صادق آیینه وند، رییس پژوهشگاه علوم انسانی و ارتباطات فرهنگی در گفتگو با خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان در پاسخ به این سوال که ترجمه به خصوص ترجمه آثار غربی چه تاثیری می تواند بر باورها و اندیشه های افراد جامعه ایرانی اسلامی بر جای بگذارد، گفت: ترجمه به خودی خود و بالذات و فی نفسه بد نیست و اگر آثار خوب و مناسبی انتخاب شوند، می تواند تاثیرات مثبتی بر باورهای افراد داشته باشد.
وی ادامه داد: همان گونه که در صدر اسلام هم ترجمه می شد و بسیاری از علوم که ناقلان نقل کرده و به ما رسانده اند، از طریق همین ترجمه بوده است.
آیینه وند تاکید کرد: اما اگر ترجمه سلیقه ای باشد و ذهنیت محدودی را منتقل کند و تنها بخشی از جامعه را در نظر بگیرد، کاربرد مثمر ثمر و آنچنانی نخواهد داشت و جای تامل دارد.
رییس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تصریح کرد: در همین راستا ترجمه اگر مطلوب باشد و نظریه ای سودمند را بیان کند، مفید قلمداد می شود و بسیاری از آثار عربی که به فارسی برگردانده می شود کارایی مناسبی دارد حتی برخی از آثار غربی و اروپایی در حوزه تاریخ، علوم اجتماعی، سیاست و دین نیز شایتسگی انعکاس و ترجمه را دارند.
وی با تاکید بر این که ترجمه امری ذاتا ناپسند و بد نیست، اظهار کرد: اما مطلوب ما تالیف است نه ترجمه؛ ما باید به سمتی برویم که دانشمندان جهان اسلام حاصل تحقیقات خود را به رشته تحریر درآورند و کمتر از ترجمه استفاده کنند.
مولف کتاب "سی سال با تاریخ" در پاسخ به این سوال که آیا ترجمه اصول و قواعد و قوانین خاصی را دارد، بیان کرد: ما در این زمینه دو مشکل اساسی داریم؛ نخست آن که در هیچ جای دنیا برای ترجمه قانونی وضع نشده و همه این موارد بستگی به خودِ مترجم دارد، مشکل دیگر آن که در کشور ما جلسات نقد و بررسی برای آثار ترجمه شده وجود ندارد.
وی افزود: در دیگر کشورها به طور معمول اثری که ترجمه می شود، به بوته نقد گذاشته شده و اگر قابل اصلاح باشد، اصلاح، و در غیر این صورت از رده خارج می شود. البته اخیرا تلاش هایی در کشور شده و برخی آثار تنها رونمایی بدون نقد می شوند که این کافی نیست.
رییس پژوهشگاه علوم انسانی و ارتباطات فرهنگی تاکید کرد: باید در فضاهای آکادمیک، پژوهشگاهی و دانشگاهی، آثار ترجمه نقد و بررسی و تحلیل شوند تا از این رهگذر، مترجم بداند که اثر او قرار است نقد شود لذا آثار خوب و مناسبی را انتخاب خواهد کرد و تلاش می کند، لغزشی نداشته باشد.
وی گفت: درست است که در هیچج کشوری قانونی برای ترجمه وضع نشده اما نظارت بر آثار انجام می شود؛ در کشور ما نیز شورای کتاب بحث ممیزی کردن آن را دنبال می کند، اما متاسفانه بیشتر به مسائل حاشیه ای همچون کلمات و جملات ایراد وارد می شود نه محتوا.
آییئه وند با بیان اینکه ما در کشور خود نقد دقیق بر آثار ترجمه شده نداریم، اضافه کرد: همان طور که در کشورهای دیگر بر محتوای اثری نظارت می شود، ما نیز باید ببینیم یک اثر تا چه اندازه مفید یا مضر است نه اینکه بر کلمات و جملات آن بمانیم و ایراد نابجا بگیریم.
وی در ادامه گفت: از سوی دیگر مترجم باید امانت دار نیز باشد و همه محتوای متن را سالم و بدون دست کاری ترجمه کند و اگر در مواقعی با متنی برخورد کرد که با مبانی ما در تعارض و تضاد بود تلاش کند تعلیقی به آن بزند یعنی نظری که از نویسنده بیان می کند، ذیل آن توضیح دهد که این گفته بنا به فلان دلیل و فلان دلیل رد شده است و در واقع پاسخ آن را نیز بیان کند.
رییس پژوهشگاه علوم انسانی و ارتباطات فرهنگی یادآور شد: لذا مترجم باید مسلط به متنی باشد که ترجمه می کند به عبارت دیگر علم آن متن را داشته باشد و بتواند در صورت تعارض، مطلب مورد نظر را برای مخاطب نقد کرده و پاسخ دهد نه اینکه آن را حذف کند چرا که هیچ مترجمی حق این کار را ندارد.
پایان پیام/
نظر شما