خبرگزاری شبستان- خراسان جنوبی؛ محمود مقامی عضو شورای عالی بسیج رسانه خراسان جنوبی در یادداشتی به تأکیدات حضرت علی‌بن موسی الرضا (علیه الاف التحیة و الثناء) در خصوص خدمت به فقرا و ضعفاء پرداخت.
ماه رمضان این روزها به نیمه رسید و خداوند متعال توفیق حضور دیگر در این ماه پُر مهر و برکت را نصیب من و شما کرد. قرار است ذخیره معنوی این روزه داری‌‌ها در ماه مبارک رمضان به تقوا و صراط مستقیم ختم شود. انشاالله.
حال و هوای این روزهای ماه رمضان علاوه بر روح معنوی که دارد، حکایت از تلاش همه برای حرکت به سمت و سوی یک زندگی عدالت‌محور اسلامی دارد بگونه‌ای که غنی از حال فقیر باخبر است و به‌فکر کمک به هم‌نوع خودش بیش از هر زمان دیگری است.
به برکت ماه رمضان فرصتی فراهم شد تا به یکی از درس‌های بزرگ این ماه که در آیات قرآن کریم و همچنین خلال دعاهایی که بدان تأکید شده اشاره‌ای مختصر داشته باشم و آن هم خدمت به محرومان و ضعفاء است.
در آیات قرآن و همچنین در سوره «ماعون» می‌خوانیم «أَ رَأَیْتَ اَلَّذِی یُكَذِّبُ بِالدِّینِ. فَذلِكَ اَلَّذِی یَدُعُّ اَلْیَتِیمَ. وَ لا یَحُضُّ عَلی طَعامِ اَلْمِسْكِینِ» که در معنای این آیه از شهید مهطری آمده است « آیا دیدی آن كس را كه دین را دروغ می داند؟ او همان كس است كه با بی‌رحمی یتیم را از خود طرد می كند، عنایتی ندارد به اینكه فقرا سیر بشوند، دیگران را به سیر كردن گرسنگان و بی‌نوایان وادار نمی‌كند. »
و همچنین در دعای روزهای ماه رمضان می‌گوییم « اللَّهُمَّ أَغْنِ كُلَّ فَقِيرٍ اللَّهُمَّ أَشْبِعْ كُلَّ جَائِعٍ؛ اللَّهُمَّ اكْسُ كُلَّ عُرْيَانٍ». وقتی به فرازهای ادعیه‌ی ماه رمضان بیشتر تأمل می‌کنیم معنای بزرگی در آنها نهفته است که در همین دعا آمده است «خدايا هر فقير را بى نياز گردان خدايا هر گرسنه را سير گردان؛ خدايا هر برهنه را لباس پوشان».
آنچه که در این یادداشت قرار است بدان پرداخته شود، توجه به فقرا و همچنین تلاش برای برداشت غبار محرومیت از چهره محرومان و ضعفاء از منظر امام رئوف حضرت رضا(علیه السلام) است.
در سیر مطالعاتی که پیرامون جایگاه فقرا و همچنین خدمت به آنان در سیره ائمه معصومین (علیهم السلام) داشته‌ام جان کلام این‌است که در مقابل فقر محرومان و مستضعفان نباید بی‌تفاوت بود و احساس مسئولیت همگانی بویژه مسلمانان از اهمیت مضاعفی برخوردار است.
روایت معروفی از امام رضا(علیه السلام) درباره مقابله با فقر در جامعه اسلامی وجود دارد که ایشان می فرمایند «خَیرُ مالِ المَرءِ ذَخائِرُ الصَّدَقَةِ؛ بهترین مال انسان، اندوخته‌های صدقه‌ای است».
یکی از آرزوهای مستضعفان رفتن به حج فقرا است که همه معنای این را به‌خوبی می‌دانند، چرا که زیارت حرم حضرت علی‌بن موسی الرضا (علیه الاف التحیة و الثناء) برایشان حج است.
یکی از بارزترین شاخص‌های آستان مقدس رضوی به عنوان قطب فرهنگی و معنوی جهان اسلام توجه به پابرهنه‌گان، فقرا، محرومین و مستضعفان است. یکی از رسالت‌های مهم این قطب فرهنگی جهان اسلام، خدمت رسانی به فقرا است به‌طوریکه در بخش‌های مختلف آن احساس مسئولیت در مقابل فقر و فقیر دیده می‌شود.
قطعا به‌یقین بهره‌گیری از سیره و سبک زندگی حضرت رضا(علیه السلام) و الگوگیری از خدمات ارائه شده از سوی ایشان به فقرا و نیازمندان علاوه بر اینکه چهره فقر را پاک می‌کند، زمینه‌ساز برقراری عدالت اقتصادی و اجتماعی در جامعه نیز خواهد بود.
در سیره عدالت اقتصادی امام رضا (علیه السلام) برای زدودن غبار محرومیت بر پرداخت مالیات‌های اسلامی، زکات، صله رحم، تعاون، همزیستی با محرومان، برخورد جدی با پدیده شوم سرمایه‌داری، مبارزه استثمار، انحصاری کردن اموال عمومی بطور خاص تأکید شده است و همچنین برای اینکه انسان با موانعی همچون ظلم، خیانت، غصب، سرقت، احتکار و مصرف‌های اسرافی طبقات ثروتمند دچار نشود در توصیه اخلاقی فرموده‌اند « انا وجدنا کلما احل الله تبارک و تعالی ففیه صلاح العباد و بقائهم و لهم الیه الحاجة التی لا یستغنون عنها... و وجدنا المحرم من الاشیا لا حاجة للعباد الیه و وجدناه مفسداً داعیاً الی الفناء و الهلاک؛ با بررسی احکام می‌یابیم که هر چه را خداوند متعال حلال شمرده است، مایه صلاح و بقای مردم است و مورد نیاز آنان؛ به گونه‌ای که نمی‌توانند از آن دست بردارند... و چیزهایی را حرام و ممنوع یافتیم که مردمان را به آنها نیازی نیست، بلکه آن چیزها فسادآور است و نابودکننده و هلاک بار».
برای خدمت به فقرا و همچنین رفع محرومیت‌ها از جامعه اسلامی به‌طور کل دو وظیفه بر عهده مسلمانان قرار دارد؛ یک وظیفه فردی و یک وظیفه اجتماعی است. هر شخص به فراخور نوع زندگی که دارد باید با تکیه بر گرفته از تعالیم دینی و همچنین سیره زندگی امام رضا(علیه السلام) در نوع رفتار با مردم، خانواده و اجتماع دقیق باشد و از طرفی دیگر وظیفه اجتماعی ما نیز ترویج سبک و زندگی ائمه معصومین (علیهم السلام) و کمک به آستان قدس رضوی در جهت قرار گرفته به عنوان الگوی خدمت به فقرا و مستضعفین جهان است.
در این بین وظایف مسئولان نظام و همچنین دست‌اندرکارن آستان قدس رضوی برای مبارزه با فقر به عنوان خادمان آن مضجع منور دارای الزامات است که شامل:
1-بهره‌گیری مسئولان از سبک زندگی و حکومت‌داری حضرت رضا(علیه السلام).
2-انگیزه خدمت به مستضعفان و ضعفاء( فقرا را ولی نعمت خود بدانند).
3-بهره‌گیری از استعداد و ظرفیت فقرا و مستضعفان در امور اجرایی، فرهنگی و دینی.
4-سرکشی و همچنین تحت پوشش قرار گرفتن ایتام.
5-حمایت معنوی و مادی از بیماری صعب‌العلاج.
6-حمایت از کار و دست‌رنج محرومین.
7-فراگیر نمودن و گسترش روح انفاق و نیکوکاری در جامعه.
8- بهسازی وضع زندگی محرومین و ضعفاء.
9-استفاده از ابزارهای نوین فرهنگی برای آگاهی‌بخشی.
در حوزه جهان اسلام نیز نقش آستان قدس رضوی بسیار مهم و حیاتی است، به‌طوریکه برای پشتیبانی از بیداری اسلامی ملت‌های مسلمان و مظلوم عالم می‌بایست پرچم گفتمان مبارزه با فقر و ظلم و همچنین عدالت توسط آستان قدس رضوی به عنوان قطب بزرگ فرهنگی و معنوی بیش از زمان و دوران دیگری به اهتزار درآید که این امر مستلزم اقداماتی شامل
1-شناسایی و کمک رسانی به مسلمانان مستضعف و محروم جهان اسلام.
2-گفتمان سازی برای همکاری مسلمانان در جهت زدودن محرومیت از جهان اسلام بر گرفته از سیره حضرت رضا(علیه السلام).
3-بهره‌گیری از مبلغین برای انتقال پیام‌های انقلاب اسلامی به ملت‌های مسلمان و آزادی‌خواه.
4-همراهی با مسلمانان در تنگناها و دشواری‌های حکومت‌ها و دیگر عوامل طبیعی و انسانی.
5-تسهیل به منظور تشرف مستضعفان، محرومین و مسلمانان جهان اسلام به حرم رضوی.
6-استفاده از ابزارهای نوین فرهنگی برای انتقال پیام و سبک زندگی حضرت علی‌بن موسی الرضا (علیه الاف التحیة و الثناء).
7-ایجاد پایگاه‌های امدادی و درمانی در کشورهای اسلامی.
اهمیت خدمت به ضعفاء و مستضعفان به قدری است که رهبر معظم انقلاب اسلامی در حکم مسئولیت تولیت آستان قدس رضوی رأس امور و فعالیت این مضجع شریف و منوره را خدمت به زائران آن بارگاه مقدس بویژه ضعفاء و نیازمندان و همچنین خدمت به مجاوران و بویژه مستمندان و مستضعفان مورد تأکید قرار دادند.
یکی از دغدغه‌هایی که برای خدمت به ضعفاء وجود دارد شناسایی آنان است، بطوریکه در آیه 273 سوره بقره هم در وصف برخی از فقرا آمده است « ِلْفُقَراءِ الَّذينَ أُحْصِرُوا في سَبيلِ اللَّهِ لا يَسْتَطيعُونَ ضَرْباً فِي الْأَرْضِ يَحْسَبُهُمُ الْجاهِلُ أَغْنِياءَ مِنَ التَّعَفُّفِ تَعْرِفُهُمْ بِسيماهُمْ لا يَسْئَلُونَ النَّاسَ إِلْحافاً وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ خَيْرٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَليمٌ»؛ که معنای این آیه این است که«صدقات براى آن تهی دستانى است که در راه خدا محصور شده اند و نمى توانند براى کسب درآمد در زمین سیر و سفر کنند. از آن جا که خویشتن دارند و فقر خود را آشکار نمى کنند، کسى که از حالشان بى خبر است آنان را توانگر مى پندارد و تو از نشانشان بینوایى آنان را درمى یابى. آنان با وجود نیازمندى شدید به اصرار از مردم چیزى نمى خواهند. اى مؤمنان، هر مالى را که انفاق کنید خدا به آن داناست ». برخی از محرومین هستند که تواضع و خویشتنداری که دارند در کنار ما زندگی می‌کنند و هیچ‌گاه کمبودها و یا سختی‌های زندگیشان را بیان نمی‌کنند که وظیفه ما نیز در این جهت شناسایی و کمک به موقع به این افراد است.
در پایان باید گفت که در اندیشه الهی حضرت رضا(علیه السلام) همه انسان‌ها در برابر همدیگر مسئول و متعهدند و هر کس به مقدار توان و ظرفیتی که دارد باید برای رفع نابسامانی اقتصادی و از طرفی کاهش فاصله طبقاتی در جامعه خویش و بشری تلاش جهادی کند. امروز در جامعه ما فقر و محرومین با توجه به سخت شدن شرایط اقتصادی وجود دارد. وظیفه‌ای که برای ریشه‌کن کردن فقر داریم اولا تبیین و درک صحیح این مطلب که «نباید در جامعه محرومیت باشد» و دوم اینکه همه در هر صنف و قشری و فارغ از هر سلیقه‌ای باید خدمت به محرومین و همچنین مبارزه با فقر را وظیفه خود بدانند و این اصلی‌ترین پیام امام رضا(علیه السلام) به مسلمانان و علی الخصوص شیعیان است.
نظر شما