساجد و مراکز مختلف شرکت کند.
در دهه سوم ماه رمضان روزه داران خیلی مواظب اعمال ، کردار و گفتار خود هستند . زیرا معتقد هستند که نزول قرآن مجید در یکی از این شب ها صورت گرفته است . مضافا اینکه در دهه سوم ماه رمضان و لیالی قدر هر چه انسان انجام دهد بطور مستقیم به خداوند متعال گزارش می شود . ضمن اینکه در این ایام نعمت ها و برکات الهی برای برای یک سال آینده تعیین می شود.
مراسم شب قدر
بطور عموم مراسم شب قدر که از ساعت ده شب تا پنج بامداد صورت می گیرد شامل اقامه نافله های طولانی ، قرائت یک دور کامل قرآن مجید ، تواشیح در وصف پیامبر اکرم ، اسلام و سخنرانی می باشد . از شخصیت های دینی و فرهنگی نیزجهت ایراد سخنرانی در مساجد و مراکز دعوت به عمل می آید .
یکی از مراسم قابل توجه شب قدر قرائت یک دور کامل قرآن مجید بطور همزمان است.
در وسط مسجد پارچه سفید رنگی پهن شده و بر روی آن مقداری قابل توجهی میوه " کولا " و " بیتر کولا " که دو میوه مقدس می باشند قرار داده شده است . افراد حاجت دار جهت برآورده حاجت های خود میوه های فوق الذکر را که به اندازه یک گردو بیضوی شکل می باشد در شب قدر به عنوان نذر به مسجد اهداء می کنند . قداست و اهمیت میوه های " کولا " و " بیترکولا " که به رنگ های سفید و قرمز می باشند به قدری است که به عنوان یکی از مقدس ترین و ضروری ترین اقلام جهیزیه زنان تقدیم داماد می شود. این میوه ها ارزش غذائی ندارد لیکن از خواب و گرسنگی افراد تا بیش از نیم روزی جلوگیری به عمل می آورد.
علاوه برآن سی جزء کلام الله مجید ، مقداری شکولات تند مزه ، شمع ، قوطی هائی برای کمک های نقدی ، فانوس و... بر روز پارچه سفید نهاده شده است.
شب زنده داران بطور دایره وار بر اساس مقام دینی و اجتماعی خود گرد پارچه سفید در شعاع های متوازن می نشینند . علماء و قاریان قرآن مجید نزدیک ترین دور به پارچه سفید هستند . بطور همزمان هر فردی که توانائی خواندن قرآن را دارد جزئی از کلام الله مجید را گرفته و با صدای بلند اقدام به قرائت می کند.
همزمان با قرائت قرآن مجید شب زنده داران به وجد آمده جهت ادای حاجات خود و تشویق قاریان اسکناس هائی به روی پارچه سفید پرتاب می کنند. در عین حال برخی مسلمانان اسکناس ها را مستقیما در جیب امام جماعت و قاری قرآن قرار داده شده و به عنوان تبرک و کسب فیض دستی بر سر و روی وی می کشند . در سیرالئون امام های جماعت منبع درآمد و مقرری ندارند . از این روی اهداء مبالغ فوق الذکر کمک خوبی برای آن ها محسوب می شود . در پایان مراسم مبلغ قابل توجهی پول برای مسجد نیز جمع آوری می شود . آنگاه میوه های " کولا " و " بیتر کولا " بین افراد توزیع می شود.
مراسم آتش نورانی ( Lighted Fire Night )
همچنین در بخش های وسیعی از مناطق استان ها و شهرستان های پورت لوکو ، لوکوماساما ، کومرابای ، پپل ، کاماکوئی و... در نیمه شب لیله القدر در حیاط مسجد و یا محلی که در آن نماز اقامه می گردد با هیزم فراوانی که قبلا آماده کرده اند آتش روشن می کنند . مسلمین این منطقه معتقد هستند که قرآن مجید در همان زمان نازل شده است. وقتی که پیامبر اسلام اولین آیات را توسط جبرئیل دریافت نمودند برق و آتشی نورانی در برابر ایشان ظاهر شد . مردم در دسته های متعدد دور آتش حلقه زده و طواف کنان بر گرد آن حرکت می کنند . آن ها معتقد هستند که در چنین زمان مهمی خداوند متعال دعا هایشان را قبول می کند .
پایان پیام/
نظر شما