داروهای گیاهی با طعم سودجویی/ وقتی مصرف بدون تجویز، عارضه ساز می شود

خبرگزاری شبستان- خراسان جنوبی؛ وقتی وارد مغازه عطاری شدم بوی خوش انواع گیاهان دارویی، انواع ادویه جات، زیره، بابونه، آویشن،اسطخدوس و ... به مشامم خورد و ناخودآگاه مرا به طرف خود کشاند، داخل مغازه قفسه‌های زیادی نصب شده که روی آن را انواع بطری‌های عرقیجات، انواع بسته داروهای گیاهی، انواع روغن و انواع صابون که همگی گیاهی هستند با نظم و ترتیب خاصی چیده شده که تو را تشویق به خرید می‌کنند.

فروشنده عطاری جوان و خوش صحبت به نظر می‌رسید که چند مشتری دارد و با تضمین داروهای گیاهی را به آنان معرفی می‌کرد. برخی بسته‌های دارویی دست ساز بود و از ترکیب چند گیاه دارویی به صورت کپسول و یا کرم تهیه شده اند؛ کپسول‌ها هیچ برچسبی مبنی بر نحوه ترکیبات دارویی شان نداشتند.

از فروشنده درباره کپسول گیاهی برای درمان چاقی پرسیدم او درباره چند و چون این دارو و ترکیباتش گفت «برای درمان چاقی کپسول‌هایی را به مشتری‌ها ارائه می‌دهیم که ساخت دکتر طب سنتی در تهران است.»

اسم این دارو « فیتنس» است که دوره استفاده آن 45 روزه و با قیمت 148هزار تومان به فروش می‌رسد و به گفته فروشنده عطاری از لحاظ عوارض تاکنون برای کسی مشکل ایجاد نشده است. وقتی بسته بندی این دارو را مورد بررسی قرار دادم متوجه شدم برای دارو تاریخ انقضا و تولید در نظر گرفته نشده و هیچ شماره ثبت یا مجوزی از طرف وزارت بهداشت ندارد! اما فروشنده مدعی بود که بهداشت همیشه از عطاری آنان بازدید می کند و تاکنون هیچ ایرادی به این موضوع نگرفته اند و یا به قول خودش گیر ندادن!!

این در حالی است که معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند(کبری ناصری) چندی پیش در نشست خبری و کارگروه سلامت و امنیت غذایی استان خراسان جنوبی فروش انواع داروهای گیاهی دست‌ساز در عطاری‌ها را مسأله‌ای نگران کننده دانست و گفت: عطاری‌ها تنها مجاز به عرضه گیاهان دارویی هستند اما متاسفانه داروهای گیاهی و دست ساز به دلیل تقاضای زیاد مردم توسط عطاری‌ها به فروش می‌رسد که این امر غیرمجاز و تخلف است و فرآورده های دست ساز ترکیبی تنها باید توسط داروسازان با تایید وزارت بهداشت تولید و تهیه شود.

ناصری با بیان اینکه داروهای گیاهی در عطاری‌ها در معرض دید نیستند، افزود: باید مراکزی که اقدام به فروش داروهای گیاهی بی نام و نشان به نام کپسول لاغری و چاقی و اعتیاد به صورت زیرزمینی می کنند، شناسایی شوند.

وی با تاکید بر اینکه در صورت مشاهده این موارد به طور حتم با آن ها برخورد قانونی می شود، بیان کرد: متاسفانه مجازات های قانونی تعیین شده برای مقابله به این موارد با نوع تخلف همخوانی نداشته و بازدارنده نیست به همین دلیل شاهد تکرار برخی از تخلفات هستیم.

اما مورد بعدی که به آن در این عطاری برخوردم، انواع و اقسام کپسول‌ها مثل فشار خون، دیابت، ضد اگزما، ضد نفخ و ورم معده، ضد اسید اوریک و کرم‌های با اسم ناخن الماس، ضد آفتاب، ضد لک، دور چشم و ... است  در پرسشی که از فروشنده داشتم متوجه شدم ترکیبات این داروها را دکتر تهران به صورت کامل به آنان نمی گوید تا دیگران این ترکیب را مورد استفاده قرار ندهند. 

جدای از اینگونه عطاری‌ها؛ در سطح شهر بسیاری دیگر نیز هستند که به اسم درمان طب سنتی در منزل خود و دور از معرض دید اقدام به فروش کپسول‌ها و داروهای گیاهی دست ساز می کنند که خدا می‌داند از چه ترکیباتی استفاده می‌کنند و مصرف آن چه عوارض کوتاه مدت و یا بلند مدتی برای افراد از خود بجای خواهد گذاشت.

حالا این سوال مطرح می‌شود که آیا باید از خیر مصرف داروهای گیاهی از ترس مسموم شدن گذشت و یا آن را باور داشت؟

طب سنتی اصیل ایرانی این داروهای گیاهی را تایید نمی کند

مریم نواب زاده، متخصص طب سنتی در مورد بسته های دارویی این چنینی که این روزها به وفور در عطاری‌ها یافت می شوند در گفتگو با خبرنگار شبستان در بیرجند گفت: طب سنتی اصیل ایرانی این داروهای گیاهی را تایید نمی کند چرا که مزاج و طبع افراد متفاوت است.

وی با بیان اینکه طب سنتی ایرانی بیماری را سوء مزاج و یا تغییر طبیعت بدن می داند، افزود: بنابراین حوزه درمان در طب سنتی بر اساس نوع مزاج افراد است و پزشکان این طب بر این اساس و بر طبق سوء مزاج‌ها و بیماری‌های احتمالی گیاهان دارویی مناسب تجویز می‌کنند و برای دو نفر یک درمان واحد ندارند.

متخصص طب سنتی ایرانی با تاکید بر اینکه نباید داروهای گیاهان و ترکیبات آن به صورت عام مصرف و تجویز شود، ادامه داد: تجویزی غیر علمی داروهای گیاهی همانند داروهای شیمیایی عوارض بسیاری دارند و نباید به صرف اینکه طبیعی و ساده هستند برای همه افراد تجویز شود چرا که شرایط خاصی مانند آب و هوای منطقه، وضعیت خوردن و آشامیدن فرد همه برمیزان و نوع دارو گیاهی تاثیر گذار است و تجویز کلی آن خوب نیست.

نواب زاده با اشاره به اینکه مصرف خودسرانه و ناآگاهانه بیش از حد گیاهان دارویی برای انسان عارضه ایجاد می کند، یادآور شد: در یکی از مراجعاتش مادری بود که در دوران بارداری برای افزایش ضریب هوشی کودک کندر مصرف کرده بود اما از آنجا که طبع مادر گرم بود و این گیاه دارویی با طبع گرم را نیز در فصل تابستان خورده بود فرزندش دچار بیماری مغز و اعصاب و خشکی پوست و اگزما شده بود.

به گفته وی در طب سنتی توصیه و تجویز عامی وجود ندارد و به علت تفاوت مزاج مصرف هر گیاه دارویی برای همه مفید نیست و می‌تواند عوارض جبران ناپذیری را به همراه داشته باشد.

این متخصص طب سنتی بر لزوم آگاهی بخشی و ضرورت نظارت بر عطاری‌ها تاکید کرد و افزود: باید افرادی آگاه در عطاری ها باشند که در مورد گیاهان دارویی و عوارض آن و تداخل آن با داروهای شیمیایی یا با یکدیگر اطلاعات کافی داشته باشند.

نواب زاده با اشاره به افزایش قارچ گونه عطارها که برخی بدون اطلاعات هستند، گفت: باید به عطاری‌ها آموزش داده و از آنان آزمون گرفته شود و افراد خاصی مجاز به ارائه داروهای گیاهی باشند.

وی عنوان کرد: گاهی یک دارو ساده مثل آویشن و بابونه استفاده مستمر و مداوم آن بدون در نظر گرفتن شرایط مزاجی و فصل و عوامل دیگر می تواند عارضه ساز باشد که شاید در کوتاه مدت این عوارض نمایان نباشد اما قطعاً در درازمدت اثرات بسیار مضری در بدن ایجاد خواهد کرد.

متخصص طب سنتی از مردم درخواست کرد اگر بیماری دارند به پزشکان متخصص طب سنتی مراجعه و خود را درمان کنند و برای چاقی قاعدتاً رژیم غذایی مناسب تر و موثر است و به زور داروها این چاق و لاغر شدن ها کار درستی نیست.

نواب زاده ادامه داد: از مجامع قانون گذار و نظارتی انتظار است که بر عطاری‌ها که ارتباط با سلامتی مردم دارند بیشتر نظارت داشته باشند و با توجه به اینکه اقبال روش‌های درمانی سنتی و استفاده از گیاهان دارویی برای درمان بیماری‌ها رایج شده به عطاری‌های آموزش کافی ارائه دهند.

بنابراین باید این نکته را فراموش نکنیم که طبیعی بودن به معنای بی ضرر بودن نیست و مقدار داروهای گیاهی یا جوشانده ها و ترکیباتی که از گیاهان دارویی تهیه می شود، حتما باید به طور دقیق و تحت نظر پزشک تعیین و مصرف شود اما متاسفانه سودجویی برخی از عطاری‌ها و تجویز خودسرانه داروها و ترکیبات گیاهی و نبود آگاهی لازم درباره سوء مصرف گیاهان دارویی و ترکیبات آن زنگ‌های خطر را به صدا در آورده است.

در پایان باید بدانیم که راز سلامتی در این است که چه غذایی را با چه غذایی و در چه زمانی و به چه اندازه ای و چگونه مصرف کنیم چرا که پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه وآله وسلم) در حدیثی فرمودند:« معده خانه همه درد‌هاست و پرهیز ریشه همه درمانها».

گزارش: زهرا مهرور