سلطه تک سویه اطلاعاتی با فراخوانی ظاهری به تنوع و تکثر

خبرگزاری شبستان:شبکه اجتماعی facebook یکی از مهم ترین و فراگیر ترین صفحات دنیای محازی است.گرچه به نسبت اقبال جهانی این شبکه در ایران از اقبال چندانی برخور دار نیست اما شایسته است قدری در مورد فلسفه وجودی این نوع از وبگاه ها و اثرات اجتماعی و فرهنگی و سیاسی آن اندیشیده شود.با حوادث فتنه 88 و عملکرد مشکوک و جهت دار این وبگاه اهداف پنهان این شبکه نمایان شد.متن زیر که خلاصه ای از یک

پزوهش ارتباطاتی در مورد شبکه فیس بوک است باطن کاملا جهت دار و سیاست زده این به اصطلاح شبکه اجتماعی مجازی را  نشان داده است:

حمایت از گروهک منافقین مخالفت با صفحه حزب الله

یکی از کاربران عنوان کرده است که فعالیت هر گروهی در فیس بوک آن طور که به نظر می رسد،آزاد نیست. یکی از مصاحبه شوندگان اطلاعات جالبی را در این زمینه عنوان کرد در فیس بوک گزینه ای وجود دارد که به کاربر این امکان را می دهد تا اگر نسبت به محتوای خاص یا صفحه خاصی اعتراض دارد، آن را به گروه فیس بوک گزارش دهد تاصفحه یا مطلب موردنظر بسته شود.او گفت که چند هفته پیش، نسبت به صفحه مجاهدین خلق در فیس بوک اعتراض کرده است این سازمان جنایات بسیاری در ایران و بر ضد مردم این کشور انجام داده است این سازمان اخیراً توسط وزارتخارجه ایالا متحده، به دلیل کشتن سربازان آمریکایی در عراق به عنوان گروهی تروریستی شناخته شد.او ضمن ارسال پیامی برای فیس بوک از آنها خواسته بود که صفحه این گروه بسته شود، با این حال فیس بوک اقدامی در این زمینه انجام نداد این در حالی است که به گفته او، یکی از دوستانش گروهی را برای حمایت از حزب الله لبنان در فیس بوک به وجود آورده بود که بلافاصله پس از باز شدن، بسته شد.به عقیده او فیس بوک گروههایی را که به اسلام یا گروه های اسلامی توهین می کنند، نمی بندد و در این مورد سیاست دوگانه ای را در پیش می گیرد با توجه به سیاست فیس بوک (آنطور که این وبگاه در مورد خود اظهار می کند) در مورد کاربران خود و این که اگر کاربران مطلب خاصی را گزارش دهند، آن صفحه بسته خواهد شد، به نظر می رسد شاید فعالیت گروههای مخالف (برای مثال مخالف با حزب الله یا مخالف مجاهدین) بیش از فعالیت گروهها یا فرادی نظیر این کاربر بوده است و به همین دلیل است که برخی صفحات بلافاصله بسته می شوند و برخی دیگر همچنان به فعالیت خود ادامه می دهند؛ یعنی تعداد گزارش هایی که افراد مخالف با حزب الله به فیس بوک می دهند، بسیار بیشتر از تعداد گزارش هایی است که افراد مخالف با سازمان مجاهدین به این وبگاه می دهند. به عقیده این کاربر، در حقیقت این چنین نیست و سیاستی از بالا این محتواها را کنترل می کند.

 سیاست باز و آزاد!

مثال دیگری که می توان در این مورد به آن اشاره کرد، تشکیل گروهی به نام جنبش سبز علوی بود که در مقابل صفحات گروه جنبش سبز در فیس بوک به وجود آمد و این صفحه نیز توسط فیس بوک بسته شد به عقیده این فرد علت تاثیرگذاری و اطمینان کاربران به فیس بوک، این است که در ظاهراً سیاست باز و آزاد و برابری را برای همه کاربران خود قرار داده است، اما در اصل رفتار متفاوت و دوگانه ای در پیش گرفته است یا یکی دیگر از مصاحبه شوندگان عنوان کرد که حساب کاربری وی به دلیل توهین به یکی از شخصیت های اهل تسنن توسط سایر کاربران گزارش و بسته شده است.همانطور که قبلاً گفته شد، برخی از کاربران طرفدار شخصیت های خاص سیاسی هستند که این نوع فعالیت ها در زمان انتخابات ریاست جمهوری در ایران به اوج رسید، تعدادی از مصاحبه شوندگان در دوران انتخابات، از وبگاه خود برای حمایت و طرفداری از کاندیدا یا جریان انتخاباتی خاصی استفاده کردند نوع این استفاده متفاوت بوده است.برای مثال، برخی تنها برای ارتباط با همفکران خود از فیس بوک استفاده می کردند، در حالی که برخی دیگر به دلیل حضور دوستانی از جناح های متفاوت، از صفحه خود برای بحث و تبادل نظر میان جناح های مختلف استفاده می کرده اند این استفاده پس از انتخابات به دلیل مسدود شدن وبگاه و محدودیت های اعمال شده به شدت کاسته شد دلیل مسدود شدن این وبگاه در ایران، متشنج تر کردن فضای جامعه، گسترش شایعات و تحریک اذهان عمومی از طریق این وبگاه بوده است.

شبکه ای برای توهین به مقدسات

تاسیس صفحه ای در فیس بوک که روز 20 می را برای به تصویر کشیدن کاریکاتور پیامبر اسلام (ص) اعلام و مخاطبین و طرفداران خود را تشویق به این کار کرد تا روز 19 می، این صفحه از فیس بوک بیش از چهل هزار طرفدار داشت.با وجود اعتراض شدید و گسترده مسلمانان عضو فیس بوک از کشورهای مختلف نسبت به این صفحه و گزارش آن توسط این افراد به مدت نزدیک به ده روز، فیس بوک اقدامی برای بستن این صفحه انجام نداد مسلمانان عضو فیس بوک، گروههای را برای اعتراض نسبت به این صفحه تشکیل دادند و استفاده از فیس بوک توسط مسلمانان را در 20 می بایکوت کردند برخی از معترضان نیز عکس پروفایل خود را به نشانه اعتراض عوض کردند و تصویری را گذاشتند که استفاده از فیس بوک را بایکوت می کرد تا روز 19 می، تعداد طرفداران یکی از این صفحات نزدیک به چهل هزار نفر بود.این فعالیت ها به قدری شدت یافت که در 20 می، تعداد افراد معترض به این صفحه به 140 هزار نفر رسید در حالی که طرفداران صفحه ترسیم کاریکاتور به هشتادهزار نفر رسید.

در کشور پاکستان که کاربران بسیاری در فیس بوک دارد، چندین تظاهرات اعتراض آمیز به وجود آمد و دولت پاکستان در واکنش به این اقدام توهین آمیز، فیس بوک را در این کشور مسدود کرد در نهایت پس از اعتراضات فراوان و البته فعالیت گروههای مختلف صفحه موردنظر در 20 می بسته شد و فیس بوک رسماً از کاربران عذرخواهی کرد،  همچنین کاربری که این صفحه را به وجود آورده بود مجبور به عذرخواهی شد. فیس بوک با وجود اعتراضات و گزارشات فراوانی که برای بستن این صفحه دریافت کرده بود، مدتی در بستن آن تعلل کرد.

همانطور که گفته شد، فیس بوک از کاربران خود می خواهد که نسبت به مواردی متعهد باشند و از ارسال مطالب و محتواهایی توهین آمیز خودداری کنند، و با وجود اعلام این موضوع که فیس بوک می تواند هرگونه اطلاعات و محتوایی که از اصول آن تخطی می کند، حذف نماید این وبگاه تا مدتها در مقابل درخواست بستن این صفحه مقاومت کرد.این درحالی است که همانطور که گفته شد، فیس بوک صفحاتی را که برای مثال در طرفداری از حزب الله لبنان به وجود آمده بود، یا حتی جالب تر از آن به یزید (بنا به گفته یکی از کاربران) در آن توهین شده بود، تقریباً بلافاصله می بندد.

آزادی در مسائل خرد برای اعمال سیاست کلان

به نظر می رسد، فیس بوک هم در بیان اصول و هم در بیان ارزش ها و هم در فضای عمل، تلاش می کند که محیطی آزاد رابه نمایش بگذارد تا افراد احساس آزادی داشته باشند بدیهی است در چنین محیطی توسعه خواظهاری است و خوداظهاری در هر محیطی، امکان قدرتمند برای اداره کنندگان محسوب می شود.با این حال احساس آزادی القا شده در کاربرد، تا زمانی است که او از هنجارهای ایجاد شده در این وبگاه که لزوماً اخلاقی نیست، بلکه به نظر می رسد بسیار سیاسی است تخطی نکند در حقیقت به نظر می رسد که فیس بوک در زمینه قدرت نرم بسیار موفق عمل کرده است چرا که براساس تعاریف ارایه شده در قدرت نرم، به شکل نامحسوس بر مخاطب تاثیر می گذارد.

برای مثال، وقتی فیس بوک به صفحاتی به صفحاتی نظیر انکار هلوکاست اجازه مطرح شدن را می دهد به مخاطب چنین القا می کند که موضوعاتی از این دست که در غرب تابو است، اجازه مطرح شدن در فیس بوک را دارند و در نتیجه این وبگاه رویکرد متفاوتی را در زمینه های مشابه اتخاذ می کند این در حالی است فیس بوک در مورد موضوعات مرتبط به مسلمانان یا کشورهایی نظیر ایران (نظیر تشکیل گروه های فعال حامی حزب الله، اهانت به پیامبر(ص)، تشکیل صفحات مخالف نظام جمهوری اسلامی ایران) نه تنها بی طرفی را رعایت نمی کند، بلکه همانطور که اشاره شد، در این موارد سیاست دوگانه ای را در پیش می گیرد.

شاید تاکید فراوان فیس بوک در مورد رعایت حریم خصوصی افراد یا رعایت مسائل اخلاقی و تبلیغات فراوان این وبگاه درباره این موضوع، به منظور جلب اطمینان کاربران و در مقابل محدودیت ها و تبعیض های اعمال شده در مورد مسائل کلان تر و تناقض بین این دو، ناخودآگاه معیاری را در ذهن مخاطبین این وبگاه به وجود آورد که اگر فیس بوک در مورد مسائل خاصی محدودیت هایی را اعمال می کند حتماً انگیزه ای مثبت و اخلاقی در آن وجود دارد.نکته جالب توجه در مورد فیس بوک این است که مخاطب عام ایرانی ممکن است هیچ گاه از محدودیت های اعمال شده در فضای فیس بوک باخبر نشود چرا که همانطور که بسیاری از کاربران از این وبگاه صرفاً برای ارتباط با دوستان خود استفاده می کنند.اما کسانی که از فیس بوک برای مقاصد سیاسی استفاده کرده اند بارها به تبعیض های اعمال شده توسط فیس بوک برخورد کرده اند.بنابراین به نظر می رسد که فیس بوک با القای احساس آزادی در مسائل خرد (که ضرری را متوجه سیاست های مهم این وبگاه نمی کند) در حقیقت زمینه را برای اعمال محدودیت و تبعیض در مسائل کلان تر فراهم می آورد با این رویکرد، فیس بوک نه تنها ارزش های خود را به شکل نامحسوس بر مخاطبان اعمال می کند و آنها را جذاب و دلخواه جلوه می دهد بلکه با ایجاد چنین جاذبه هایی آن ارزشها را نمادی از آزادی مطرح می کند و هر کس ارزشهای متفاوتی با آن را مطرح کند آن را نمادی از مخالفت با آزادی می داند و با آن مخالفت می کند.

ظرفیتی برای دریافت و تحلیل اطلاعات

از آنچه گفته شد بر این معنا تاکید می شود که فیس بوک مصداق تام قدرت نرم است که ظاهرش زیبا و آزادی گرایانه و باطنش ظرفیتی برای جمع آوری اطلاعات فراگیر از طریق کاربران فعال و تولید اطلاعات مرتبط با فرهنگ عمومی جهانی به شیوه ای آسان و سریع است.فیس بوک ظرفیتی است برای دریافت و تحلیل اطلاعات از مسیر کم هزینه و موثر. فیس بوک ظرفیتی است چند ملیتی که بهترین امکان را برای سلطه اطلاعاتی جهان قدرت و به ویژه آمریکا فراهم می کند فیس بوک ادامه سیاست های تک سویه جهان قدرت است که همگان را به تبعیت از الگوی نگاه و سیاست خود در عین تنوع و تکثر فرا می خواند.

منبع:استعمار مجازی،سید سعید عاملی،انتشارات امیر کبیر،1389

پایان پیام/