دیگرگونی دبیره پارسی سوزیانی است یکسره زیان

به گزارش خبرنگار خبرگزاری شبستان، دکتر میرجلال الدین کزازی با حضور در خبرگزاری شبستان به پرسش های متنوعی در زمینه موقعیت زبان فارسی در دوران معاصر پاسخ گفت. وی در پاسخ به این گزاره که عده ای در دوره حاضر معتقدند باید زبان علم به عنوان زبان مشترک جهانی را از زبان ادب و هنر ما که فارسی است، جداکرد، گفت: اینکه زبان انگلیسی را بدانیم و از آن بهره ببریم سخنی است در جای خود پسندیده اما اگر خواست این باشد که انگلیسی را جایگزین پارسی بگردانیم سخنی است یکسره بیراه. در دانشگاه دانشجویان باید انگلیسی را بدانند حتی به ان ها می گویم تازی را هم باید بیاموزید(برای شناخت ایران خودمان).

کزازی افزود: اینکه من زبانی را بدانم دیگر است اما اینکه زبان پارسی را به واژه های زبان دیگر بیالاییم دیگر گونه. کدام کشور چنین کرده است!؟ اینکه پارسی را به کناری بنهیم این زبان را در گوشه ای خواهد افکند که باعث سترونی آن می شود. ناتوانی در زبان نیست در پارسی زبانان است، پارسی یکی از کارآمدترین و مایه ورترین سامانه های واژه سازی را داراست در این زبان  بیکرانه می توان واژه ساخت؛ چون بسنده است که با دو یا 3 واژه، واژه ای تازه ساخت. از همین روست که پارسی زبان هنر، زبان سرواز و زبان سخن شده است. پارسی به مو می ماند که در دست هنرمند هر سخنور ریخت دیگر می توان یافت. تا آن جا که سخنور به آسانی می تواند مهر خود را بر آن بزند.

وی تصریح کرد: اینکه امروز زبان پارسی زبان علم نست چون باور نداشته ایم به زبان پارسی. چون غم آن را نداشته ایم. روزگاری جهانشاهی پارسی بسیار پهناور بود، پهناورتر از زبان انگلیسی. این درست است که محمود غزنوی در جهان گشایی پارسی را به هند برد اما چرا پارسی در هند ماند؟ محمود بر هندوان ستمکار بود اما پارسی در هند پایید.

این استاد ادب فارسی یادآور شد: در سفر به چین کتابی دیدم که بار دیگر سربرافراختم و بار دیگر ناختم. این کتاب، کتاب آیینی مسلمانان چین بود و متن آن به پارسی کهن. برای نمونه نام نمازهای پنج گانه، نماز بامداد، نماز پیشین، نماز پسین، نماز شام و نماز خفتن آمده بود. زیر آن آوانوشت با دبیره چینی آمده بود و زیر آن معنای متن به زبان چینی. این نشان این است که مسلمانان چین پارسی را زبان آیینی خود می دانند اما چون سده هاست به چینی سخن می گویند نیاز به آوانوشت و برگردان آن دارند. اگر انگلیسی زبان جهانی شده به پارس ارزش های آن نیست چون زبان زر و زور بوده است، پیش از آن زبان فرانسه زبان فرهنگ بود.

دکتر کزازی همچنین در پاسخ به این گزاره که عده ای چون میرزا ملکم خان و آخوندزاده در دوران مشروطه و برخی نیز در سال های اخیر بر این باور بوده اند که رسم الخط فارسی پاسخگوی قابلیت های زبان فارسی نیست،‌گفت: درباره دبیره خط فارسی (دبیره اصلاحی است که استاد به جای رسم الخط فارسی به کار می برد) آنچه می توان گفت، دبیره را از زبان باید جدا نهاد. زبانی می تواند بسیار ساده و پیشرفته باشد اما دبیره ای بسیار پیچیده و واپس مانده در آن به کار گرفته شود. این را به گونه ای هرچند اندک در دبیره پارسی می بینیم. دشواری ساخته ها در دبیره پارسی این است که مصوت ها را نشان نمی دهیم. اما اگر به دور از خشک اندیشی به دبیره پارسی می اندیشیم باید سودها و زیان های این دیگرگرد را بنگریم. اگر بخواهیم به آن پاسخی بدهیم من برآنم که به ناچار پاسخمان نه خواهد بود. دست بالا اگر واژه هایی داشتید که گمان بردید خوانده نخواهد شد می توان از آن نشانه ها بهره برد. حتی اگر با این آماج (هدف) دبیره پارسی را دگرگون کنیم به نتیجه نخواهیم رسید همانگونه که ترکان نرسیدند.

وی تاکید کرد: اگر اینگونه بود کشوری مانند چین باید دبیره خود را سال ها پیش به انگلیسی و لاتین دگرگون می کرد چون دبیره چینی بارها پیچیده تر از دبیره پارسی است. این دبیره به نوعی یادآور اندیشه دبیره(اندیشه نگاری/هیروگیریف) است. آیا چینیان هنگامی که می خواهند با یکدیگر در «توراندر» (اینترنت) پیوند بگیرند از دبیره انگلیسی بهره می برند!؟ حال آنکه امروز می گویند تنها هماوردی که آمریکا در جهان دارد چین است.

این استاد ادب فارسی یادآور شد: یک زیان بزرگ دیگر نیز در دیگرکرد دبیره پیش خواهد آمد. یکی از نغزترین، زیباترین و هوش رباترین هنرهای ایرانی در این دبیره پدید آمد است: هنر خوشنویسی. آن پیچش ها، خمش ها، آن کرشمه های قلم که با این دبیره سازگار است بستری برای پیدایی نخواهد داشت. خوشنویسی و نگارگری تا بدان اندازه دیرین است که مانی آن را کار شگفت ایزدی خود می شمارد. درست است که آنها با دبیره دیگری می نوشتند اما به هر روی پیشینه این هنر است. بنابراین، این سوزیانی(معامله) یکسره زیان است.

کزازی در پایان گفت: راهکار آن است که ابزارهای پیوند با جهان های دیگر را به گونه ای برنامه بریزیم که بیشتر با دبیره پارسی سازگار باشند. اگر کسی امروز از دبیره پارسی بهره نمی گیرد به سبب دشواری دبیرگی نیست، کاستی فناورانه است. ترکیه آیینه ای است پیش روی ما. ترکان امروز با دیگرگون کردن دبیره، پیوندشان را با گذشته خود گسیخته اند.

پایان پیام/