انسان امروز دچار بحران گفتگوست/ تحصیل؛ ابزاری برای فخرفروشی

کمال شفیعی از شاعران کشورمان در مورد وضعیت گفتگو در ایران به خبرنگار شبستان گفت: متاسفانه در سال های اخیر به خصوص 10 سال اخیر به شدت دچار فقر تفاهم و گفتگو شدیم. یکی از علل این مسئله تفاوت سطح سواد است. وقتی آدم ها نگاهشان و سوادشان متفاوت می شود عمدتا میزان گفتگو و زمینه فکری شان با هم متفاوت می شود. بدین ترتیب به شکل غم انگیزی یک گروه جا می ماند و یک گروه پیشرفت می کند. حرف هایی که این دو گروه با هم می زنند کاربردی نیست و عمدتا مورد علاقه مندی و نیاز هم نیست.

شفیعی ادامه داد: وقتی دریچه های گفتگو بسته می شود، آرام آرام ارتباط آدم ها بین اقوام، گروه دوستان و حتی خانواده ها به عنوان سلام و علیک آنهم به عنوان رفع تکلیف نمود می یابد.

وی با بیان اینکه وجه اشتراک انسان ها، اطلاعات مشترک آنهاست، تصریح کرد: یکی از دوستان از لحاظ تحصیلی رشد می کند و دیگری رو به بازار آزاد می آورد. اولی از شعر حرف می زند و دومی از قیمت طلا. گفتگوی آنها وجه اشتراکی ندارد. میزان مفید بودن شنیده ها از دست می رود و زمینه گفتگو مخدوش می شود.

این شاعر علت دیگر کاهش گفتگو بین افراد را رسانه ها دانست و افزود: فضاهای مجازی روش هایی برای گفتگوی کاذب ایجاد کرده است که اکثر این گفتگوها از سر فخرفروشی است. بیشتر کاربران اپلیکشن ها یک سری کلمات زیبا ارسال می کنند بدون اینکه فکر کنند و بدون اینکه زمینه گفتگو فراهم شود.

شفیعی روی آوردن به فضاهای مجازی را نوعی فرار از خود و دیگران ذکر کرد و گفت: همه کسانی که در فضاهای مجازی وقت بسیار صرف می کنند در کنار نزدیک ترین کسان خود نشسته اند در کنار همسر، فرزند و پدر و مادر ما هیچ زمینه ارتباطی ندارند. آنها تلاش نمی کنند که زمینه ارتباط و گفتگو را بین خانواده ایجاد کنند. پس چطور می توانند در فضای مجازی ارتباط ایجاد کنند? این نوعی فرار است و نوعی ترس از اینکه گفتگوی جدی نداریم.

وی با بیان اینکه یکی از مصادیق فقر گفتگو بین ما این است که آدم های کم مطالعه ای داریم، عنوان کرد: میزان کم مطالعه و بی برنامگی ها طوری شده است که هر کدام به شکل غم انگیزی فضاهایی ایجاد کردیم که فکر می کنیم تفکر برتر و گفتگوی برتر با ورژن جدید است اما حقیقت این است که ما فرصت تشریک مساعی را از خود گرفتیم و رو به تجربیات مکتوب آوردیم.

این شاعر با اشاره به کاهش فضای گفتگو بین شعر نو نویسندگان یادآور شد: زمانی در انجمن های ادبی شعر و داستان خوانده می شود و تبادل نظر صورت می گرفت اما امروزه هیچ کس به شعر و داستان دیگری توجه نمی کند. گویی هر کس آمده شعر و داستان خود را مطرح کند و برود.

وی با بیان اینکه ادبیات برای تعالی انسان برای هر جنس و سنی است، گفت: در حال حاضر می بینیم تعصب به جای تعقل به رخ کشیده می شود و برای همین انسان ها از گفتگو فرار کرده و به غار تنهایی پناه می برند.

شفیعی مسایل اجتماعی را نیز از دیگر علل کاهش گفتمان بین افراد برشمرد و افزود: در عصر حاضر برخی گفتگوها در واقع زمینه ساز خلوت های انزوایی به خاطر مسایل اجتماعی است. یکی از جنبه هایی که قبلا نمود داشته و الان بارز شده است، فاصله طبقاتی است. فاصله طبقاتی باعث فخرفروشی و چشم و هم چشمی می شود. امروزه فخرفروشی و چشم و هم چشمی در حوزه های مختلف اعم از ثروت و حتی تحصیل و مطالعه به شکل آزاردهنده خود را نشان می دهد.

وی با بیان اینکه امکانات باید گفتمان را بیشتر کند نه کمتر، اظهار داشت: به قول معروف "ما برای وصل کردن آمدیم نی برای فصل کردن آمدیم". وقتی به ادبیات مراجعه می کنیم، می بینیم دایره مخاطبان شاعران بزرگ گسترده بوده است. ادبیات امروز که حس می کند سره یا آوانگارد است، حلقه مخاطبانش محدود و حجم شده است. امروزه یک استدلال دروغین تجویز کردند که ما برای مخاطبان خاص و فرهیخته تولید اثر می کنیم. اینها لعاب هایی بر روی واقعیت است.

این شاعر با اعتقاد بر اینکه انسان امروز دچار بحران گفتگوست، بیان کرد: بحران گفتگو هر روز شدیدتر می شود. یک بخش این بحران در کانون خانواده هاست. همسران حرفی برای گفتن با هم ندارند و یا خیلی کم با همدیگر حرف می زنند. ارتباط والدین با فرزندان و همچنین ارتباط همسالان با یکدیگر کاهش یافته است. تمام این مسایل آسیب های جدی به ساختار خانواده و جامعه وارد می کند.

شفیعی خاطرنشان کرد: پناه بردن به خلوتگاه هایی که خیلی هم خلوت نیستند را شاهدیم. افراد ممکن است در فضاهای مجازی 500 نفر دوست داشته باشند که همدیگر را لایک می کنند اما همدیگر را نمی شناسند. بیشتر از فرط تنهایی به همدیگر پناه آوردند و با کوچک ترین سوءتفاهم جبهه گیری می کنند. در حقیقت جوزدگی دنیای مدرن آنها را گرفته است.

این شاعر اظهار داشت: همان چیز که در فیلم "عصر جدید" چارلی چاپلین می بینیم را امروز مشاهده می کنیم. به جای اینکه فضای مجازی در اختیار انسان باشد، انسان در اختیار فضای مجازی است. کسی که در فضای واقعی موفق است و هم صحبت دارد حضورش در فضای مجازی سازنده است زیرا از سر ناچاری به فضای مجازی روی نیاورده است.

شفیعی با اشاره به انزوای مشاهده شده در جامعه عنوان کرد: آنچه در جامعه شاهد هستیم، حضور آدم های تنهاست در BRT و مترو افراد یک هنزفری در گوش می گذارند که حتی صدای همدیگر را نشنوند، انگار آدم ها با هم غریبه هستند. این غریبگی آدم ها، جامعه را دچار غم پنهان می کند که از نشاط اجتماعی می کاهد.