گزارش شبستان- خراسان جنوبی؛ فاز نخست پروژه ترسیب کربن در خراسان جنوبی از سال 2003 با مشارکت دولت جمهوری اسلامی ایران، برنامه عمران ملل متحد و تسهیلات جهانی زیست محیطی با هدف احیای مناطق بیابانی، در دشت حسین آباد غیناب سربیشه واقع در استان خراسان جنوبی آغاز شد.
فاز دوم این پروژه از ابتدای سال 2010 میلادی به مدت 5 سال با مشارکت جمهوری اسلامی ایران و برنامه عمران ملل متحد در سطح 40 روستا در مساحت بالغ بر 200 هزار هکتار به تصویب رسید. این پروژه بین المللی توسط سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور و دفتر عمران ملل متحد در ایران و با مشارکت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی به مرحله اجرا درآمده است.
هدف از اجرای طرح احیای مناطق بیابانی، توسعه مدیریت مشارکتی، احیای منابع طبیعی، توسعه پایدار روستایی و افزایش جذب کربن برای مقابله با گرمایش زمین بوده است که حالا بعد از گذشته یک دهه از اجرای این پروژه در خراسان جنوبی شاهد به ثمر رسیدن آن و ایجاد اشتغال برای مردم محلی و روستاهای آن منطقه هستیم.
یکی از طرح هایی که برای روستائیان چندین روستای سربیشه توانسته اشتغال خوبی ایجاد کند، ساخت عروسک های بومی است. عروسک هایی که در گذشته مادربزرگ ها برای کودکان خود می ساختند و ساختار این عروسک ها متاثر از فرهنگ و باورهای بومی هر منطقه است.
موزه عروسک‌های ملل و اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان با همکاری پروژه ترسیب کربن خراسان جنوبی با هدف آشنایی مردم به ویژه نسل جوان و به خصوص گردشگران نوروزی با عروسک ها و فرهنگ ایران به ویژه عروسک ها و فرهنگ و هنر و طبیعت خراسان و نیز حفاظت و پاسداری از این گنجینه و میراث سرزمین ایران موزه و نمایشگاه عرضه عروسک های محلی را در مجموعه عمارت جهانی اکبریه بیرجند راه اندازی کرده است.
عروسک‌ها همدم کودکان فقیر و غنی!
این موزه و نمایشگاه فرصت بسیار خوبی معرفی این دست سازهای زنان روستاهای مرزی و محروم سربیشه است که تمام سود حاصل از فروش عروسک ها و بخشی از سود حاصل از بلیط های فروخته شده در نمایشگاه به صاحبان آثار پرداخت خواهد شد که به نظر می رسد سود خوبی برای آنها خواهد بود و باعث تشویق به ساخت هر چه بیشتر این عروسک ها و ماندگاری در روستاها می‌شود.
ساخت عروسک ها بومی علاوه بر اشتغالزایی برای زنان و دختران روستایی، صنایع دستی فراموش شده، خراسان را هم احیا می کند و آداب و رسوم مردم این مناطق را در قالب هنر به مردم معرفی می کند، علاوه بر اینها گردشگران با خرید عروسک های دست یاز زنان روستایی و مرزنشین خراسان جنوبی می توانند در ایام نوروز علاوه بر خوشحال کردن کودکان خود، کودکانی که چشم انتظار رسیدن فروش این عروسک ها هستند را هم خوشحال کنند.
گنجعلی، مسئول این موزه با بیان اینکه زنان روستاهای خراسان جنوبی توانمندی های زیادی دارند که در صورت شکوفایی به ایجاد اشتغال و کمک به خانواده بسیار کمک خواهد کرد.
وی با اشاره به اینکه اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری خراسان جنوبی با همکاری پروژه ترسیب کربن سربیشه اقدام به برگزاری نمایشگاه عرضه عروسک های دست ساز زنان پنج روستای تاجمیر، نازدشت و کسراب و حجت آباد و همت آباد سربیشه کرده است، گفت: هدف از این طرح ایجاد کسب و کار پایدار از طریق صنایع دستی برای حفاظت از منابع طبیعی است.
«دوتوک»؛ مهمترین بهانه راه اندازي موزه!
مسئول امور موزه عروسک های خراسان جنوبی با بیان اینکه موزه امسال دومین موزه با این شکل و طرح در سطح کشور است، گفت: پایه و اساس راه اندازی این موزه و نمایشگاه عروسک«دوتوک» بود، که اسمی بلوچی و به معنی «دخترک» است.
«دوتوک» عروسک منطقۀ تاجمیر در خراسان جنوبی است که مهرماه سال ۹۳ در فهرست آثار ملی ثبت شده و برای خود و منطقه خود نام و آوازه ای بدست آورده است. «دوتوک» به معنای دختر کوچک است و از بازیچه هایی ساخته شده‌اند که در روزگاران قدیم توسط مادران و مادربزرگ‌ها بافته می‌شده و آمال و آرزوی بچه ها در بازی‌های کودکانه با این عروسک ها جان می گرفته است.
گنجعلی با بیان اینکه این موزه خصوصی است و با همت مسئولان پروژه ترسیب کربن افتتاح شده است، گفت: عروسک های قومی خراسان جنوبی، خراسان، مود، چنشت، تاجمیر، کسرا و حجت آباد و همت آباد در این موزه عرضه شده است.
وی اظهارداشت: علاوه بر اینها عروسک های اقوام مختلف کرد، ترک، لر و ترکمن و بلوچ و چهارمحال بختیاری و سیستانی را در غرفه دیگری از موزه داریم.
مسئول امور موزه عروسک های خراسان جنوبیبا بیان اینکه عروسک های آیینی نوع دیگری از عروسک های دست ساز عرضه شده در موزه است، گفت: این عروسک ها در روستای تاجمیر سربیشه ساخته می شود و آیین ها و مراسمات خود را تبدیل به عروسک کردند که در غرفه ای جداگانه عرضه شده است.
عروسک های مجسمه مشاهیر خراسان از جمله فردوسی، اخوان، سیما بینا، شجریان و ابن سینا از دیگر آثار ساخته شده توسط زنان است که در این نمایشگاه عرضه شده است.
گنجعلی با اشاره به اینکه این موزه با همکاری موزه عروسک های ملل کشور در بیرجند برپا شده است، گفت: به همین دلیل در آن عروسک هایی را از قومیت های مختلف می بینیم.
وی با بیان اینکه عروسک های زنان روستاهای سربیشه در این موزه در غرفه ای جداگانه به فروش می رسد، گفت: نه تنها سود خود عروسک ها، بلکه بخشی از سود موزه هم به ن زنان می رسد.
هر چند این نمایشگاه و موزه بهانه ای برای آشنایی بیشتر مردم با ظرفیت ها و توانمندی ها و هنر مردم خراسان به ویژه جنوب خراسان است اما آنچه مهم است اینکه خرید این عروسک ها می تواند علاوه بر خرید سوغات، حمایتی از مردم مرزنشین باشد که این روزها خشکسالی چندین ساله و بیکاری باعث مهاجرت خیلی از آنها به شهرها شده است و این یعنی ماندگاری در روستاها و امن نگه داشتم مرزهای شرقی کشور که باید مورد توجه مردم و مسئولان باشد.
گزارش: جواد شريفي نيا
نظر شما