تغذیه فکری کودکان را جدی بگیریم/ انیمیشن از عروسک قدرتمندتر است

حجت الاسلام جلال نوری، کارشناس امور فرهنگی و رسانه در پاسخ به این سوال که انیمیشن تا چه اندازه قابلیت انتقال مفاهیم عمیق دینی را دارد، به خبرنگار شبستان گفت: کودکان در سن حساسی قرار دارند در این سن پذیرش و آمادگی فرهنگی وجود دارد و ما باید به یک سری از مسایل در حوزه کودکان توجه ویژه داشته باشیم. باید بدانیم نیازهای معنوی و دینی کودکان دقیقا در چه سنی تعریف می شود. باید بدانیم که کودکان در چه قالب های سمعی و بصری بیشترین پذیرش و آگاهی را از فهم ارزش های دینی دارند.

حجت الاسلام نوری با بیان اینکه جامعه امروز در بستری رشد می کند که دایما تحت محاصره تلفن همراه، بازی های رایانه ای و انیمیشن است، اظهار داشت: سبک زندگی جامعه امروز به گونه ای انتخاب می شود که از همان کودکی و نوجوانی اوقات زیادی صرف انیمیشن و بازی های رایانه ای می شود و دیگر از بازی های قدیم خبری نیست.

وی با اشاره به همزادپنداری در کودکان بیان کرد: کودکان خود را جای شخصیت های دیگر می گذارند، وقتی نخستین بار انیمیشن مرد عنکبوتی پخش شد، موجی از کیف و کفش، لوازم التحریر و اسباب بازی شکل و شمایل مرد عنکبوتی را پیدا کرد و بچه ها به خرید آنها ترغیب شدند. این نشان می دهد که انیمیشن چه تاثیر عمیقی در قالب شخصیتی بچه ها دارد.

این پژوهشگر امور فرهنگی و رسانه عنوان کرد: جامعه ما در یک وضعیت خاص قرار دارد .ما هر چند اسلامی و مدعی فرهنگ دینی هستیم اما متاسفانه در حوزه کودک و نوجوان مصرف کننده و واردکننده محصولات فرهنگی هستیم حتی در حوزه کتاب، قالب آثار ترجمه است. آنچه ترجمه می کنیم که در زندگی روزمره موردش را نمی بینیم.

حجت الاسلام نوری با اشاره به حساسیت دوران کودکی در شکل گیری شخصیت انسان تصریح کرد: به طور طبیعی انسان در کودکی هر شخصیتی پیدا کند، همان در میانسالی و بزرگسالی عامل پذیرش سبک زندگی وی خواهد شد.

وی با بیان اینکه کودکان ما در محیط های متناقض رشد می کنند، بیان کرد: ما ارزش های دینی و اخلاقی را کلیشه ای می کنیم و آنها را در قالب های محدود خلاصه می کنیم. به عنوان مثال نوجوانی که نماز نمی خواند را راحت از خود دور می کنیم. توسعه رفتارهای اخلاقی و اجتماعی به مراتب می تواند کارکرد داشته باشد تا توقعات دینی.

این پژوهشگر خاطرنشان کرد: کودک در بستری که 80 درصد بی ارتباط با ارزش های فرهنگی و دینی است، رشد می کند و جامعه از او توقع رعایت ارزش های دینی را دارد. همین تناقض است که مساجد ما را و نماز جماعتها را خلوت کرده است.

حجت الاسلام نوری اظهار داشت: در دوران قبل از انقلاب کودکان و نوجوانان انحرافاتی را در طاغوت مشاهده کردند و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به جبهه ها روی آوردند که مبارزه کردند. در حال حاضر این وضعیت وجود ندارد زیرا فرزندان ما در محیطی متناقض بزرگ می شوند.

این پژوهشگر عنوان کرد: ما باید به سمت این برویم که محصولات فرهنگی هنری متناسب با قالب ذهنی کودکان تولید کنیم و به صورت غیرمستقیم و البته جذاب و حرفه ای مفاهیم دینی را به آنها منتقل کنیم.

وی با اشاره به انیمیشن "میتی کومان" یادآور شد: این انیمیشن نوعی فرهنگ امام زمانی را نشان می داد. کسی که اشخاصی اعم از خواهر و مادر و حتی حیوانات در کنارش بودند وارد دهکده ای می شد، فساد و انحراف را می دید و خود را نماینده حاکم بزرگ معرفی می کرد همین که اسم حاکم بزرگ می آمد همه تعظیم می کردند. در واقع در تمام انیمیشن و برنامه های کودک و نوجوان رویاهای پنهانی وجود دارد که مخاطب را به سمت اهداف کارگردان و تهیه کننده می کشد.

حجت الاسلام نوری با اشاره به انیمیشن" هری پاتر " اظهار داشت: ارزش های اسلامی اعم از رنگ سبز و عمامه در این انیمیشن به شدت تخریب می شود. باید متوجه باشیم کودکان و نوجوانان خود را با چه سبدی از محصولات فرهنگی تغذیه می کنیم. آیا ما آنقدر که به فکر خوراک و پوشاک فرزندانم هستیم به فکر تغذیه فکری و روحی آنها هستیم.

وی خاطرنشان کرد: در کشورهای غربی تفاوتی بین آنچه می خواهند و ترویج می کنند، وجود ندارد. در حوزه تربیت تناقض بسیار کمی وجود دارد اما در جامعه اسلامی گویی قایقی در دریای پرتلاطم هستیم که بیشتر مصرف کننده ایم تا تولیدکننده.

این کارشناس فرهنگی با اشاره به اهمیت شخصیت سازی بر اساس فرهنگ و مذهب خود برای کودکان عنوان کرد: در بستر تولید می توانیم آثاری همچون "شاهزاده روم" و "کلاه قرمزی" را بسازیم و شخصیت هایی مانند "کلاه قرمزی" و "خان" در خندوانه را برجسته کنی.، کودک و نوجوان به راحتی همزادپنداری می کنند و ما از همین طریق می توانیم نکاتی را غیرمستقیم به آنها آموزش دهیم.

وی با بیان اینکه قدرت انیمیشن از عروسک بیشتر است، بیان کرد: در کلاه قرمزی شخصیت های مختلف اعم از مرغ و گاو و بره وجود دارند و هر کدام نکته ای را به بچه ها متذکر می شوند، کودکان روستایی بیشتر با حیوانات در ارتباطند و از این رو می توانند با این برنامه هم ارتباط خوبی برقرار کنند. ما در حوزه عروسکی نسبت به انیمیشن موفق تر بوده ایم.

حجت الاسلام نوری با بیان اینکه انیمیشن جذابیت های رنگی، بصری و سمعی بسیاری دارد، تصریح کرد: هر چقدر به سمت انیمیشن برویم، بهتر می توانیم جامعه کودک و نوجوان را با ارزش های اخلاقی جلو ببریم. قریب به یک سوم جمعیت کشور بین 2 تا 18 سال هستند و بیشترین ارتباطشان بعد از کتاب با انیمیشن و بازی های رایانه ای است و ما می توانیم از این طریق به طور ظریف و غیرمستقیم مفاهیم دینی را به آنها منتقل کنیم.

وی با اشاره به نقش سازندگی محصولات فرهنگی عنوان کرد: ما باید نافذترین و اثرگذارترین محصولات فرهنگی را شناسایی کنیم. در حال حاضر بازی های رایانه ای و انیمیشن گیرایی زیادی دارند. ما باید به ذائقه های هنری توجه کنیم از مسایل کلیشه ای پرهیز کنیم. متاسفانه ما آموزش های نماز و سایر احکام را با کیفیت پایین هنری منتقل می کنیم.

حجت الاسلام نوری اظهار داشت: باید بتوانیم یک هماهنگی بین کتب آموزشی، نوع آموزش والدین و محیط اجتماعی فراهم کنیم. در تلویزیون برنامه های کودک، بازی های رایانه ای برای کودک و آموزش والدین و مربیان تناقض می بینیم و آن وقت توقع داریم که بتوانیم آموزه های دینی را به بچه ها منتقل کنیم. در مورد مسایل فرهنگی کلیشه ای کار کردیم و در حوزه دینی هم کم کاری داشته ایم.

وی با اشاره به اهمیت سرمایه گذاری بر روی کودکان خاطرنشان کرد: بیشترین سرمایه گذاری ها برای سنین میانسالی است، در صورتی که باید برای سنین کودکی که حساس ترین سن است، باشد. پیامبر اکرم (ص) فرموده اند"کسی که در نوجوانی چیزی یاد بگیرد، گویی نقشی در سنگ است". متولیان فرهنگی باید این احادیث را در سیستم برنامه ریزی خود پیاده کنند و نسبت به حوزه کودک و نوجوان حساسیت بیشتری داشته باشند.