دعای عهد از ارزشمندترین یادگارهای امام صادق(ع) در عصر حاضر/ نباید در منابر اولویت به علم زدگی داده شود

عبدالحسین طالعی عضو هئیت علمی دانشگاه قم، در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان در قم با اشاره به سالروز شهادت امام جعفر صادق (ع) گفت: حضرت‌ امام‌ جعفر صادق‌ عليه‌ السلام‌ حجت خدا در زمان خود  بود که در مدت 34 سال‌ دوره‌ امامت‌، "مكتب‌ جعفرى‌" را که همان اسلام اصیل نبوی است، ترویج فرمود و موجب‌ بازسازى‌ و زنده‌ نگهداشتن‌ شريعت‌ محمدى‌ ( ص‌ ) گرديد.

وی افزود: با توجه به اینکه امام صادق (ع) از جایگاه ویزه ای برخوردار می باشد باید در باب این حضرت به چند نکته مهم و اساسی توجه داشت تا بتوان شخصیت و جایگاه ایشان را درک کرد.

عضو هئیت علمی دانشگاه قم ادامه داد: یکی از این امور  توجه به منابر و مجالس دینی است.  البته در باره امام صادق علیه السلام  کتابهای زیادی نوشته شده،  هرچند جای  بهبود و بهینه شدن دارند، اما مردم همواره بیشتر به صورت شفاهی  به مطالب می رسند  و چون مردم به صورت شفاهی  مطالب را می گیرند باید سخنان هدفدار و منظم و اثرگذار در منابر عنوان شود.

طالعی تصریح کرد: برخی کتابها هم به شکلی هستند که بی هدف و پراکنده بوده و مجموعه مطالب به  صورت منسجم  و پازل گونه نیستند، در حالی  که دنیای امروز یک دنیای پر رقابت  و پر مطلب بوده و همه در کار تولید مطلب جدید و روزآمد هستند.

وی یادآور شد: این امربدیهی است که با وجود گروههای مجازی واجتماعی در چنین دنیای پررقابتی  باید به فکر تولید نو باشیم و حداقل یک سبک زندگی دقیق تعریف کنیم  که هر کس یک گوشه آن را بگیرد که متاسفانه مجالس ما چنین نوآوری هایی ندارد. البته برخی مطالب  باید همیشه تکرار و یادآوری شود، اما باید توجه شود که نمیتوان همیشه به این بهانه حرف تکراری زد و باید مطلب جدید عنوان شود.

عضو هئیت علمی دانشگاه قم اظهار داشت: البته یافته و تولید جدید فرصت و توان علمی و روشمندی پژوهشی می خواهد، ولی اگر امام صادق(ع) برای ما اهمیت داشته باشد که باید چنین باشد،  به این زحمت می ارزد که در صحبت کردن، هدف ما احیا و مؤثر سازی آموزه های  امام صادق (ع) باشد.

تببین دین و امامت در گرو توحید است

طالعی خاطر نشان ساخت: نقد بر کتب و عناوین که در مجالس گفته می شود موضوعی دیگر است که باید به آن توجه شود، چرا که اساس دین به حکم عقل  ونقل بر توحید است، و مبنای اصلی همه مسائل به توحید برمی گردد و همین فهم غلط توحید است که گروه تکفیری داعش را به بار آورده است.

وی ابراز داشت: توحید، اگرهمان گونه که هست گفته وتبیین شود، خیلی از مسائل  ومشکلات در باب امامت و دین نیز حل خواهد شد، چرا که تببین دین و امامت در گرو توحید است.

عضو هئیت علمی دانشگاه قم عنوان کرد: طبیعتا توحید اصل و اساس و مهمترین محور دین  است و وقتی می خواهیم در مورد امام صادق (ع) سخن بگوییم، مهمترین مطلب باید به توحید اختصاص داده شود و می دانیم که روایات توحیدی زیادی ازامام صادق (ع) توسط اصحاب آن حضرت ازجمله هشام بن حکم، زراره، ابو بصیر و .. در کتابهای معتبری مانند کافی نوشته کلینی و توحید نوشته شیخ صدوق که هر دو عالم بزرگ قرن چهارم بوده اند، نقل شده که متأسفانه غالبا در مجالس ما یادی از آنها نمی شود و این باعث بروز مشکل می شود.

طالعی گفت: امام صادق(ع) مطالب توحیدی را به گونه های  مختلف از جمله دعا و گفتگوبا خدا، زیارتنامه یعنی گفتگو با معصومین، تببین برای شاگردان، مناظره با مخالفین و ....بیان فرموده است.

وی افزود: امام صادق(ع) در مسجد الحرام با افراد مناظره می کرد و این یکی از نقاط اوج فرهنگ شیعی است که درفرهنگ خشن آن روز، با توجه به اینکه زبان گفتگو ضعیف بود،  امام صادق(ع) با افراد مختلف مناظره می کرد، آن هم در مسجد الحرام با آن همه قداست و عظمت که دارد.  

عضو هئیت علمی دانشگاه قم بیان داشت: امروزه در دوره ارتباطات، گفتگوها، تمدنها، تعاملات فرهنگی و ..هنوز برخی فرقه های اسلامی پیروان خود را از گفتگو با دیگران نهی می کنند  و اجازه نمی دهند یکسری آثار را ببینند و بخوانند و در همین راستا برخی از برادران و خواهران اهل تسنن در ایران با وجود این که دعای کمیل ازشبکه های مختلف صدا و سیما پخش می شود، هنوز به گوششان نخورده و نشنیده اند و برخی مشایخ تسنن، افراد خود را از شنیدن صدای دعای کمیل برحذر داشته اند .

طالعی در ادامه افزود: امام صادق(ع) در مسجد الحرام در آن شرایط مناظره و گفتگو می کردند و ما باید اززندگی امام صادق(ع) و پتانسیل فوق العاده ای که در آن است برای دنیایی که  مردم از برخوردهای داعشی آن خسته شده اند و دنبال یک فضا برای گفتگو است بهره بگیریم، در حالی که  در ارائۀ  روایت درست و جذاب  از اسلام چندان موفق نبوده ایم.

علم زدگی آفت مجالس مذهبی

وی با بیان اینکه علم زدگی آفت دیگری است که در مجالس ما وجود دارد، خاطر نشان ساخت: دنیای امروز ما گرفتار علم زدگی  و غرب زدگی شده است. سؤال این است: آیا آنچه ما از امام صادق(ع) انتظار داریم تببین شیمی است یا الاهیات، تبیین شیمی کاری علمی است که از عهده هر دانشمند شیمی بر می آید و در جای خود خدمتی به بشریت است.

طالعی افزود: اما علم امام صادق(ع) تبیین الهی است که ما متاسفانه  مباحث الاهیات امام صادق(ع) را رها کرده ایم  و جابربن حیان را مهمترین مطلب  در زندگی امام صادق(ع) می دانیم و این علم زدگی ماست که علم تجربی را مهمتر از علم الهیات امام صادق (ع) می دانیم. 

وی یادآور شد: نمونه روشن آسیب فرهنگی این موضوع، ساخت سریال جابر بن حیان است که  با توجه به زندگی ایشان که پر از نکته و مطلب است در اولویت نبوده،  هرچند جابر در جمع یاران حضرت بوده اما رتبه او به پایه رتبه بزرگانی مانند هشام بن حکم و ابوبصیر نمی رسد.

عضو هیئت علمی دانشگاه قم اذعان کرد: متاسفانه کتابهایی هم در باب امام صادق منتشر شده که هیچ پایه ای و اساسی ندارند و مجموع آن ابراز اظهار نظرهای بی پایه ای است که نشان می دهد  کتاب در فضای علم زدگی اوج گرفته است و این آسیب پذیری ما را در عرصه نشرو تولید متون دینی تاریخی و اسلامی نشان می دهد.

وی عدم علم جامع محور را از دیگر معضلات جامعه برشمرد و اذعان کرد: امام صادق(ع)  در باب  نماز مطالب زیادی عنوان کرده اند، اما چون ما نگاهی جامع نسبت به مسائل نداریم و نگاهمان جزیی و ناقص است، لذا همان جمله امام صادق(ع) در باب نمازبه گونه ای گفته می شود که به دیگر ابعاد آن بی توجهی می شود.

طالعی ابراز داشت: اهمیت نماز نباید به  گونه ای باشد که  نسبت به حق الناس بی توجهی صورت گیرد، همان طور که مکان غصبی، لباس غصبی و ... در نماز مهم است زمان غصبی هم باید مورد توجه قرار گیرد. کارمندی که در اداره نشسته و یک نفر منتظرامضاء اوست، حق ندارد در صورتی که ارباب رجوع منتظر نظر اوست، برای  اعتکاف به مرخصی برود و این یعنی زمان غصبی و عبادت ما دچار مشکل می شود.

عضو هئیت علمی دانشگاه قم گفت: کسی که حدیث امام صادق را نقل می کند، باید مطلب را جامع و کامل بیان کند،ما الان در مواجه با فرزندانی روبرو می شویم که بدون رضایت والدین به جمکران و اماکن زیارتی می روند در حالی که این کار  به اجماع فقها حرام است، چرا که شرکت در مجالس امری مستحب است، ولی اطاعت از پدرو مادر واجب می باشد.

دعای عهد یکی از ارزشمندترین یادگار امام صادق(ع) در عصر حاضر

وی ادامه داد: اهل تحقیق باید بدانند که در باب احادیث امام صادق(ع) دو کتاب جامع، یکی از مرحوم سید محمد کاظم قزوینی و دیگری از مرحوم شیخ عزیزالله عطاردی داریم، این دو کتاب هر کدام در بیش از 20 جلد منتشر شده اند، ولی  متاسفانه برخی از اهل تحقیق نسبت به این دو کتاب بی خبرهستند که نتیجه آن این است که در باب زمینه های تاریخی دوره امامت آن حضرت مطالبی  گفته می شود، اما کمتر دیدگاه های  امام صادق (ع) بخصوص در باره توحید و امامت در منابر گفته می شود .

طالعی عنوان کرد: یکی از یادگاری های ارزشمند امام صادق (ع) که برای تربیت  نسل ما در این دوره بسیار حساس است، دعای عهد امام زمان (عج) است که نقش و  جایگاه و اثر تربیتی فوق العاده ای دارد، البته  از رسانه ها پخش می شود و در فضای مجازی هم وجود دارد اما نسبت به بیان عظمت دعای عهد به خصوص تبیین آموزه های عمیق آن بسیار کم کار شده است.

 عضو هئیت علمی دانشگاه قم افزود: متاسفانه ما یک فرهنگ بد داریم و آن اینکه دعاها را فقط برای ثوابش می خوانیم، اما غافل از این هستیم که دعاها باید با توجه به معانی و محتوای مهم آن خوانده شود و بالاترین ثواب آن تغییر زندگی است و تجربه های اثر بخش و نتیجه های مهمی از اثرگذاری دعای عهد در زندگی دیده شده است.

وی با بیان اینکه دعای عهد اثرات شگفت انگیزی دارد گفت: انسان باید هر روز صبح دعای عهد را زمزمه کند و با امام زمان خود صحبت کند و به خود یادآوری کند که از دوستان و یاران امام زمان (عج) است، خوب است که گویندگان منابر و مجالس،  همواره باید از آثار تربیتی دعای عهد و اثار ارزشمند امام صادق(ع) به زبانها و قالبهای مختلف سخن بگویند، چرا که آثار تربیتی دعای عهد،  بسیار ویژه و قابل تامل است .

جامعه و اهل قلم نباید نسبت به مناسبات و بیان مطلب در آنها بی تفاوت باشد

طالعی ادامه داد: ما باید دعای عهد را که اثر ماندگار و ارزشمند امام صادق(ع)است تببین کرده و به شنوندگان خود بیان کنیم که امام صادق(ع) زمانی این دعا را نسبت به امام زمان(عج) یاد دادند که حداقل 100 سال قبل از تولد ایشان بوده است، لذا  در این دوره که دوره امامت امام زمان (عج) است، باید این دعا را بسیار مورد توجه قرار دهیم، چرا که ما امت و رعیت امام زمان(عج) هستیم و نباید موجب ناراحتی حضرت بشویم.

عضو هئیت علمی دانشگاه قم در پایان گفت:  اهل قلم و بیان دو گروهی هستند که در راس امور قرار دارند و جامعه امروز باید به این موضوع توجه داشته باشد که این مناسبتها که ما برای ائمه و ... برگزارمی شود، باید اصلاح گردد و جامعه نباید نسبت به مناسبتها و مطالب بیان شده در آن بی تفاوت باشد، بلکه باید به عنوان توشه معنوی در دنیا و آخرت به  آن توجه شود و روی آن کار جدی آموزشی و پژوهشی و ترویجی  صورت گیرد.