حوزه های علمیه مانند پادگان شده اند/محصولات حوزه به خارج از حوزه ارایه شوند

به گزارش خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، آیت الله صادق آملی لاریجانی، رییس قوه قضاییه و استاد درس خارج فقه و اصول در آیین اختتامیه پنجمین جشنواره علامه حلی تهران گفت: حوزه علمیه دارای سه وظیفه اصلی فهم دین، تبلیغ و اجرای احکام اسلامی است.

وی با بیان اینکه فهم دین عمده کتاب و سنت است و امروز که ما از محضر پیامبر بودن جا افتاده ایم و استفاده ای مستقیم از وحی نداریم باید تلاش ها و مجاهدت های خاصی در زمینه فهم دین داشته باشیم.

وی با بیان اینکه کار تمام فقها و مجتهدان در همین مسیر بوده و اساس کار در فهم کتاب و سنت است، خاطرنشان کرد: وظیفه اصلی دیگر حوزه تبلیغ است که هر کدام مقتضیات خاص خود را دارد.

رییس قوه قضاییه با بیان اینکه شاید زمانی منبر رفتن تنها روش تبلیغی بود، خاطرنشان کرد: آنچه از معارف تحصیل کردیم بدون تبلیغ بلااستفاده می ماند.

وی اضافه کرد: وظیفه سوم حوزه علمیه به ویژه در زمان فعلیت حکومت اسلامی مانند جمهوری اسلامی ایران اجرای تعالیم الهی و اسلامی است؛ در واقع در حکومت هایی مانند جمهوری اسلامی وظایفی وجود دارد که برخواسته از حوزه می باشد و هیچ نهاد دیگری نمی تواند متکلف آن شود.

استاد درس خارج با بیان اینکه در چنین نظامی ولی فقیه در راس قرار دارد، خاطرنشان کرد: در حکومت اسلامی باید خبرگان شش نفر اعضای شورای نگهبان، رییس قوه قضاییه، دادستان و قضات مجتهد باشند؛ اگر یک قاضی مجتهد هم نباشد لازم است با فتاوای مجتهدین آشنا باشد و مشهور فتوای فقها را استنباط کند و هیچگاه نباید با این بهانه که فتاوای مجتهدین و فقها را درک نمی کند از صدور حکم اجتناب ورزد.

وی ادامه داد: جامعه اسلامی به ویژه در زمان حکومت اسلامی در سطوح مختلف نیازمند اشخاصی است که برخاسته از حوزه های علمیه باشند.

آیت الله آملی لاریجانی با بیان اینکه علاوه بر کار اجتهادی باید معرفت دینی را محور قرار داده و به شبهات پاسخ دهیم، تصریح کرد: از همه فضلا و طلاب مستعد می خواهم که فرزند زمان خود باشید.

وی با بیان اینکه در زمانه ای زندگی می کنیم که انواع شبهات مطرح می شود، اظهار داشت: این شبهات گاهی در قالب روشنفکری و گاهی در قالب علمی به گونه ای مطرح می شود که علوم حوزوی را ریشه در نیازهای بشریت و علوم اصلی می خوانند و حتی برخی از روشنفکران به صراحت بر این معنا تاکید کرده اند.

استاد درس خارج افزود: نباید فکر کنیم اگر این سخنان باطل است که حتما باطل است می توانیم به آنها بی توجه باشیم بلکه باید به آنها پاسخ ظریف و دقیق علمی بدهیم.

وی با اشاره به اینکه بنده برخلاف عده ای که می گویند حوزه های علمیه نمی تواند مانند گذشته علما را تربیت کند معتقدم حوزه های علمیه تربیت کننده علما و فضلا هستند، خاطرنشان کرد: بنده در حوزه علمیه قم و بعضا در برخورد با حوزه علمیه تهران با فضلایی روبرو شدم که با تلاش و مجاهدت بسیار مشغول تحصیل و کار پژوهشی هستند و تذکرات و نکاتی که می گویند حاصل تجربیات بنده است.

رییس قوه قضاییه ادامه داد: یافتن استعدادها بسیار مهم و کار مدیران است زیرا همانطور که ما در صورت متفاوت هستیم در باطن نیز متفاوت هستیم؛ بنده بارها جوانانی را دیده ام که ذهنشان در علوم عقلی می جوشد و جوانان دیگری را نیز دیده ام که در بحث حدیث مستعد هستند لذا باید استعدادها شناسایی شوند.

وی با تاکید بر اینکه در همه زمینه ها نیازمند پژوهشگر هستیم، تصریح کرد: شناختن استعدادها کار مدیریتی و مقدمه کار پژوهشی است.

استاد درس خارج در ادامه تفکیک و تخصصی شدن را لازمه زمانه ما خواند و اظهار داشت: هرچند تخصصی شدن پژوهشگر را از سایر حوزه ها دور می کند اما لازم است و بنده معتقدم حتی در زمینه فقه نیز نیازمند تخصصی شدن هستیم.

آیت الله آملی لاریجانی با بیان اینکه بنده با تتبع دریافتم بسیاری از تالیفات سخنی نو ندارند، اظهار داشت: اینکه بگوییم چند دوره فقه و چند دوره اصول گفته ایم، فایده ندارد و علی الاصول باید رشته رشته ای کار کنیم و از تکرار برخی فتاوا که بدون مراجعه به مبانی است، اجتناب کنیم.

وی با بیان اینکه زمانی در محضر علما بحث شد که آیا پول را نیز می توانیم مانند سایر اموال وقف کنیم یا خیر، خاطرنشان کرد: برخی از مراجع که در سطح بسیار بالا هستند و برخی نیز امروز حضور دارند و بنده نمی خواهم نام آنها را ببرم بحث حقوقی را قبول ندارند و دارای نظرات خاص درباره مالیات و بانک ها هستند.

وی بحث تفکین و تفکیک ریشه های فکری را بسیار مهم خواند که باید درباره آن کار شود، گفت: باید برخی از معارف و مهارت های زمان را فرا گیریمژیشه های فکری را بسیار مهم خواند که باید درباره آن کار شود، گفت: باید برخی از معارف و مهارت های زمان را فرا گیریم؛ استفاده از کامپیوتر، اینترنت در رسانه ها لازمه کار تحقیقی است.

استاد درس خارج مدیریت پژوهش را نکته مهم دیگر خواند و عنوان داشت: این از آن رو مهم است که نیروهایی که داریم محدود است و الان طلاب فعال و محقق زیاد نیست لذا نباید سرمایه ها را هدر داد؛ گاهی پژوهش های مکرر صورت می گیرد و گاهی سه نفر برای یک موضوع واحد وقت می گذارند در حالی که ضرورت ندارد.

وی با تاکید بر اینکه مسایل بسیار مهمی در زمینه فلسفه حکومت اسلامی و مبانی مشروعیت حکومت اسلامی مطرح است، اظهار داشت: غربی ها در این باره بسیار حرف زده اند اما ما باید حرف خود را بزنیم و پاسخ های فنی خود را داشته باشیم، برای مثال در زمینه حقوق بشر تحت بمباران فکری غربی ها هستیم اما باید پرسید آیا حقوق بشری که همجنس بازی دارد می تواند حقیقتا حقوق بشر باشد.

رییس قوه قضاییه با بیان اینکه غربی ها تعریف خود را از انسان و ما نیز تعریف خود را از انسان داریم، تصریح کرد: درباره حقوق زن ایران را مورد تهاجم قرار می دهند لذا لازم است درباره این موضوع نیز کار پژوهشی صورت گیرد.

وی پژوهش درباره فناوری های نوین و رسانه ها را نیز بسیار مهم خواند و گفت: بزرگواری مطرح می کرد آزادی رسانه ها منافاتی با توهین به افراد ندارد. حال سوال اینجاست آیا می شود یک مرجع تقلید ما فتوا دهد که برای آزادی بیان می توان به هر کسی توهین کرد و افترا بست؟

آیت الله آملی لاریجانی اولویت بندی پژوهش ها را و توجه به نیازهای مبرم دم دستی را بسیار مهم معرفی کرد و اظهار داشت: نکته بعدی اینکه در میان پژوهش های حوزوی به برخی مباحث مانند فلسفه علم توجه کمی شده است؛ بنده زمانی در حوزه علمیه قم تلاش کردم که فلسفه علم و اصول را تبیین نمایم لذا از سال 77 تا 88 فلسفه علم و اصول را تدریس کردم.

استاد درس خارج در ادامه با ذکر چند مثال فقهی درباره اعتباریات و امر بین الامرین خاطرنشان کرد: نقدهایی در کار پژوهشی داریم لذا درباره برخی مفاهیم مانند اعتباریات، حکم و غیره بدون توجه به تعاریف و تقسیمات نظراتی ارایه می کنیم.

رییس قوه قضاییه با تاکید بر اینکه باید فلسفه علم در پژوهش های حوزه جدی تر گرفته شود، گفت: یکی از مواردی که به پژوهش نیاز دارد فلسفه علم است. ما با جوامع دیگر فرق داریم زیرا مسلمانان حداقل 1400 سال است دارند کار می کنند، مدام فکر بر روی فکر آمده و در تمام ساعات کار شده است لذا حیف است که برخی از این تلاش ها در گوشه کتابخانه ها خاک می خورند.

آیت الله آملی لاریجانی با بیان اینکه تلاش برخی از علما را در کتابخانه امیرالمومنین در نجف دیدم و با حوصله نگاه کردم و از خود پرسیدم چرا از آنان استفاده نمی شود، تصریح کرد: چند سال پیش به مسئولان برگزاری کنگره ملامهدی نراقی گفتم ایشان و فرزندشان دارای کتب بسیاری در زمینه های اخلاقی، عرفانی، فلسفی و حتی اصولی هستند چرا کتب ایشان را احیا نمی کنید که پاسخ دادند چه کسی این کتاب ها را می خواند؟

رییس قوه قضاییه یکی از کارهای پژوهشی مهم را احیای تراث دانست و اظهار داشت: زمانی کار دقیق پژوهشی به اینجا می رسد که تحقیق کنید آیا فلان روایت که در فلان نسخه وجود دارد در سایر نسخ نیز وجود دارد یا خیر.

استاد درس خارج توجه به تراث را ابزار کار پژوهشی دانست و تصریح کرد: کار مهم دیگر عرضه محصولات حوزه به بیرون است زیرا امروز حوزه ها مانند پادگان شده اند.

وی اضافه کرد: آثار علمای 200 سال پیش یا 100 سال پیش ما از برخی سخنان امروز غربی جلوتر است حرفی که فردی به نام جانسون درباره فعل گفتاری در 1960 زده است و امروز به عنوان کتاب کلاسیک درآمده به طوری که هر فردی می خواهد در این زمینه کار کند به او مراجعه می نماید 200 سال پیش توسط برخی از علمای ما بسیار دقیق گفته شده است، این در حالی است که علمای ما بی منت و توقع برای خدا کار می کردند در حالی که برای اساتید غربی کار پژوهشی تدوین می شود و آنها 2 سال در خانه می نشینند و در زمینه خاصی تحقیق می کنند.

رییس قوه قضاییه توجه به معارف بیرونی را بسیار مهم خواند و گفت: من برخلاف بحث های قبل و بعد اعتقاد ندارم که معارف بیرونی می تواند معارف ما را به تلاطم درآورد.

وی بحث مهم در کارهای پژوهشی را روش تحقیق دانست و خاطرنشان کرد: در حوزه های ما 2 روش برای کار وجود دارد، یک روش این است که یک استاد بزرگی با تدبر و تفسیر بسیار وارد کار می شود و استاد دیگری به اجمال به بیان سخنان دیگران می پردازد. مرحوم والدم موجز کار می کردند و استاد دیگرم آیت الله وحید خراسانی به تفصیل مباحث اصولی را بیان می کردند. نتیجه گیری اینکه نباید وقت طلبه ها را هدر داد هرچند بعضی از بزرگان معتقدند با یکی دو سال نمی توان به اجتهاد رسید و من نیز طرفدار این نظر هستم.

آیت الله آملی لاریجانی در بخش پایانی سخنانش با تاکید بر اینکه همه کارهایی که می کنیم در بستر اخلاق و معنویت معنا می یابد، تصریح کرد: تمام کارهای ما در زمینه اجراییات، تبلیغ و فهم دین به خودی خود معنا ندارد و از هر فردی برای یک روحانی فریضه تر این است که به قیامت ایمان داشته باشد و در این صورت زندگی اش متحول می شود.

وی اضافه کرد: اگر با تمام وجود حرف قرآن را که می فرماید دنیا لهو و لعب و آخرت حی ماندگار است بپذیریم تمام زندگی ما دگرگون می شود.

رییس قوه قضاییه با تاکید بر اینکه باید همواره فعالیت های خود را محاسبه کنیم و دقت نماییم برای چه کسی کار می کنیم، اظهار داشت: دارالاخرت جدای از ما نیست به این صورت که زمانی دنیا تمام می شود، وارد برزخ و سرانجام وارد آخرت می شویم بلکه امروز داریم آخرت را می سازیم.

استاد درس خارج با بیان اینکه عوالم نقطه دیگری نیستند و هر چه در این دنیا ساختیم در آن دنیا خواهیم داشت وگرنه چیز دیگری نخواهد بود، گفت: قرآن می گوید آن کتابی که در قیامت گشوده می شود کتاب نفس شماست و در آنجا اعمال انسان را می آورند.

رییس قوه قضاییه در پایان با اشاره به اینکه باید آیات قرآن را جدی گرفت زیرا با کسی شوخی ندارد، اظهار داشت: خواهران و برادران اگر اعمال ما در مسیر حق نبود و شبانه روز خود را در معرض حق قرار ندهیم در قیامت حسرت خواهیم خورد.

پایان پیام/