تلاش رسانه ای غرب و به ویژه آمریکا برای مخدوش کردن چهره مسلمانان در جهان از یک سو و موج عظیم گرایش غیرمسلمانان به اسلام از سوی دیگر، این پرسش را در ذهن پدید می آورد که با تمام تلاش غرب برای بدنام کردن مسلمانان در جهان، چرا هم چنان گرایش به اسلام و به خصوص مکتب شیعه رو به افزایش است؟
خبرگزاری شبستان در گفت و گویی اختصاصی با پروفسور لیاقت تکیم، استاد مطالعات جهان اسلام در دانشگاه مک مستر کانادا و استاد دانشگاه دنور آمریکا، به دنبال پاسخ هایی روشن برای این پرسش است.
با سلام خدمت شما؛ خیر مقدم عرض می کنم به شما برای حضورتان در ایران. در ابتدا خود را معرفی کنید.
سلام علیکم. من لیاقت تکیم هستم. سال هاست که در شهر "دنور" از ایالت "کلرادو" در آمریکا سکونت دارم و در مراکز علمی و دانشگاه های آمریکایی و برخی دانشگاه های کانادایی مانند مک مستر کانادایی تدریس می کنم.
از این که الان در ایران هستم، بسیار خوشحالم؛ چون در کنار برادران و خواهران شیعه، خیلی احساس آرامش می کنم.
جناب استاد، چطور شد که تصمیم گرفتید به پژوهش در حوزه اسلامی و به ویژه مهدویت بپردازید و بیشتر وقت خود را به پژوهش و تحقیق در این زمینه اختصاص دهید؟
من یک شیعه هستم و طبیعتا همواره در اندیشه ترویج باور های خودم هستم. یکی از باور های مهم من، اعتقاد به امام مهدی(عج) است. مثل تمام شیعیان دنیا، وجودم سرشار از محبت اوست و همواره با یاد او زندگی می کنم. همین احساس و علاقه من سبب شد تا پایان نامه خود را نیز در همین موضوع بنویسم.
ارتباط مسلمانان در آمریکا با سایر مردم چگونه است و رسانه تا چه اندازه بر افکار مردم تأثیر گذاشته اند؟
درباره این موضوع تحقیق کرده ام و آن چه یافتم این بوده است که تعداد زیادی از آمریکایی ها علاقه دارند که با مکتب شیعه بیشتر آشنا شوند. گرچه در اغلب رسانه ها، چهره خشنی از مسلمانان ارائه می شود و به خصوص پس از حادثه یازده سپتامبر، انگشت اتهام ها به سمت مسلمانان بود، ولی همین موضوع سبب گرایش مردم آمریکا به آشنایی با اسلام و تشیع شد.
می خواهم بگویم که تلاش رسانه ها حتی اگر برای بدنام کردن مسلمانان بوده است، اما به آشنایی آمریکایی ها با اسلام ناب منجر شد و در آن ها ایجاد علاقه کرد.
بنابراین شما تلاش رسانه ها در غرب برای خدشه به اسلام را دارای نتایج معکوس ارزیابی می کنید؟
نگاه کنید، در گفتمان اول می توان درباره اسلام و تشیع چنین ارزیابی را طرح کرد، اما در گفتمان ثانویه و دقیق باید بگویم که در غرب، اسلام هراسی به چشم می خورد و رسانه ها در پیدایش اسلام هراسی بسیار اثرگذار بوده اند. البته در نگاه آمریکایی ها، مسلمانان یک اقلیت محدود هستند و شیعیان، اقلیتی از این اقلیت محدود به شمار می روند و با چنین نگرشی طبیعی است که کوچک ترین اتفاقات جهان اسلام و کم ترین حرکت های هر گروه از مسلمانان را به همه مسلمین نسبت می دهند.
گرچه بیشتر آمریکایی ها دیگر حادثه یازده سپتامبر و مانند آن را کار مسلمانان نمی دانند، اما خشونت گرایی را از ویژگی های اسلام می شناسند.
ریشه این اسلام هراسی ها در کجاست؟ دولت های غربی و رسانه ها تا چه اندازه در ایجاد این نگرش نسبت به اسلام دخالت داشته اند؟
ابتدا باید این مسأله را برای شما روشن کنم که در تحقیقاتی که به تاریخ اسلام نظر کرده بودم، منشأ ترس از اسلام را خیلی کهن تر یافتم. ریشه اسلام هراسی در غرب، به اولین سال های پس از وفات پیامبر(ص) بازمی گردد. طبق مستندات تاریخی، ترس غرب از مسلمانان با وفات پیامبر(ص) و انحراف در مسیر جانشینی ایشان آغازشد و در دوران بنی امیه و بنی عباس هم اوج گرفت و تا امروز ادامه دارد.
این مطلب هم درست است که امروزه دولت های غربی و آمریکا، منافع خود را در بدنامی اسلام می دانند و برای همین رسانه ها را در این سمت حمایت می کنند، اما نباید تأثیر انحراف در جریان اسلام اصیل را بر این موضوع نادیده بگیریم.
اگر به گفته شما، مردم غرب گرایش به اسلام دارند و مایلند با اسلام و تشیع آشنا شوند، چرا همچنان تا این اندازه نسبت به آموزه های اسلامی و شیعی ناآگاه هستند؟
اولا رسانه هایی مثل تلویزیون و اینترنت در غرب، نقش مهمی بازی می کنند و بدانید که این رسانه ها کاملا خنثی و بی طرف عمل نمی کنند. رسانه ها در غرب با شعار بی طرفی وارد میدان می شوند، ولی تصاویری از اسلام عرضه می کنند که گاهی اصلا با اسلام هماهنگی ندارد و چه بسا مخالف باور اسلامی هم هست. امروزه رسانه کوشش می کنند تا به وجدان انسان ها نیز رسوخ کنند و در این راه تمام ابزار ها را به کار می گیرند.
ثانیا ما مسلمانان نیز در وظیفه خود اهمال کرده ایم. کتاب های اسلامی ترجمه شده به زبان های دیگر بسیار اندک است. مسلمانان اهل سنت سال هاست که این کمبود را احساس کرده اند و اقدامات زیادی انجام داده اند ولی کتب شیعی همچنان نادرند. شما چطور توقع دارید که رسانه ها و حتی کتاب ها و تبلیغات اهل سنت بر تخریب چهره شیعیان تأثیر نداشته باشد، وقتی که خودمان در غفلت و سستی هستیم؟!
ریشه اسلام هراسی در غرب، به اولین سال های پس از وفات پیامبر(ص) بازمی گردد
چه درصد یا چه تعداد از رسانه های غربی ابزار دست قدرت ها هستند و در جبهه مخالف اسلام و تشیع می جنگند؟
آمار دقیقی در این باره ندارم ولی نکته مهمی که می توانم به آن اشاره کنم این است که اسلام هراسی در غرب، به یک کلیشه تبدیل شده است. برای مثال، در رسانه های غربی، نماد جنایتکاران و خلافکاران، سیاه پوستان هستند و مکزیکی ها نماد قاچاقچیان به شمار می روند.
مسلمانان در غرب، نماد تروریست هستند. این ها گر چه از واقعیت بسیار فاصله دارند، اما به کلیشه بدل شده اند. اگر یک کودک غربی، در برنامه کارتونی خود، یک مسلمان را ببیند و یا یک مکزیکی را تماشا کند، در ناخودآگاه خود منتظر یک جریان تروریستی یا یک کار غیرقانونی و قاچاق است. این نکته بسیار مهمی است.
با وجود چنین دیدگاهی به نظر شما، چطور می توان اندیشه غرب را درباره مسلمانان تطهیر کرد؟
یکی از راه ها گسترش ترجمه کتاب هاست که به آن اشاره کردم و مهم تر از آن، استفاده از رسانه های تصویری مانند شبکه های ماهواره ای است.
باید به رسانه اهمیت بدهیم و با رسانه های غربی مبارزه کنیم. نباید اجازه دهیم، افکار مردم را علیه مسلمانان پر کنند. نباید اجازه دهیم که زنان مسلمان را زنانی رنجور، بیمار و بدبخت نشان دهند. نباید بگذاریم مسلمانان را مردمی عقب مانده و در اوج نکبت و کثیفی معرفی نمایند. باید خودمان رسانه خودمان را تأسیس کنیم.
شبکه های اسلامی و شیعی که در حال حاضر مشغول فعالیت هستند، گام مثبتی در این زمینه برداشته اند؟
به هیچ وجه. برای مثال، در حال حاضر چهار شبکه شیعی در آمریکا فعال هستند و برای ترویج افکار و عقاید شیعی تلاش می کنند که بیشتر زمان برنامه های آنان به پخش سخنرانی و سینه زنی اختصاص دارد.
من با این برنامه ها مخالف نیستم ولی پخش زیاد آن ها در یک شبکه شیعی یعنی این که بیشتر باور شیعیان بر این چیز ها استوار است. سینه زنی در نظر غربی ها خودزنی و کتک کاری قلمداد می شود. به اعتقاد من، الان زمانی نیست که بخواهیم شیعه را با این چیز ها معرفی کنیم. بعد از یازده سپتامبر، نه تنها رسانه ها که حتی مسیحیان و پیروان ادیان آسمانی دیگر نیز از اسلام به بدی یاد می کنند.
باید رسانه هایمان را در جهت مهدوی پرورش دهیم و هدایت کنیم
چه حوزه ها و چه زمینه هایی را برای فعالیت رسانه های شیعی پیشنهاد می کنید؟
مهدویت؛ باید رسانه هایمان را در جهت مهدوی پرورش دهیم و هدایت کنیم. معرفی امام مهدی(عج) به عنوان نماد یک مسلمان واقعی و نماد انسان کامل که آینده بشر را با سعادت و خوشبختی همراه می کند، بهترین راه برای معرفی غرب با اندیشه های ناب شیعی است.
باید به مردم غرب بیاموزیم که بازگشت امام مهدی(عج) و مسیح(ع) به خشونت طلبی ربطی ندارد و این دو برای تحقق صلح و عدالت ظهور می کنند. باید اهمیت مهدیوت را دریابیم و بدانیم که بر اساس یک ارزش جهانی می توان با جهانیان سخن گفت و امام زمان(عج) سرشار از ارزش های ناب انسانی است.
شایان ذکر است، این گفت و گو در حاشیه هفتمین همایش بین المللی دکترین مهدویت در تهران صورت گرفت که پروفسور لیاقت تکیم با ارائه مقاله "گرایش به مکتب تشیع در بین آمریکایی ها و رسانه" در این همایش شرکت کرده و به ارائه مقاله خویش پرداخته بود.
پایان پیام/
نظر شما